Prawo do wcześniejszej emerytury dla osoby urodzonej po 1948 r.

Pytanie: We wrześniu 2007 r. kończę 55 lat. Mam 30 lat pracy, w tym 18 lat w warunkach szczególnych (dokumenty poświadczające pracę w szczególnych warunkach złożone są w ZUS). Obecnie do końca tego roku mam przyznaną rentę. Czy we wrześniu 2007 r. będę mógł składać dokumenty w ZUS o przyznanie wcześniejszej emerytury – pyta Czytelnik z Warszawy.

Odpowiedź: Z pytania wynika, że urodził się Pan po 1948 r. Z informacji zawartych w pytaniu można jedynie stwierdzić, iż mógłby Pan wystąpić z wnioskiem o emeryturę po ukończeniu 55. roku życia, gdyby wykonywał Pan prace w szczególnych warunkach, np.:

• na statkach żeglugi powietrznej, jeżeli komisja leczniczo-lekarska wydała orzeczenie o niezdolności do wykonywania czynności członka personelu latającego, albo
• w portach morskich na stanowiskach np.: sztauera, trymera, robotnika oczyszczania i obsługi statków, albo
• w hutach żelaza i stali oraz w hutach metali nieżelaznych – określone jako prace gorące, np. obsługa pieców koksowniczych, spiekanie rud i sortowanie spieku, wytapiacz surówki, wytapiacz stali, ręczne wyciąganie gorącego wsadu.

Przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. nr 39, poz. 353 ze zm., dalej ustawa emerytalna) określają, że osoby urodzone po 1948 r. prawo do emerytury nabywają po osiągnięciu wieku: kobieta 60 lat, mężczyzna 65 lat.

Proszę zauważyć, że mężczyzna może nabyć prawo do emerytury przed osiągnięciem 65. roku życia, jeżeli:

1) do dnia 31 grudnia 2007 r. - ukończy 60 lat i udowodni co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, a ponadto nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego,

2) wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i do 31 grudnia 1998 r. osiągnął:

• okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat (lub 10 lat - w razie wykonywania niektórych szczególnie uciążliwych prac),
• udowodni łączny okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, a ponadto
• nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Osoby spełniające warunki wymienione w pkt 2 mogą występować o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku także po 31 grudnia 2007 r.

Wiek uprawniający do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze może być obniżony o 5 lat, a tylko w niektórych wyjątkowo uciążliwych, szkodliwych lub niebezpiecznych pracach wiek emerytalny może być obniżony o 10 lat, np. w przypadku pracy wykonywanej:

• na statkach żeglugi powietrznej, gdy komisja leczniczo-lekarska wydała orzeczenie o niezdolności do wykonywania czynności członka personelu latającego,
• w portach morskich na stanowiskach np: sztauera, trymera, robotnika oczyszczania i obsługi statków,
• w hutach żelaza i stali oraz w hutach metali nieżelaznych – określone jako prace gorące, np. obsługa pieców koksowniczych, spiekanie rud i sortowanie spieku, wytapiacz surówki, wytapiacz stali, ręczne wyciąganie gorącego wsadu.

Przepisy określają warunek dodatkowy, a mianowicie, że praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy przez okres co najmniej 15 lat (lub 10 lat przy niektórych, wyjątkowo szkodliwych warunkach pracy, np. prace wykonywane bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu, prace wykonywane bezpośrednio przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali, prace przy procesach technologicznych związanych z wytwarzaniem aluminium, prace rybaków morskich).

Z powyższych informacji wynika, że wiek emerytalny zależy od rodzaju pracy oraz jej stopnia uciążliwości.

Niestety nie podał Pan informacji, jaką pracę w szczególnych warunkach Pan wykonywał. Dlatego też uniemożliwia to skonkretyzowanie odpowiedzi.

Musi Pan wiedzieć, że prawo do emerytury we wcześniejszym wieku mogą nabyć wyłącznie osoby, które są pracownikami.

Nadmienia się, że praca w szczególnych warunkach to zatrudnienie przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Rodzaje prac uznanych w poszczególnych działach gospodarki za prace w szczególnych warunkach wymienione są w wykazach stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.).