Ochrona sygnalistów w zakładach pracy. Będą nowe obowiązki dla firm

Projekt ustawy ma na celu implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Pod koniec 2021 roku upłynie 2-letni okres, który został dany państwom członkowskim  UE  na wprowadzenie regulacji prawnych uwzględniających postanowienia niniejszej dyrektywy. Ogólnie chodzi tutaj o ochronę tzw. sygnalistów, czyli osób, które działając w dobrej wierze i w interesie publicznym zgłaszają nieprawidłowości w miejscu pracy. Są nimi gównie pracownicy danej jednostki, ale również przedstawiciele jej organów, a także osoby z zewnątrz, np. pracownicy form współpracujących z danym podmiotem. Zgłoszenia mogą dotyczyć np. kwestii finansowych, podatkowych, z zakresu zamówień publicznych, przestrzegania prawa pracy, naruszeń przepisów o ochronie danych osobowych, ochrony konsumentów, bezpieczeństwa transportu,  ochrony środowiska itp.

Aktualnie w polskim systemie prawnym brak jest kompleksowej regulacji poświęconej ochronie tzw. sygnalistów (przed procesami o zniesławienie, naruszenie dóbr osobistych itp.). Po wejściu w życie wskazanej na wstępie ustawy ma się to zmienić, co  dla pracodawców będzie oznaczać dodatkowe obowiązki.

Jedną z nowych powinności w tym zakresie będzie konieczność opracowania i uchwalenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych. Zasadniczo będzie to dotyczyć pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników. Pracodawcy z zatrudnieniem poniżej tego progu będą mogli wdrożyć taki regulamin dobrowolnie. Natomiast instytucje finansowe (np. banki, fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, fundusze emerytalne itp.) – zostaną do tego zobligowane bez względu na stan zatrudnienia  Regulamin będzie musiał określać m.in. tryb przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów, w tym także anonimowych. Pracodawca będzie musiał go wdrożyć po konsultacji z organizacją związkową, a jeśli nie działa u niego taka organizacja – po konsultacji z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym wdanym zakładzie pracy.

Za naruszenie obowiązków wynikających z ustawy będą grozić dotkliwe sankcje, włącznie z karami grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 3 lat. Przy czym ukarany będzie mógł zostać nie tylko pracodawca, który wbrew obowiązkowi nie wdroży wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych albo w inny sposób będzie utrudniał dokonywanie tego rodzaju zawiadomień, ale również sygnalista, który zgłosi fałszywe informacje.

Regulacje dotyczące ochrony sygnalistów mają być wprowadzone do polskiego porządku prawnego do 17 grudnia 2021 r. Przy czym w projekcie ustawy określono termin jej wejścia w życie z uwzględnieniem zaledwie 14-dniowego vacatio legis, licząc od dnia ogłoszenia tego aktu prawnego w Dzienniku Ustaw.

Dotyczy to zwłaszcza większych pracodawców, zatrudniających co najmniej 250 pracowników, jak również wskazanych wcześniej podmiotów z sektora finansowego, które ze względu na szczególne narażenie na pranie pieniędzy czy finansowanie terroryzmu, przewidziane w nowych przepisach procedury mają obowiązek wdrożyć niezależnie od liczby zatrudnianych pracowników. Takie jednostki będą bowiem miały na to mniej czasu niż zwykłe, niewielkie i średnie firmy z sektora prywatnego mieszczące się w przedziale 50-249 zatrudnionych. 

Źródło:

• projekt (z 14 października 2021 r.)  ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.