Odpis kosztów przy środkach trwałych w budowie. O czym warto pamiętać!

Katarzyna Trzpioła

Autor: Katarzyna Trzpioła

Dodano: 8 lutego 2021
Amortyzacja w spółkach nieruchomościowych a Polski Ład.

Jeśli Twoja firma  realizuje inwestycje budowlane, możesz mieć wątpliwosci, jakie nakłady zaliczyć do wartości środków trwałych w budowie, by potem po zakończeniu prac i przyjęciu obiektu do użytkowania stanowić podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych. Sprawdź wskazówki naszego eksperta w tym zakresie.

Przepisy ustawy o rachunkowości są w zakresie wskazania wartości początkowej środka trwałego w budowie dość ogólne. Zgodnie z art. 28 ust. 8 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2019 r. poz. 351 ze zm.), cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmują ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również:

1)  niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy;

2)  koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.

Zasady te zostają uszczegółowione w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 11 Środki trwałe. Wskazuje on m.in., że:

  • Budowa środka trwałego siłami obcymi obejmuje – wykonane na zlecenie jednostki, przez obcych wykonawców – prace polegające na dostosowaniu nowego lub używanego składnika do użytkowania, jak i na wznoszeniu budynków, budowli, całych instalacji lub innych obiektów – w takim przypadku wartość początkową środka trwałego stanowi cena nabycia.
  • Budowa środka trwałego siłami własnymi obejmuje zakres prac wymienionych w pkt 6.3.1., ale wykonywanych przez własne komórki organizacyjne jednostki – w takim przypadku wartością początkową środka trwałego jest koszt wytworzenia.
  • Budowa środka trwałego systemem mieszanym obejmuje zakres prac wymienionych w pkt wyżej – w takim przypadku wartością początkową środka trwałego jest suma cen nabycia i kosztu wytworzenia.
Wskazówki zawarte w KSR 11 i UOR mogą być pomocne także z punktu widzenia podatkowego. Klienci prowadzący PKPIR nie mogą ujmować nakładów, które będą w przyszłości elementem wartości początkowej środka trwałego jako kosztów. Powinni je ujmować poza ewidencją, aby potem prawidłowo ustalić wartość środka trwałego wpisaną do ewidencji środków trwałych. Kluczowe tu jednak są regulacje art. 22g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak wskazano w pkt 6.36 KSR 11, koszt wytworzenia będący całością lub częścią wartości początkowej środka trwałego obejmuje koszty wytworzenia ponoszone w toku jego budowy – w tym dostosowania do użytkowania – wykonywanej w całości lub części siłami własnymi, za które uważa się też koszty podwykonawstwa. Do kosztu wytworzenia środka trwałego zalicza się wyłącznie koszty pozostające w związku przyczynowo-skutkowym z jego wytworzeniem, poniesione od dnia udokumentowanego rozpoczęcia budowy do dnia udokumentowanego przyjęcia środka trwałego do użytkowania. Koszt wytworzenia pomniejsza się o (wyrażoną w cenie nabycia lub zakupu) wartość zwróconych i przyjętych do magazynu materiałów, o ile uprzednio zużycie tych materiałów zaliczono do kosztu wytworzenia.

Dlatego ważne jest, aby w procesie realizacji inwestycji budowlanej prawidłowo ustalić koszt wytworzenia środków trwałych budowanych siłami własnymi oraz stworzenie mechanizmu wiarygodnego pomiaru i dokumentacji oraz ewidencji kosztów. W miarę potrzeb pomiar może być uzupełniony lub zastąpiony oszacowaniem lub osądem personelu jednostki – głównie komórki merytorycznie odpowiedzialnej za budowę środka trwałego. W szczególności dotyczy to ustalenia:

a) dnia udokumentowanego rozpoczęcia budowy warunkującego ujmowanie – jako kosztów wytworzenia – nakładów ponoszonych w związku z budową środka trwałego składających się na jego wartość początkową,

b) obiektów budowy, dla których wyodrębnia się koszty wytworzenia (w tym zakresie konieczna jest analiza projektu budowlanego i pomoc jego autora),

c) zasad rozliczania kosztów pośrednich budowy prowadzonej siłami własnymi na poszczególne obiekty,

d) zasad ujmowania i rozliczania na obiekty budowy kosztów utrzymania zasobów jednostki wykorzystywanych na potrzeby budowy,

e) zasad ujmowania kosztów utrzymania komórek organizacyjnych zaangażowanych w budowę,

f) zasad ujmowania kosztów prób przeprowadzanych przed oddaniem obiektu budowy do użytkowania,

g) zasad ujmowania kosztów użytkowania oraz remontu środka trwałego, poniesionych przed zakończeniem budowy,

h) zasad ujmowania kosztów lub strat spowodowanych szkodami powstałymi w trakcie budowy środka trwałego,

i) zasad ujmowania kosztów i przychodów z likwidacji środków trwałych warunkujących budowę nowego obiektu,

j) zasad rozliczania kosztów wytworzenia obiektu budowy, jeżeli w jego skład wchodzą dwa lub więcej obiekty inwentarzowe.

Kluczową kwestią dla biura jest to, aby to klient, który najlepiej zna specyfikę projektu, właściwie opisywał ponoszone nakłady i wskazywał jednoznacznie, czy mają one bezpośredni związek z realizowaną inwestycją.

Co do zasady, jednostka ujmuje w wartości początkowej środka trwałego nakłady związane przyczynowo-skutkowo z jego budową poniesione od dnia udokumentowanego rozpoczęcia tej budowy. Dotyczy to również nakładów na opracowanie analiz, opinii, studiów technicznych czy oceny wariantu realizacji budowy, które zostały poniesione po dniu udokumentowanego rozpoczęcia budowy.

PRZYKŁAD
Z kosztorysu budowy środka trwałego spółki X wynika, iż wartość początkową tworzą
  • koszty osobowe bezpośrednie, tj. koszty wynagrodzeń, narzutów na wynagrodzenia, delegacji związanych z inwestycjami i inne koszty pracowników zaangażowanych w proces wytwarzania środka trwałego, chodzi tutaj o koszty dotyczące pracowników umysłowych i fizycznych zaangażowanych bezpośrednio i wyłącznie w proces wytworzenia środka trwałego 186.000 zł
  • koszty opinii prawnych, doradztwa, sporządzenia dokumentacji technicznych, dokumentacji projektowej związanej z konkretną inwestycją/modernizacją, które są związane z realizacją projektu inwestycyjnego 59.000 zł
  • koszty mediów zużytych w procesie wytwarzania środka trwałego w części przypadającej bezpośrednio na wytworzenie środka trwałego 18.000 zł
  • koszty wdrożenia i montażu środka trwałego oraz dostosowania składnika majątku do indywidualnych potrzeb Spółki 13.000 zł
  • kosztów przygotowania gruntu pod budowę 15.200 zł
  • koszty nadzoru nad projektem inwestycyjnym 8.500 zł
  • koszty pełnienia funkcji doradcy technicznego, handlowo-prawnego w procesie wyboru realizatora budowy nowych mocy wytwórczych 4.000 zł,
  • koszty ekspertyz na temat wpływu na krajowy system elektroenergetyczny 3.200 zł

Koszty poniesione na wytworzenie środka trwałego przed rozpoczęciem jego użytkowania powinny zostać również odniesione na konto 08 „Środki trwałe w budowie”. Jak określa bowiem z art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości, wszelkie wydatki poniesione do momentu przyjęcia środka trwałego do używania w stanie kompletnym i zdatnym do użytku zwiększają cenę jego nabycia.

Pod datą wprowadzenia środka trwałego do ewidencji środków trwałych następuje przeksięgowanie wszystkich kosztów zgromadzonych na koncie 08 – składających się na wartość początkową środka trwałego – na konto „Środki trwałe”. Dokonuje się tego na podstawie dowodu „OT” – przyjęcie środka trwałego do używania, zapisem:

  • Wn „Środki trwałe”,
  • Ma „Środki trwałe w budowie”.
PRZYKŁAD
Jednostka rozpoczyna budowę hali magazynowej. Poniosła nakłady na opracowanie projektu i uwarunkowań wodnych w kwocie 35.000 zł. Spółka ujmie je na koncie środki trwałe w budowie.
Jeśli jednostka prowadzi PKPIR, to konieczne jest prowadzenie ewidencji poza PKPIR, bowiem podatkowa księga nie zawiera informacji o nakładach na środki trwałe w budowie. Dopóki obiekt nie jest zdatny do użytkowania, nie można ich też wprowadzić do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.

Koszt wytworzenia środka trwałego obejmuje też odpowiednią część kosztów utrzymania (rzeczowych) aktywów trwałych jednostki (np. sprzętu, kontenerów socjalnych, narzędzi) zaangażowanych w budowę środka trwałego, o ile jednostka jest w stanie wiarygodnie oszacować te koszty. W szczególności ważne jest wiarygodne oszacowanie odpowiedniej części kosztów utrzymania (rzeczowych) aktywów trwałych jednostki mających charakter kosztów stałych, a dotyczących składników aktywów wykorzystywanych jedynie okresowo do budowy danego środka trwałego.

PRZYKŁAD
Spółka budująca magazyn wynajęła kontener socjalny dla pracowników budowy za 500 zł + 115 zł miesięcznie. Koszty te zostaną ujęte
  • Wn Środki trwałe w budowie 500 zł
  • Wn VAT naliczony 115 zł
  • Ma Pozostałe rozrachunki 615 zł
Jeżeli przy budowie środka trwałego określone prace wykonywaliby pracownicy, to ich wynagrodzenia wraz ze składkami ZUS finansowanymi przez pracodawcę można księgować zapisem:
  • Wn „Środki trwałe w budowie”,
  • Ma „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń” oraz „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Rozrachunki z ZUS).
Z kolei wydanie z magazynu materiałów, towarów lub produktów gotowych do budowy można ujmować zapisem:
  • Wn „Środki trwałe w budowie”,
  • Ma „Materiały”, „Towary” lub „Produkty gotowe i półprodukty”.
Faktury związane z nabywaniem części składowych i usług związanych z wytwarzaniem środków trwałych i środków trwałych w budowie należy ujmować na koncie Pozostałe rozrachunki, zamiast na koncie Rozrachunki z dostawcami. Jest to istotne, jeśli jednostka sporządza rachunek przepływów pieniężnych, przepływy z tego tytułu są pokazywane w ramach działalności inwestycyjnej, a nie operacyjnej, tak jak „zwykłe” rozrachunki z dostawcami.

KSR 11 podkreśla, iż przez koszty utrzymania (rzeczowych) aktywów trwałych jednostki rozumie się ogół kosztów ich utrzymania za dany okres, jak np. koszty: amortyzacji, wynagrodzeń obsługi wraz z pochodnymi, o ile nie są one rozliczane oddzielnie; ubezpieczeń rzeczowych, przeglądów, remontów itd.

PRZYKŁAD
Jednostka posiada koparkę, która była wykorzystywana przez pół miesiąca do wykonania wykopu pod nowo powstający obiekt (np. pod fundamenty, garaż podziemny). Przez pozostałą połowę miesiąca koparka była wykorzystywana do świadczenia usług na rzecz innych podmiotów. Jednostka ponosi koszty utrzymania koparki, które w części są niezależne od tego, czy wykonuje ona pracę (np. amortyzacja, ubezpieczenia, przeglądy Urzędu Dozoru Technicznego itd.). Jednostka ujmuje zatem w koszcie wytworzenia nowo powstającego obiektu taką część kosztów stałych utrzymania koparki, która odpowiada okresowi zaangażowania koparki w jego budowę, z uwzględnieniem wielkości normalnego potencjału produkcyjnego tego urządzenia. Jeżeli koparka nie byłaby wykorzystana przez pozostałą połowę miesiąca, to koszty stałe jej utrzymania nie są ujmowane w wartości początkowej środka trwałego (w budowie). W takim przypadku amortyzacja za okres bezczynności nie zwiększa kosztu wytworzenia środka trwałego. W celu prawidłowego ustalenia części kosztów utrzymania urządzenia, stanowiącej koszt wytworzenia środka trwałego, jednostka jest zobowiązana określić w sposób wiarygodny długość czasu pracy koparki przy zastosowaniu odpowiedniego systemu ewidencyjnego, np. na podstawie karty pracy urządzenia, karty pracy operatora itd. W analizowanym przykładzie koszt wytworzenia obiektu stanowią ponadto koszty zmienne funkcjonowania koparki, jak np. paliwo, oleje itp. Jednostka powinna zapewnić wiarygodny system pomiaru i ewidencji odpowiedniej części tych kosztów przypadających na budowę przedmiotowego środka trwałego. W wielu jednostkach wykorzystywany jest do tego celu system zleceń oraz rachunek kosztów standardowych lub normatywnych.

Inwestorzy i ich służby księgowe muszą pamiętać, iż do budowy środka trwałego używane są często różnorodne narzędzia. Jeżeli okres ich ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż rok, są one uznawane za środki trwałe jednostki, a ich wartość podlega amortyzacji na ogólnych zasadach. Narzędzia o nieistotnej wartości początkowej podlegają zazwyczaj uproszczonej ewidencji, w tym jednorazowym odpisom ich wartości w koszty okresu, w którym zostały wydane do użytkowania. Narzędzia mogą też być przedmiotem najmu lub leasingu operacyjnego. W rezultacie koszt wytworzenia środka trwałego w zakresie zużycia narzędzi obejmuje:

a) wartość początkową narzędzi zakupionych na potrzeby budowy środka trwałego, zaliczonych ze względu na nieistotną wartość początkową jednorazowo w koszty w momencie wydania ich do użytkowania, o ile narzędzia te zużyją się do końca trwania budowy,

b) amortyzację narzędzi użytkowanych dłużej niż rok, przypadającą na okres budowy,

c) koszty materiałów eksploatacyjnych związanych z użytkowaniem narzędzi w czasie trwania budowy (paliwo i energia do zasilania, brzeszczoty, tarcze tnące itp.),

d) koszty bieżących remontów i przeglądów narzędzi wykonywanych w czasie trwania budowy,

e) koszty najmu narzędzi wykorzystywanych przy budowie.

Warto zaznaczyć, iż koszty prób i testów (rozruchu technologicznego) przeprowadzanych celem sprawdzenia działania środka trwałego i stwierdzenia jego zdatności do użytkowania zgodnie z zamierzeniami jednostki lub wymogami zewnętrznymi, poniesione przez jednostkę do dnia jego udokumentowanego przyjęcia do użytkowania, zwiększają jego wartość początkową. Wartość początkową środka trwałego w budowie zmniejsza wartość w cenie sprzedaży netto przyjętych do magazynu lub sprzedanych półproduktów, produktów gotowych lub usług powstałych w wyniku prób i testów, o ile ich wartość jest istotna.

PRZYKŁAD
Spółka poniosła koszty testów próbnych maszyn w nowej linii produkcyjnej w wysokości netto 20.000 zł. Ujmie je
  • Wn Środki trwałe w budowie 20.000 zł
  • Wn VAT naliczony 4.600 zł
  • Ma Pozostałe rozrachunki 24.600 zł

Wiele wątpliwości budzi w biurach rachunkowych sytuacja gdy są ponoszone nakłady na użytkowanie oraz remonty poniesione przed oddaniem obiektu budowy do użytkowania. Jeśli obiekty są użytkowane już w okresie ich budowy, na co zezwalają właściwe przepisy, to koszty użytkowania, w tym koszty remontów spowodowanych eksploatacją, nie są ujmowane w koszcie wytworzenia. Są to koszty działalności operacyjnej.

PRZYKŁAD
Spółka, która wybudowała budynek biurowy czeka na odbiory straży pożarnej. Jednak rozpoczęto już eksploatację pomieszczenia socjalnego. Poniesione koszty energii wynikające z eksploatacji bieżącej zostaną na podstawie faktur ujęte
  • Wn zużycie materiałów 300 zł
  • Ma VAT naliczony 69 zł
  • Ma Rozrachunki z dostawcami 369 zł
Jeśli jednostka z przykładu wyżej prowadziłaby PKPIR, to ujęłaby kwotę 300 zł w kolumnie Pozostałe wydatki PKPIR. Są to też koszty bieżącego okresu.

Warto jeszcze zaznaczyć, iż do wartości początkowej nowego obiektu środka trwałego zalicza się koszty przeprowadzenia likwidacji (np. rozbiórki) innego środka trwałego, o ile jego likwidacja warunkuje możliwość przeprowadzania budowy. Jeżeli jednostka utworzyła uprzednio rozliczenia międzyokresowe bierne (rezerwę) na przyszłą likwidację środka trwałego, wówczas rzeczywiście poniesione koszty likwidacji do wysokości utworzonych rozliczeń międzyokresowych biernych (rezerw) stanowią wykorzystanie rezerw. Nie zwiększają one wartości początkowej nowo budowanego środka trwałego. Nie zalicza się wartości netto zlikwidowanego środka trwałego – obciąża ona pozostałe koszty operacyjne. Jeżeli jednak w związku z budową nowego środka trwałego jednostka likwiduje inny środek trwały bez jego fizycznego usunięcia, gdyż wejdzie on w skład nowego środka trwałego, wówczas wartość netto likwidowanego środka trwałego zwiększa wartość początkową nowego środka trwałego. Z uwagi na to, iż nowy środek trwały będzie istotnie różnił się od starego, jego budowy nie można uznać za przebudowę lub rozbudowę (ulepszenie) istniejącego środka trwałego.

  • Przykład z KSR 11
PRZYKŁAD
Jednostka posiada halę produkcyjną (kat. obiektu budowlanego XVIII, rodzaj KŚT 101), która od dłuższego czasu nie jest używana. Hala jest jednokondygnacyjnym budynkiem przemysłowym o znacznej wysokości. Podjęto decyzję o zaadaptowaniu tej hali na budynek hotelu robotniczego (kat. obiektu budowlanego XI, rodzaj KŚT 110). W hali wykonano szereg robót budowlanych, dobudowano kondygnację, wejścia, przegrody budowlane, instalacje itd. Jednak większość elementów konstrukcyjnych i budowlanych hali produkcyjnej pozostała na swoim miejscu i stała się elementem składowym nowego środka trwałego – budynku hotelu. Dlatego wartość netto hali produkcyjnej stanowi koszt wliczany do wartości początkowej budynku hotelu.

Prezentacja w bilansie

W bilansie sporządzonym 31 grudnia 2020 r. należy wykazać wartość nakładów na środek trwały, który na dzień bilansowy nie był przyjęty do używania, w pozycji przeznaczonej do prezentacji środków trwałych w budowie.

Należy ujawnić w aktywach bilansu sporządzanego 31 grudnia 2020 r. w zależności od wzoru sprawozdania finansowego w pozycji:

a) A.II.2 „Środki trwałe w budowie” – według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości,

b) A „Aktywa trwałe, w tym środki trwałe” – według załącznika nr 4,

c) A.II „Rzeczowe aktywa trwałe, w tym środki trwałe w budowie” – według załącznika nr 5,

d) A.II „Rzeczowe aktywa trwałe” – według załącznika nr 6.

Podatkowe ujęcie nie różni się diametralnie od rachunkowego

W myśl art. 16a ust. 1 updop i analogicznie art. 22a ust. 1 updof, amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,

2. maszyny, urządzenia i środki transportu,

3. inne przedmioty

– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu finansowego, zwane środkami trwałymi.

Zgodnie z powyższym środki trwałe będą podlegały amortyzacji podatkowej po spełnieniu następujących warunków:

  • zostały nabyte lub wytworzone we własnym zakresie,
  • stanowią własność lub współwłasność podatnika – amortyzacji podatkowej podlegają wyłącznie środki trwałe, do których przysługuje podatnikowi prawo własności, z wyjątkiem środków używanych przez leasingobiorcę na podstawie umowy leasingu finansowego oraz tych wymienionych w art. 16a ust. 2 updop,
  • są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania – ustawodawca nie określił bliżej tych warunków, jednakże należy stwierdzić, że warunki te spełnia składnik majątku, który jest wyposażony we wszystkie elementy konstrukcyjne pozwalające na jego funkcjonowanie zgodnie z przeznaczeniem, ponadto sprawne technicznie i zalegalizowane prawnie w formie stosownych uprawnień, homologacji i pozwoleń na użytkowanie,
  • przewidywany okres ich używania jest dłuższy niż rok – o tym, jak długo będzie używany dany składnik decyduje sam podatnik,
  • są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu,
  • nie są wymienione w katalogu środków trwałych wymienionych w art. 16c updop/22c updof.

W art. 16g updop i art. 22g updop zostały wskazane zasady ustalania wartości początkowej składników majątku trwałego stanowiącej podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych.

Sposób jej ustalania, zróżnicowany m.in. ze względu na sposób nabycia składnika majątku trwałego.

Stosownie do postanowień art. 16g ust. 1 pkt 2 updop (22g ust. 1 updof), za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych uważa się w razie wytworzenia we własnym zakresie koszt wytworzenia.

Za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się: kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Sytuację, gdy środki trwałe uległy ulepszeniu w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji normuje natomiast art. 16g ust. 13 updop (art. 22g ust. 13updof) – wartość początkową tych środków powiększa się wówczas o sumę wydatków na ich ulepszenie, w tym także o wydatki na nabycie części składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena nabycia przekracza 10.000 zł. Środki trwałe uważa się przy tym za ulepszone, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza 10.000 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.

VAT można odliczyć

Zgodnie z ogólną zasadą VAT można odliczyć, jeśli istnieje związek zakupu z działalnością opodatkowaną. Wynika to z art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r o podatku od towarów i usług (Dz.U z 2020 r. poz. 106 ze zm.). W myśl tego przepisu w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Natomiast nie ma on prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktur dokumentujących zakupy w zakresie, w jakim są one związane z wykonywaniem przez niego czynności zwolnionych z VAT.

Dokumentem uprawniającym podatników do odliczania VAT są faktury dokumentujące zakupy towarów lub usług. Jak bowiem wynika z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług. Prawo do odliczenia VAT dotyczy również wydatków inwestycyjnych, które stanowią środki trwałe w prowadzonej działalności gospodarczej. Jednak w przypadku zmiany przeznaczenia inwestycji (np. budynku na cele inne niż związane z prowadzoną działalnością gospodarczą) nieraz zachodzi obowiązek dokonania korekty uprzednio odliczonego podatku.

W stosunku do towarów i usług (w tym również wydatków inwestycyjnych), które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT.

Co do zasady, podatnik ma prawo do odliczenia VAT – w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez niego towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Przy czym w art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy o VAT zastrzeżono jednak, iż odliczenia tego można dokonać nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzyma fakturę lub dokument celny. Przy czym warunkiem umożliwiającym skorzystanie przez nabywcę towaru czy usługi z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest powstanie po stronie sprzedawcy obowiązku podatkowego od danej czynności oraz posiadanie faktury dokumentującej zakup. Natomiast zgodnie z art. 86 ust. 11 ustawy o VAT, jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego w tym terminie, to może odliczyć VAT naliczony w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych.

Autor:

dr Katarzyna Trzpioła

wykładowca na Wydziale Zarządzania UW, wieloletni praktyk

Katarzyna Trzpioła

Autor: Katarzyna Trzpioła

Doktor nauk ekonomicznych w zakresie nauk o zarządzaniu, adiunkt na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, praktyk, wieloletni szkoleniowiec i dydaktyk, autorka wielu publikacji z zakresu rachunkowości finansowej podatkowej, MSSF i rachunkowości zarządczej. Współpracuje z następującymi redakcjami: Portal FK, Rachunkowości i Podatki dla praktyków, Nowe Standardy Sprawozdawczości
Nie ma jeszcze komentarzy do tego dokumentu.
Zaloguj się aby dodać komentarz