Pytanie: Czy spółka zatrudniająca przedstawicieli handlowych na umowę zlecenia, jak i na umowę o współpracę ma obowiązek przeszkolenia ich w zakresie bhp? Problemem może być duża rotacja wśród przedstawicieli handlowych (zdarza się, że przedstawiciel rezygnuje po kilku dniach).

Odpowiedź:

Przepisy Kodeksu pracy nie rozstrzygają jednoznacznie, czy osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia czy też umowy o współpracę powinny zostać poddane szkoleniu w zakresie bhp. Ze stanowiska Państwowej Inspekcji Pracy wynika, że szkolenie powinno być przeprowadzone, o ile uzasadnia to rodzaj wykonywanej pracy.

Strony w umowie powinny rozstrzygnąć, kto w takim przypadku pokrywa koszty szkolenia bhp.

Zgodnie z art. 304 § 1 Kodeksu pracy (dalej: kp) pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą.

Z przepisu wynika, że pracodawca zobowiązany jest w stosunku do zleceniobiorców do podjęcia takich czynności profilaktycznych i zabezpieczających, które mają na celu ochronę ich życia i zdrowia. W szczególności powinien im zagwarantować bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Przywołany przepis Kodeksu pracy, jak też inne przepisy nie rozstrzygają, w jaki sposób pracodawca ma zrealizować te obowiązki, nie określają również, kto ponosi odpłatność za zapewnienie zleceniobiorcom np. szkolenia bhp.

Zdaniem Głównego Inspektoratu Pracy: „Jeżeli rodzaj wykonywanej pracy, stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy lub przebiegiem procesów jest tak znaczny, że wskazane jest, aby nawet do doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane wyłącznie osoby fizyczne mające odpowiedni stan zdrowia i przeszkolone w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy – pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilnoprawną (będącą podstawą wykonywania pracy przez podmiot samozatrudniający się), poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu w zakresie bhp. Wówczas osoba ta ma na podstawie art. 211 Kodeksu pracy obowiązek odbyć szkolenie i poddać się badaniom bhp” (pismo Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy z lipca 2007 r., nr GNP/426/4560-364/07/PE).

Mając na uwadze wyjaśnienia PIP, można sformułować tezę, że przedstawiciel handlowy, o ile rzeczywiste warunki jego pracy, jak też rodzaj zagrożeń związanych z tą pracą u danego przedsiębiorcy, nie stanowią zagrożenia jego życia i zdrowia, nie będzie miał obowiązku legitymować się szkoleniem bhp. Moim zdaniem odstąpienie od przeprowadzenia szkolenia bhp jest jednak możliwe dopiero po przeanalizowaniu warunków pracy u przedsiębiorcy.

Dodatkowo wyjaśnić również należy, że przepisy Kodeksu pracy wprost nie nakładają w przypadku zleceniobiorców obowiązku finansowania przez przedsiębiorców szkolenia bhp. Ponieważ zaś umowa zlecenia czy też umowa o współpracę są umowami cywilnoprawnymi, to strony w warunkach umowy powinny uregulować kwestie związane ze sferą bhp, w tym ewentualny obowiązek szkoleń bhp i odpłatność za przeprowadzenie tych szkoleń. Przepisy Kodeksu pracy tym samym nie nakładają na przedsiębiorców obowiązku pokrycia kosztów szkolenia bhp zatrudnionych zleceniobiorców, nawet jeżeli warunki pracy na danym stanowisku uzasadniają przeprowadzenie takich szkoleń.

- art. 207 § 2, art. 211 pkt 1, art. 304 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.),
- art. 734, art. 750 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93).

Tekst opublikowany:

18 grudnia 2008 r.