Stosowanie czterobrygadowej organizacji pracy a obowiązujący takich pracowników system czasu pracy

Z treści pytania wynika, że pracownicy pracują po 8 godzin, na 3 zmiany w 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym. Należy wyraźnie podkreślić, że w obecnym stanie prawnym - nie ma systemu czasu pracy w ruchu ciągłym w czterobrygadowej organizacji pracy, w ramach, którego czas pracy nie mógł przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie dłuższym niż 4 miesiące. Możliwość stosowania takiej formy organizacji pracy w ramach systemu ruchu ciągłego istniała do 31 grudnia 2003 r.

Mając powyższe na uwadze, z uwagi na długość stosowanego okresu rozliczeniowego, uznać należy, że de facto w zakładzie stosowany jest podstawowy, zmianowy system czasu pracy w 4-miesiecznym okresie rozliczeniowym.

Przez dobę pracowniczą należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Jeżeli więc pracownik rozpoczął pracę w niedzielę o 22.00 i zakończył ją w poniedziałek o godz. 6.15 to doba pracownicza upływa mu o godz. 22.00 w poniedziałek. Zatem rozpoczęcie pracy w środę o godz. 6.00 - nie następuje w tej samej dobie pracowniczej a zatem nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.

Ogólna definicja czasu pracy zakłada, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Należy zwrócić uwagę, że ustawodawca wprowadził pojęcie „przeciętnie 40 godzinnej normy tygodniowej czasu pracy” i „przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy”.

W praktyce oznacza to, że w niektórych tygodniach pracownik może pracować więcej niż 40 godzin a w zamian w innych powinien pracować krócej niż 40 godzin - tak, aby średnio w okresie rozliczeniowym nie przekroczyć 40 godzin. Ta sama zasada odnosi się do 5-dniowego tygodnia pracy - w jednych tygodniach okresu rozliczeniowego pracownik może pracować więcej niż 5 dni a w innych odpowiednio mniej dni - tak, aby średnio w okresie rozliczeniowym pracownik miał zapewniony 5-dniowy tydzień pracy.

Jednakże należy pamiętać, że możliwość przedłużania tygodniowego wymiaru czasu pracy w ramach przeciętnie 40 godzinnej tygodniowej normy czasu pracy jest ograniczona koniecznością zapewnienia pracownikom odpoczynków dobowych i tygodniowych. O ile zapewnienie odpoczynków dobowych, (co najmniej 11 godzinnych) nie powinno być problemem w przedstawionej sytuacji, to obowiązek zapewnienia odpoczynków tygodniowych może nie być realizowany.

Należy pamiętać, że odpoczynek tygodniowy, co do zasady nie powinien być krótszy niż 35 godzin, jednakże w przypadku pracy zmianowej, w przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika w związku z jego przejściem na inną zmianę - może być skrócony do 24 godzin.

Jeżeli praca przez 7 dni (łącznie 56 godzin) pokryje się z tygodniem pracy, rozumianym, jako 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego - to z pewnością taki odpoczynek tygodniowy nie zostanie pracownikowi zapewniony.

W przedstawionym stanie faktycznym praca po 56 godzin w tygodniu - nie musi oznaczać pracy w godzinach nadliczbowych. Jeżeli bowiem praca ta jest w późniejszym okresie tego samego okresu rozliczeniowego rekompensowana dniami wolnymi od pracy - tak, że średnio pracownik będzie pracował po 40 godzin na tydzień a łączna liczba dni wolnych będzie równa liczbie niedziel, świąt, dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy - nie powinno dojść do pracy w godzinach nadliczbowych.