Pytanie: Pracownik wykonuje pracę polegającą na koszeniu traw niejednokrotnie w bardzo trudnych warunkach kosiarkami spalinowymi. Czy jego pracę można uznać za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze?

Odpowiedź:

Praca w szczególnych warunkach to zatrudnienie przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prace te ze względu na duże zagrożenie dla zdrowia lub życia – jako prace szczególnie niebezpieczne – mogą być wykonywane tylko w warunkach ściśle odpowiadających przepisom i zasadom bhp, ustalonym dla tych prac.

Przepisy regulujące powyższe to:

1. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.) oraz akty wykonawcze, w tym m.in.:

- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650),

- rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 9 lipca 1996 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 86, poz. 394 ze zm.) oraz

2. ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.),

3. rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Za pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze ustawa o emerytalna wymienia m.in. pracowników: organów kontroli państwowej, organów administracji celnej, wykonujących działalność twórczą lub artystyczną, dziennikarzy zatrudnionych w redakcjach dzienników, czasopism, w radiu, telewizji oraz w organach prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych, objętych układem zbiorowym pracy dziennikarzy.

W przypadku wnioskowania o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach dokumentem stwierdzającym taką pracę jest wystawione przez pracodawcę świadectwo pracy w szczególnych warunkach albo świadectwo pracy, w którym pracodawca stwierdzi pracę w szczególnych warunkach.

Przy tym należy podkreślić, że emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach przysługuje pracownikowi, który taką pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres nie krótszy niż 15 lat.

Nie można jednoznacznie stwierdzić, biorąc pod uwagę szereg przepisów regulujących te prace, czy wskazaną w pytaniu pracę można zaliczyć do katalogu prac w szczególnych warunkach.

Dla przykładu przez prace o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości należy rozumieć prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach i uznane za takie przez przepisy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy lub instrukcje eksploatacji urządzeń i instalacji.

Wykaz takich prac zawierają przepisy Kodeksu pracy oraz akty wykonawcze wydane na podstawie zawartych w Kodeksie pracy upoważnień, np. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dodaję, iż wydanych zostało szereg przepisów wykonawczych, które regulują m.in. badanie w miejscu pracy czynników szkodliwych dla zdrowia oraz pomiar tych czynników (np. rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 grudnia 2003 r. – Dz.U. z 1996 r. nr 86, poz. 394 ze zm.).

- art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.),
- art. 207, 237¹³ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94)
- rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Tekst opublikowany:

4 listopada 2008 r.