Pytanie: Moje pytania dotyczą prawa pracy. Zakład produkcyjny zatrudniający 230 osób przenosi wszystkie maszyny produkcyjne do zakładu będącego w grupie oddalonym o 50 km od miejsca zatrudnienia. Pracownicy zostają oddelegowani do pracy a pracodawca zapewnia wszystkim pracownikom dojazd. Czy pracodawca ma obowiązek powiadomić na piśmie pracownika o delegacji? Czy jest tu potrzebny dokument stwierdzający, że pracownik jest na delegacji? Wyjazd do pracy z zakładu jest o godzinie 6.00, praca rozpoczyna się o godzinie 7.00 i trwa do 15.00 (czyli 8 godzin), natomiast powrót jest o godz. 16.00. Od kiedy liczony jest czas pracy? Od godziny 7.00 czy od godziny 6.00 kiedy rozpoczyna się podróż do pobliskiego zakładu? Jeżeli pracodawca podczas delegacji zmienia warunki pracy czyli, degraduje pracownika oraz obniża zarobki - czy pracownik może odmówić delegacji? Czy wina leży wtedy po stronie pracodawcy?

Odpowiedź:

W przedstawionej sytuacji nie można mówić o podróży służbowej (delegacji). Skoro zmiana miejsca wykonywania pracy ma charakter stały - pracownikom należy zmienić określone w umowie o pracę miejsce wykonywania pracy (w drodze porozumienia stron lub wypowiedzenia zmieniającego).

Z delegacją (podróżą służbową) mamy do czynienia wówczas, gdy pracodawca zleca pracownikowi wykonanie zadania poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy. Jak z powyższego wynika, co do zasady „delegacja” ma charakter doraźny a nie stały. Jeśli pracodawca przenosi działalność czy też jej część do innej miejscowości - i w miejscowości, w której dotychczas ta działalność była prowadzona - nie będzie już kontynuowana, nie mamy do czynienia z podróżą służbową, lecz ze zmianą miejsca wykonywania pracy. Okoliczność ta powoduje konieczność zmian treści zawartych z pracownikami umów o pracę w zakresie określenia miejsca wykonywania pracy. Zmiany te można dokonać bądź w formie porozumienia zmieniającego lub też wypowiedzenia zmieniającego. Dokonanie tych czynności spowoduje, że po nastąpieniu zmian w treści umów - miejscem wykonywania pracy będzie siedziba zakładu, do którego pracodawca przeniósł działalność. Spowoduje to m.in., że ewentualny dojazd do miejscowości, w której działalność jest wykonywana nie będzie kwalifikowana, jako podróż służbowa. Oczywiście pracodawca może zapewnić pracownikom dojazd, - ale będzie to jego prawo a nie obowiązek.

Należy przy tym pamiętać, że jeśli pracownicy nie zgodzą się na zmianę miejsca pracy w trybie porozumienia stron - to w przypadku zastosowania wypowiedzenia zmieniającego, miejsce pracy „zmieni” się dopiero po upływie okresu wypowiedzenia. W tym czasie (do końca okresów wypowiedzenia) pracownikom można zlecić wykonywanie innej pracy, niż określona w umowie o pracę. W takiej sytuacji - do czasu upływu okresów wypowiedzenia - podróże do miejsca wykonywania pracy należałoby traktować, jako podróż służbową.

Wówczas, jeśli pracownicy, zgodnie z obowiązującym ich rozkładem czasu pracy, maja pracować od godz. 7.00 do godz. 15.00, czas dojazdu i powrotu, (czyli czasookres od godz. 6.00 do godz. 7.00 i od godz. 15.00 do 16.00) nie jest czasem pracy i w związku z tym pracownikowi za te czasookresy nie należy się żadna rekompensata.

Czasem pracy nie jest, bowiem czas dojazdu z miejsca zamieszkania pracownika do miejsca pracy i czas powrotu.

Jedynie gdyby czas dojazdu lub powrotu obejmował godziny pracy ustalone dla pracownika, (czyli przypadał między godz. 7.00 a 15.00) - należałoby go traktować jak czas pracy.

Oczywiście należy pamiętać, że skoro pracownicy odbywają podróż służbową - należą im się należności z taką podróżą związane - czyli np. diety.

Sam fakt podróży służbowej nie powoduje braku możliwości dokonywania zmian w treści umów o pracę a w razie zmiany warunków umowy w tym okresie pracownik nie jest uprawniony do odmowy udania się w podróż służbową.

- art. 29 § 1 pkt 2, § 4, art. 42 § 1 i § 4 i art. 77⁵ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późń. zm.).

Tekst opublikowany:

19 maja 2011 r.