Pytanie: Rozwiązaliśmy umowę o pracę z pracownikiem, z którym mamy podpisaną umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W związku z czym na koniec każdego miesiąca będziemy wypłacać mu odszkodowanie z tego tytułu. Niestety okazało się, że osoba ta w czasie kiedy była jeszcze pracownikiem odebrała od naszych klientów gotówkę, której nie wpłaciła do kasy firmowej. Jest to znaczna kwota. Pracownika wezwaliśmy do jej zwrotu, czego jednak nie zrobił. Czy w związku z tym możemy nie wypłacać mu odszkodowania, tylko kompensować kolejne raty z zobowiązaniami, które ma on wobec nas? My w takim wypadku w terminie wypłaty odszkodowania wysyłalibyśmy mu informację, ze rata należnego mu odszkodowania została skompensowana z kwotą pobranej przez niego od klientów gotówki. Czy odszkodowanie z tytułu umowy o zakazie konkurencji podlega jakiejkolwiek ochronie czy też może być zajęte w pełnej wysokości?

Odpowiedź:

Odszkodowanie określone w umowie o zakazie konkurencji nie jest i nie może być traktowane jako wynagrodzenie za pracę. Nie może więc też korzystać z ochrony przewidzianej w Kodeksie pracy. Dopuszczalne jest wzajemne potrącenie należności z odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji.

Gdy pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W umowie określa się także okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy.

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest umową z pogranicza prawa pracy i prawa cywilnego i nie można więc zasadnie przyjmować, że umowa o zakazie konkurencji jest umową z zakresu prawa pracy i wszelkie jej postanowienia mniej korzystne dla pracownika niż zapewnia Kodeks pracy są z mocy samego prawa nieważne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r., II PK 206/08, LEX nr 523529).

Odszkodowanie określone w umowie o zakazie konkurencji nie jest i nie może być traktowane jako wynagrodzenie za pracę.

Nie może więc też korzystać z ochrony o której mowa w art. 87 i nast. kp, (por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2005 r., II PK 345/04, OSNP 2006/9-10/153).

Pracodawca ma więc pełne prawo dokonać potrącenia z należnego pracownikowi odszkodowania wynikającego z umowy o zakazie konkurencji należności, które jemu przysługują.

Przepisy Kodeksu Cywilnego, dalej: kc przewidują bowiem, że w sytuacji, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

- art. 87 i art. 101² ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.),
- art. 498 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Tekst opublikowany:

8 lutego 2011 r.

Autor: Michał Culepa

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, współpracownik merytoryczny największych wydawnictw prawniczych. Doświadczony trener i wykładowca.