Na czym polega różnica między posiłkami profilaktycznymi a regeneracyjnymi przysługującymi w warunkach szczególnie uciążliwych?

Pytanie: Jesteśmy firmą budowlano-montażową. Pracownicy zgodnie z przepisami powinni otrzymywać na budowie posiłki. Proszę o wyjaśnienie, na czym polega różnica między posiłkami profilaktycznymi a regeneracyjnymi przysługującymi w warunkach szczególnie uciążliwych? W jakich miesiącach jest obowiązek dostarczania tych posiłków? – pyta księgowa z Warszawy.

Odpowiedź: Posiłki regeneracyjne to zamienna, potoczna nazwa posiłków profilaktycznych przyznawanych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279 ze zm.) w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.

To właśnie posiłki wydawane (dostarczane) ze względów profilaktycznych (w postaci jednego dania gorącego, posiadającego wartość kaloryczną ok. 1000 kcal, zawierającego ok. 50 – 55% węglowodanów, 30 – 35 % tłuszczów i 15% białka) przysługują nieodpłatnie pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych.

Proszę zauważyć, że ww. rozporządzenie w zasadzie nie wiąże obowiązku dostarczania tych posiłków z porą roku (miesiącami kalendarzowymi), tylko z wydatkowaniem przez pracowników energii.

W katalogu sytuacji, w których istnieje obowiązek dostarczania posiłków profilaktycznych (regenerujących), jest okres związany z zimą, który rozporządzenie definiuje jako okres od dnia 1 listopada do dnia 31 marca.

Ale w pozostałych przypadkach nie wskazuje miesięcy.

Mianowicie pracodawca zapewnia posiłki pracownikom wykonującym prace:

• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,
• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10°C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25ºC,
• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; za okres zimowy uważa się okres od dnia 1 listopada do dnia 31 marca,
• pod ziemią.

Rozporządzenie nakazuje ich wydawanie w dniach wykonywania prac, które to uzasadniają. Stanowi również, że posiłki powinny być wydawane w czasie regulaminowych przerw w pracy, w zasadzie po 3-4 godzinach pracy.

W pozostałym zakresie kwestia przyznawania posiłków profilaktycznych należy do pracodawcy.

Proszę zauważyć, że z rozporządzenia wynika bowiem jednoznacznie, że stanowiska pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni otrzymywać posiłki i napoje, oraz szczegółowe zasady ich wydawania, a także warunki uzasadniające zapewnienie posiłków nie poprzez wydawanie gotowych dań dostarczonych przez pracodawcę, tylko poprzez wykupienie przez pracodawcę bonów do realizacji posiłków w punktach gastronomicznych lub dostarczenie pracownikowi produktów, żeby sam przygotował sobie profilaktyczny posiłek, ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - pracodawca po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników.

Należy jednak pamiętać, że wykupienie przez pracodawcę bonów do realizacji posiłków w punktach gastronomicznych lub dostarczenie pracownikowi produktów, żeby sam przygotował sobie profilaktyczny posiłek, jest uzasadnione, jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych. W takich przypadkach pracownik musi mieć zapewnioną możliwość zjedzenia np. w barze lub przygotowania sobie posiłku w czasie pracy.