Przygotuj się na rewolucyjne zmiany w CIT i PIT od 1 stycznia 2018 r.

 W ubiegłym tygodniu został opublikowany projekt zmian do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej: projekt). Zasadniczo zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2018 roku, przy czym aktualnie projekt jest na etapie konsultacji.

Proponowane przez Ministerstwo Finansów rozwiązania mają na celu – przede wszystkim – walkę z optymalizacją podatkową, w tym poprzez implementację przepisów tzw. dyrektywy UE przeciwko unikaniu opodatkowania („Dyrektywa ATAD”). Pytanie tylko, czy tym razem propozycje Ministerstwa nie poszły za daleko…

Jedną z fundamentalnych zmian jest wyodrębnienie źródeł przychodów w ustawie o CIT (na podobnych zasadach, jak w przypadku obecnie funkcjonujących rozwiązań w ustawie o PIT). Projekt zakłada, że dochody z działalności gospodarczej podatników CIT nie będą mogły zostać pomniejszone o straty wygenerowane z tzw. zysków kapitałowych (i vice versa).

Za zyski kapitałowe uznane zostały np.:

• przychody z udziału w zyskach osób prawnych (dywidendy, przychody z umorzenia udziałów/akcji, wartość majątku otrzymanego w ramach likwidacji osoby prawnej, wartość niepodzielonych zysków w przypadku przekształcenia spółki w spółkę niebędącą osobą prawną itd.),
• przychody związane z wniesieniem do spółki wkładu niepieniężnego,
• przychody wynikające ze zbycia udziałów/akcji (w tym w celu umorzenia) a także papierów wartościowych, pochodnych instrumentów finansowych oraz tytułów uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,
• przychody ze zbycia wierzytelności,
• przychody ze zbycia praw autorskich, licencji i znaków towarowych.

Kolejną istotną zmianą jest ograniczanie możliwości uznania za koszty uzyskania przychodów określonych wydatków. Przede wszystkim chodzi tu o koszty finansowania zewnętrznego oraz koszty związane z usługami niematerialnymi i wartościami niematerialnymi i prawnymi.

Pierwsza kategoria dotyczy zaostrzenia przepisów w zakresie cienkiej kapitalizacji. Projekt zakłada, że jako koszty uzyskania przychodów będą mogły zostać rozpoznane odsetki (netto) do wysokości 30% EBITDA danego podatnika. Natomiast jeżeli kwota odsetek netto nie przekroczy w danym roku podatkowym 120.000 złotych, będzie mogła ona zostać rozpoznana jako koszt uzyskania przychodów w pełnej wysokości.

Warto podkreślić, że Dyrektywa ATAD, której powyższe przepisy stanowią implementację, określa ten limit w wysokości niemalże 100 razy wyższej (tj. 3 miliony euro) – a zatem polski projektodawca wyraźnie zaostrzył tę regulację. Co równie istotne, nowe przepisy o cienkiej kapitalizacji będą miały zastosowanie nie tylko do finansowania uzyskanego od podmiotów powiązanych, ale w każdym przypadku finansowania zewnętrznego (w tym kredytem bankowym). W konsekwencji, nowe obostrzenia mogą szczególnie dotknąć firmy w początkowej fazie rozwoju (startupy) bądź te, wśród których lewarowanie wpisane jest niejako w charakter działalności (np. podmioty inwestujące w nieruchomości).

Druga kategoria ogranicza możliwość uznania za koszty uzyskania przychodów wydatków m.in. na usługi doradcze, prawne, księgowe, reklamowe a także w związku z opłatami za licencje (w tym za znak towarowy) i prawa autorskie. Na podstawie Projektu, dopuszczalny limit wydatków ustalony został w wysokości 5% EBITDA danego podatnika, przy czym ograniczenie to będzie stosowane do nadwyżki kosztów ponad 1,2 miliona złotych. Projekt wprowadza także ograniczenia w amortyzacji określonych aktywów (np. znaków towarowych). Warto zastanowić się, jaki wpływ będą miały te rozwiązania np. na niezmiernie popularne w Polsce centra SSC/BPO.

Kolejną istotną zmianą jest zaostrzenie przepisów dotyczących zagranicznych spółek kontrolowanych (CFC) – przede wszystkim dojdzie do zastąpienia nominalnej stawki podatku (która stanowi kryterium opodatkowania CFC) stawką efektywną. Projekt rozszerza również katalog dochodów pasywnych CFC. Pozytywnie natomiast należy ocenić zmianę progu kwalifikowanych dochodów z 50% do 33% oraz zmianę progu kontroli CFC – z 25% udziału na 50%.

Projekt zakłada także zmiany w zakresie opodatkowania dochodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych (ograniczenie zwolnienia jedynie do dywidend, niepodzielonych zysków w przypadku przekształcenia oraz podniesienia kapitału zakładowego z wypracowanych zysków), podatkowych grup kapitałowych czy też programów motywacyjnych.

Wprowadzony zostanie także quasi „podatek od supermarketów” – tj. zryczałtowany podatek w wysokości ok. 0,5% od wartości początkowej nieruchomości komercyjnych (np. centra handlowe, samodzielne sklepy, budynki biurowe).

Z pozostałych zmian, warto wskazać na odmienne ukształtowanie rozliczania kosztów pośrednich, które na gruncie projektu, powiązane zostały wprost z ich rachunkowym rozliczeniem.

Nowe przepisy uzasadnia się koniecznością reakcji na działania podatników, które skutkują „niezasadnym z aksjologicznego punktu widzenia, obniżaniem bazy podatkowej”. W uzasadnieniu wprost wskazuje się, że niepożądanym zachowaniem podatników są działania związane z optymalizacją podatkową. Przy czym Ministerstwo rozumie ją jako fakt, „iż o wyborze konkretnego sposobu przeprowadzenia danej transakcji, czy formy prowadzenia działalności decydują wyłącznie bądź w przeważającej mierze przepisy prawa podatkowego”.

Nie jest zatem jasne, czy MF stara się przeforsować zasadę, zgodnie z którą podatnicy powinni maksymalizować swoje obciążenia podatkowe (np. w obliczu kilku legalnych, alternatywnych możliwości realizacji zamierzonego celu gospodarczego, różniących się jednak konsekwencjami podatkowymi). Jest za to jasne, że nowe przepisy zwiększą te obciążenia – nawet u podatników, którzy z optymalizacją (tym bardziej agresywną), nie mieli do tej pory nic wspólnego.