Pytanie: Podatnik został zatrudniony na podstawie umowy o dzieło na kwotę 10.000 zł brutto, koszty uzyskania przychodu 50%. W trakcie czynności sprawdzających przez ZUS okazało się, że zapisy w umowie kwalifikują ją jako umowa zlecenie z kosztem uzyskania przychodu 20%. Zmieniła się zatem podstawa do obliczenia kwoty ubezpieczenia, płatnik powinien był zapłacić większe składki. Tym samym podatnik wzbogacił się o kwotę różnicy składek według właściwej podstawy i według podstawy z 50% kosztów uzyskania przychodu. Czy kwota ta będzie zatem opodatkowana?

Odpowiedź:

Jeżeli umowa zlecenia trwa nadal, równowartość zapłaconych za zleceniobiorcę składek ZUS trzeba oskładkować i opodatkować wraz z pozostałymi przychodami należnymi mu z umowy zlecenia. Jeśli natomiast w dacie przekazania składek na konto organu rentowego umowa już nie obowiązuje, wystawia się byłemu zleceniobiorcy informację PIT-8C, w której należy wykazać kwotę zapłaconych za niego składek.

Jaka jest podstawa wymiaru składek dla zleceniobiorców?

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców, dla których odpłatność określono w umowie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Co gdy ZUS uzna, że umowa o dzieło powinna być umową zlecenia?

Nieuchronnym następstwem uznania przez ZUS, że umowa o dzieło była w rzeczywistości umową zlecenia jest objęcie zleceniobiorcy obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego lub – jak w omawianym przypadku – ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, z zastrzeżeniem, że składka chorobowa od kontraktu jest dobrowolna.

W konsekwencji, płatnik jest zobowiązany dokonać zgłoszenia w deklaracji ZUS ZWUA oraz sporządzić i przekazać do organu rentowego dokumenty rozliczeniowe za każdy miesiąc wykonywania zlecenia.

W omawianym stanie faktycznym będzie to imienny raport rozliczeniowy ZUS RCA, dołączony do zbiorczej deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.

W wyniku przekazania do ZUS wskazanych dokumentów, na koncie płatnika powstanie niedopłata składek społecznych i zdrowotnej. Do uiszczenia tej należności wraz z odsetkami za zwłokę zobowiązany jest płatnik, czyli w tym przypadku zleceniodawca.

Jak wynika z informacji przedstawionych w treści pytania, zleceniodawca nie zamierza dochodzić od zleceniobiorcy zwrotu zapłaconych składek ZUS w części finansowanej z jego wynagrodzenia. Przebieg rozliczeń związanych z przekształceniem na mocy decyzji ZUS umowy o dzieło w umowę zlecenie zależy zatem od tego, czy umowa zlecenia trwa nadal, czy została rozwiązana.

Co z podatkiem?

Zdaniem fiskusa, świadczenie polegające na sfinansowaniu przez firmę składek za zleceniobiorcę stanowi jego przychód z działalności wykonywanej osobiście. Jako datę powstania przychodu uważa się dzień wpłaty składek na rachunek ZUS. Z kolei zgodnie z niezmiennym stanowiskiem organu rentowego (między innymi interpretacja indywidualna ZUS z 22 sierpnia 2014 r.; DI/200000/43/892/2014), w przypadku gdy zleceniodawca pokryje z własnych środków koszty składek ZUS w części, w której powinny zostać poniesione przez zleceniobiorcę, będą one przychodem ze zlecenia w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, a co za tym idzie będą stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz fundusze poza ubezpieczeniowe (FP i FGŚP).

Z kolei odmienna sytuacja występuje w razie opłacenia zaległych składek za wykonawcę zlecenia, jeżeli w chwili dokonania zapłaty nie łączy go już z firmą umowa. Wówczas bowiem podatnik uzyska przychód podlegający opodatkowaniu.

Przychód ten należy do przychodów z innych źródeł. W konsekwencji, na płatniku nie ciąży obowiązek odprowadzenia od niego składek ZUS ani zaliczki na podatek dochodowy, a jedynie wystawienia byłemu zleceniobiorcy informacji PIT-8C oraz przesłania jej do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce jego zamieszkania.

Autor: Magdalena Z Skalska

Specjalista z zakresu kadr, płac i ubezpieczeń społecznych, autorka książek i licznych publikacji w tej dziedzinie. Współpracuje z różnymi branżowymi serwisami i czasopismami. Prowadzi szkolenia organizowane przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce