Czego można zażądać, jeśli dłużnik spóźnia się ze swoim świadczeniem?

Jeśli jednak na skutek opóźnienia dłużnika jego świadczenie utraciło dla Ciebie całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie, możesz go nie przyjąć i zażądać naprawienia szkody, jaką poniosłeś z powodu niewykonania przez dłużnika zobowiązania.

Podobnie, jeśli świadczenie dłużnika ma polegać na działaniu (np. dokonaniu naprawy), wówczas masz prawo (zachowując roszczenie o naprawienie szkody) żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika. Jeżeli zaś zobowiązanie dłużnika polega na zaniechaniu (np. wynajmuje Ci lokal), to możesz, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik uczynił wbrew zobowiązaniu.

W nagłych przypadkach możesz, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, wykonać bez upoważnienia sądu czynność na koszt dłużnika lub usunąć na jego koszt to, co dłużnik uczynił wbrew zobowiązaniu.

Jeśli umowa ma charakter wzajemny (np. umowa sprzedaży, odpłatna umowa o świadczenie usług), to w przypadku opóźnienia w spełnieniu przez dłużnika świadczenia możesz:

1) wyznaczyć mu odpowiedni dodatkowy termin do wykonania, z zastrzeżeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będziesz miał prawo do odstąpienia od umowy lub

2) bez wyznaczenia terminu dodatkowego bądź po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia.

Sam musisz ocenić, który sposób postępowania w danej sytuacji jest dla Ciebie korzystniejszy, np. jeśli nie chcesz ubiegać się o odszkodowanie, a sam nic jeszcze kontrahentowi nie świadczyłeś - najwygodniej będzie po prostu odstąpić od umowy.

Jeżeli świadczenia, jakie świadczycie sobie nawzajem Ty i Twój kontrahent, są podzielne (np. sprzedajesz maszyny partiami), a dłużnik opóźnia się ze spełnieniem nie całego, lecz części świadczenia, wówczas uprawnienie do odstąpienia od umowy możesz ograniczyć do tej części albo do całej reszty niespełnionego świadczenia. Masz także prawo do odstąpienia od umowy w całości, jeżeli częściowe jej wykonanie nie miałoby dla Ciebie znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez Ciebie cel umowy (jeśli jest on znany dłużnikowi). Takie samo prawo przysługuje Ci, gdy jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.

Możesz wtedy, według swego wyboru:

1. żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania albo

2. odstąpić od umowy.

Odstępując od umowy wzajemnej, masz obowiązek zwrócić dłużnikowi wszystko, co otrzymałeś od niego na mocy umowy, i możesz żądać nie tylko zwrotu tego, co sam świadczyłeś, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.