Ryzyka w zakresie badana sprawozdań finansowych za 2020 rok w obliczu pandemii COVD-19

PANA wskazała 4 kluczowe ryzyka audytu związane z pandemią COVID w badaniu za 2020 rok, które warto wziąć pod uwagę przy planowaniu działań pod kątem audytu. Dotyczą one:

• kontroli wewnętrznej,
• ryzyka oszustwa,
• nieprawidłowości w wykorzystaniu środków z pomocy rządowej,
• badania wartości szacunkowych.

W związku z pandemią wiele podmiotów zmieniło swój sposób funkcjonowania. Wiele osób zaczęło pracować zdalnie. Zmienił się sposób obiegu informacji i dokumentów, jak również sposób wykonywania kontroli. W przypadku zmiany sposobu działania podmiotu w związku z pandemią, konieczne jest rozpoznanie dwóch procesów kontroli wewnętrznej: tych które działały przed pandemią oraz tych, które zmieniły się w efekcie pandemii.

Ocena biegłego rewidenta w zakresie zaprojektowania i wdrażania odpowiednich kontroli ma wpływ na pozostałą część badania. Na przykład biegły rewident mógł w przeszłości polegać na skuteczności operacyjnej konkretnej kontroli. Jeżeli kontrola ta przestała działać podczas pandemii, takie podejście może nie być już możliwe. W takim przypadku biegły rewident może być zmuszony do dokonania przeglądu harmonogramu i zakresu procedur wiarygodności, w celu uzyskania wystarczających odpowiednich dowodów badania.

Do połowy marca 2020 podmioty nie zmieniały swoich procesów w stosunku do roku 2019. Od połowy marca do czerwca bieżącego roku, czyli w okresie tzw. lockdownu, podmioty mogły rozpocząć istotne zmiany w procesach kontrolnych, związanych z wdrożeniami systemów informatycznych wspomagających pracę zdalną. Od czerwca do połowy września, kiedy obostrzenia zostały częściowo zniesione, cześć podmiotów mogła wrócić w ograniczonym zakresie do poprzedniego sposobu funkcjonowania procesów kontroli. Od końca września, ze względu na narastające zachorowania, mogła nastąpić kolejna fala zmian w procesach kontroli.

W informacji PANA zwrócono uwagę, że pracownicy i kierownicy mogą odczuwać zwiększoną presję na oszustwo, związane z obniżeniem zarobków osobistych oraz z możliwym pogorszeniem sytuacji finansowej podmiotu gospodarczego. Ponadto zmiany w kontroli wewnętrznej mogły stworzyć możliwości oszukańczej sprawozdawczości finansowej lub sprzeniewierzenia aktywów. Ponadto pracownicy mogą racjonalizować sobie oszukańcze działania, myśląc: "Zmieniam tylko liczby, aby pomóc firmie przetrwać" lub "Spłacę to, gdy tylko wszystko wróci do normy".

PANA zwróciła przy tym uwagę, że zmienione warunki działania podmiotów gospodarczych, jak i ogólna niepewność gospodarcza, silnie wpływają na ryzyko oszustwa. Szczególnie w tym okresie istotne jest bazowanie na zawodowym sceptycyzmie i zwracanie uwagi na wszelkie nieprawidłowości, tak na poziomie operacyjnym, jak i na poziomie całego sprawozdania finansowego. PANA przypomina, że w przypadku natknięcia się na przypadki oszustwa biegli rewidenci powinni kierować się wskazaniami w szczególności par. 38 KSB 240.

Istnieje też szczególne ryzyka związane ze składanymi przez przedsiębiorstwa wnioskami o dofinansowanie ze strony Państwa. Złożoność przepisów, na podstawie których została udzielona taka pomoc, w połączeniu z faktem, że wnioski o finansowanie musiały być szybko składane przez księgowych pracujących zdalnie po raz pierwszy, mogła w niektórych przypadkach doprowadzić do zwiększonego ryzyka niezamierzonej niezgodności z przepisami.

Ze względu na dużą niepewność sposobu funkcjonowania gospodarki, ten obszar badania również będzie stanowił istotne wyzwanie dla biegłych rewidentów. Jako szczególne obszary zagrożenia można wskazać m.in. ryzyko z ujmowaniem przychodów, odpisy aktualizujące, wycenę wartości firmy, wycenę wartości niematerialnych i prawnych. O ile wyceny w latach poprzednich mogły być przygotowane często w oparciu o wartości historyczne, to w trakcie obecnego sezonu może się okazać niezbędne zastosowanie specjalistów do przeprowadzenia wyceny poszczególnych aktywów.

Źródło:

www.pana.gov.pl