VAT 2017: Kiedy pełnomocnik odpowie za zaległości podatkowe podatnika

Przepisy najnowszej nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług weszły w życie wraz z nowym rokiem. Niosą one za sobą szereg zmian, wprowadzających tzw. rozwiązania uszczelniające, mające na celu zmniejszenie luki w VAT, a co za tym idzie zwiększenie dochodów budżetu państwa. Wśród tych rozwiązań znalazła się regulacja, zgodnie z którą pełnomocnik rejestrujący podatnika dla celów VAT będzie odpowiadać solidarnie wraz z zarejestrowanym podatnikiem do kwoty 500 tys. zł za jego zaległości podatkowe. Przepis ten jest jednak szeroko krytykowany przez ekspertów a także organizacje przedsiębiorców, którzy poddają pod wątpliwość jego faktyczną skuteczność.

Regulacja dotyczy zaległości podatkowych, które powstaną w efekcie czynności dokonanych w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego. Odpowiedzialność pełnomocnika nie będzie jednak dotyczyła zaległości podatkowych powstałych w rezultacie nierzetelnego rozliczenia podatku, jeżeli podatnik nie działał z zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej.

Zwróćmy uwagę, że odpowiedzialność pełnomocnika przedawni się po upływie trzech lat (liczonych od końca roku kalendarzowego, w którym upłynie sześciomiesięczny okres od dnia rejestracji). Co istotne, nowa regulacja będzie stosowana wyłącznie do zgłoszeń rejestracyjnych złożonych od dnia 1 stycznia 2017 r. 

Przykład

Pełnomocnik nie odpowie za zaległości podatkowe podatnika, którego zarejestrował w grudniu 2016 r.

Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy, zamiarem ustawodawcy było stworzenie rozwiązania, które skutecznie ograniczy rejestrację przez pełnomocników tzw. „słupów”, czyli osób fizycznych lub prawnych wpisanych do rejestru podatników VAT jedynie z zamiarem uczestnictwa w tzw. karuzelach podatkowych. Wydaje się jednak, że zaproponowana metoda mająca na celu znaczące zmniejszenie skali tego zjawiska, bądź nawet jego likwidację okaże się nieskuteczna.

Nowy przepis nie zniweluje bowiem możliwości jedynie przygotowania dokumentów rejestracyjnych przez pełnomocników. Podatnicy będą mogli sami podpisać i przedkładać formularze rejestracyjne do urzędów skarbowych, sporządzone wcześniej przez swoich przedstawicieli. De facto pozwoli to więc na skuteczne ominięcie wprowadzonej regulacji prawnej. Z drugiej strony, pełnomocnicy w obawie przed odpowiedzialnością majątkową za zobowiązania podatkowe podatnika, mogą po prostu zrezygnować z osobistej rejestracji podatników dla celów VAT (vide zalecenia dla radców prawnych w: Informacja Ośrodka Badań Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych).

Nie będą mieli oni bowiem wpływu na działalność gospodarczą klientów przez następne 6 miesięcy od momentu wpisu do rejestru podatników VAT. Przepisy uderzą zatem przede wszystkim w profesjonalnych pełnomocników (a w szczególności w doradców podatkowych), a także uczciwych klientów, którym zostanie utrudniony dostęp do zawodowych reprezentantów. Skuteczność omawianej regulacji względem nieuczciwych podatników może okazać się jednak znikoma.

Spore kłopoty z rejestracją na VAT mogą mieć firmy zagraniczne nieposiadające w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności. Nowelizacja ustawy o VAT może doprowadzić do dyskryminacji takich podmiotów gospodarczych.

Przykład

Spółka holenderska prowadzi działalność polegającą na produkcji i sprzedaży materiałów ogrodniczych. Nie jest zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Spółka, w wyniku rozszerzenia działalności na kraje Europy Środkowo – Wschodniej, będzie dokonywać w Polsce dostaw wyprodukowanych przez siebie towarów. Oznacza to, że  zgodnie z art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług będzie mieć status podatnika VAT. Spółka zostanie zatem z mocy prawa zobowiązana do rejestracji dla celów VAT w Polsce. W związku z brakiem zaplecza osobowego w Polsce, w celu poprawnego złożenia formularzy rejestrujących (są one dostępne jedynie w języku polskim) powinna skorzystać z profesjonalnego pełnomocnika. W wyniku wejścia w życie nowego przepisu dostęp do zawodowego asystenta dla Spółki może być utrudniony, bądź też zdecydowanie bardziej kosztowny z uwagi na zwiększone ryzyko jego ewentualnej odpowiedzialności. Tak jak bowiem w przypadku spółek krajowych szansa na realne wykrycie ryzyka posiadania przez nie przyszłych długów podatkowych jest bardzo małe, tak w przypadku spółek zagranicznych jest ono praktycznie niemożliwe.

W wyniku wprowadzenia do ustawy o VAT nowej regulacji zagrożeni odpowiedzialnością majątkową są również pełnomocnicy nieprofesjonalni, np. członkowie rodzin czy też znajomi osób prowadzących działalność gospodarczą, umocowani do składania dokumentów rejestracyjnych dla celów VAT. Doradcy podatkowi, radcy prawni czy adwokaci są świadomi ryzyka wynikającego z nowych regulacji, natomiast osoby niebędące na co dzień zorientowane w zmianach przepisów podatkowych, a dodatkowo nieposiadające ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, mogą istotniej odczuć zagrożenia związane z ewentualnymi konsekwencjami reprezentowania podatników podczas tego rodzaju czynności.

Przepis o solidarnej odpowiedzialności pełnomocnika za zaległości podatkowe rejestrowanego dla celów VAT podatnika jest kontrowersyjny i może odnieść odmienny skutek od zamierzonego. Z jednej strony istotnie utrudni rejestrację uczciwym podatnikom poprzez ograniczony dostęp do pełnomocników, a z drugiej strony nie uszczelni znacząco obowiązującego systemu podatkowego. Rozwiązaniem problemu załatania tzw. luki w VAT nie powinno być bowiem ograniczanie swobody działania uczciwych podmiotów i ich klientów, ale zaproponowanie takich metod, które realnie przyczynią się do zlikwidowania problemu utraty wpływów z VAT przez budżet państwa.

Sprawdź więcej o zmianach w VAT:

• VAT 2017: Sprawdź, czy usługi pomocnicze do usług finansowych i ubezpieczeniowych będą nadal korzystać ze zwolnienia

• Nowelizacja VAT 2017: Sprawdź, co się zmieni w odliczaniu VAT z tytułu WNT oraz importu usług

• VAT 2017: Powrót do sankcji w VAT – czy zmiany dotkną wszystkich podatników?
• Nowelizacja VAT 2017: Zobacz, co się zmieni w rozliczaniu usług budowlanych