Jakie warunki trzeba spełnić, aby stosować 0% stawkę przy WDT po zmianach

Celem Rozporządzenia jest ujednolicenie zasad dokumentacji WDT na terenie Unii Europejskiej. Co istotne, Rozporządzenie będzie stosowane w polskim systemie prawnym bezpośrednio, tj. bez konieczności implementacji. Komisja Europejska opublikowała również projekt not wyjaśniających do pakietu nowelizacji „Quick Fixes 2020”, który obejmuje swoim zakresem, m.in. wyjaśnienia w zakresie nowych rozwiązań wprowadzanych Rozporządzeniem (dalej: Projekt not).

Na gruncie aktualnie obowiązujących regulacji ustawy VAT dla celów stosowania stawki 0% w WDT jednym z wymogów jest posiadanie dowodów dostarczenia towarów do nabywcy. Dowodami takimi mogły być do tej pory dokumenty przewozowe lub specyfikacja sztuk ładunku, a w szczególnych przypadkach – m.in. korespondencja handlowa czy dokumenty ubezpieczeniowe. Z uwagi na różne rozwiązania prawne obowiązujące w poszczególnych państwach członkowskich, w praktyce podatnicy niejednokrotnie napotykali trudności w gromadzeniu właściwych dokumentów uprawniających ich do stosowania zerowej stawki VAT.

Od 1 stycznia 2020 r. Rozporządzenie wprowadza domniemanie wysłania lub przetransportowania towarów na terytorium państwa członkowskiego ich przeznaczenia w sytuacji, gdy podatnik dysponuje odpowiednim zestawem dokumentów, których zakres uzależniony jest od tego, która ze stron transakcji będzie organizować transport (dostawca lub nabywca). Oznacza to, że w przypadku dysponowania dokumentami wskazanymi przez Rozporządzenie, podatnik zostanie objęty domniemaniem spełnienia przesłanki posiadania dowodów dostawy towarów, która jest jednym z warunków stosowania stawki 0% - na gruncie ustawy VAT.

W myśl art. 45a ust. 3 Rozporządzenia, dokumentami potwierdzającymi wysyłkę lub transport towarów mogą być (dalej: Katalog Dokumentów):

a)       dokumenty odnoszące się do wysyłki lub transportu towarów, takie jak podpisany list przewozowy CMR, konosament, faktura za towarowy przewóz lotniczy lub faktura od przewoźnika towarów;

b)      następujące dokumenty:

1)      polisa ubezpieczeniowa w odniesieniu do wysyłki lub transportu towarów lub dokumenty bankowe potwierdzające zapłatę za wysyłkę lub transport towarów;

2)      dokumenty urzędowe wydane przez organ władzy publicznej, na przykład notariusza, potwierdzające przybycie towarów do państwa członkowskiego przeznaczenia;

3)      poświadczenie odbioru wystawione przez prowadzącego magazyn w państwie członkowskim przeznaczenia, potwierdzające składowanie towarów w tym państwie członkowskim.

Co istotne, wskazane wyżej dokumenty muszą pochodzić od dwóch podmiotów, które są niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy (dalej: Kryterium Niezależności).

Jak wskazano wyżej, zestaw dokumentów, jakie powinien posiadać podatnik dla zastosowania domniemania jest uzależniony od tego, która ze stron transakcji organizuje transport.

W sytuacji, gdy towary będą wysyłane przez sprzedawcę lub osobę trzecią działającą na jego rzecz, sprzedawca powinien posiadać co najmniej jeden ze wskazanych niżej zestawów dokumentów (art. 45a ust. 1 pkt a Rozporządzenia):

1)      dwa niesprzeczne ze sobą dokumenty odnoszące się do wysyłki (Katalog Dokumentów – lit. a), wydane przez dwa podmioty spełniające Kryterium Niezależności,

2)      jakiekolwiek pojedyncze dokumenty odnoszące się do wysyłki (Katalog Dokumentów – lit. a) oraz jakiekolwiek pojedyncze niesprzeczne z sobą dokumenty z wymienione w lit. b Katalogu Dokumentów, które zostały wydane przez dwa podmioty spełniające Kryterium Niezależności.

W przypadku, gdy transport towarów jest dokonywany przez nabywcę lub na jego rzecz, sprzedawca powinien również dysponować jednym ze wskazanych wyżej zestawów dokumentów.

Niezależnie od odpowiedniej dokumentacji, sprzedawca będzie musiał również posiadać pisemne oświadczenie nabywcy (art. 45a ust. 1 pkt b Rozporządzenia):

1)      potwierdzające, że towary zostały wysłane lub przetransportowane przez nabywcę lub przez osobę trzecią działającą na rzecz nabywcy oraz

2)      wskazujące państwo członkowskie przeznaczenia towarów.

Rozporządzenie wskazuje również na obowiązkowe elementy takiego oświadczenia, do których należą:

• data wystawienia,
• nazwa lub imię i nazwisko oraz adres nabywcy,
• ilość i rodzaj towarów,
• data i miejsce przybycia towarów,
• identyfikacja osoby przyjmującej towary na rzecz nabywcy,
• W przypadku dostawy środków transportu – dodatkowo numer identyfikacyjny środków transportu.

Zgodnie z Projektem not, państwa członkowskie nie powinny nakładać obostrzeń w zakresie formy oświadczenia, dopuszczając obok wersji papierowej również formę elektroniczną.

W Projekcie not podkreśla się, że termin ten nie ma służyć penalizacji działań sprzedawcy i pozbawić go możliwości zastosowania domniemania z Rozporządzenia po jego przekroczeniu. W związku z czym w sytuacji, gdy sprzedawca otrzyma oświadczenie od nabywcy po wyznaczonym terminie, nadal będzie uprawniony do przyjęcia domniemania wysyłki lub transportu towarów (pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków, o których mowa wyżej).

Z uwagi na konieczność posiadania dokumentów transportowych, które nie mogą pochodzić od sprzedawcy i nabywcy, zastosowanie domniemania nie będzie możliwe w przypadku, gdy transport towarów w ramach dostawy wewnątrzwspólnotowej zostanie dokonany przy użyciu własnych środków transportowych nabywcy lub sprzedawcy (powyższe potwierdza również Projekt not).

Domniemanie wprowadzone Rozporządzeniem jest wzruszalne, co oznacza, że w razie wykrycia nieprawidłowości organy podatkowe są uprawnione do jego obalenia. Dodatkowo, w sytuacji, gdy organ stwierdzi, że zestaw dokumentów posiadanych przez podatnika okaże się wadliwy (np. wskazanie nieprawidłowych informacji w dokumentach lub ich zafałszowanie), domniemanie z Rozporządzenia nie będzie chronić podatnika.

Polecamy:

• Praktyczne zestawienie zmian w VAT

Podatnik będzie mieć jednak możliwość dalszego dowodzenia, przy pomocy innych posiadanych dokumentów, że dostawa towarów do państwa członkowskiego ich przeznaczenia miała miejsce. W tym celu możliwe będzie przedstawienie innego zestawu dokumentów z Katalogu Dokumentów w celu podtrzymania domniemania lub też przedstawienie innych dowodów, na które do tej pory wskazywała ustawa VAT.

Z uwagi na wejście w życie nowych regulacji unijnych (pakiet Quick Fixes 2020), zmienią się również warunki stosowania stawki 0% dla WDT przewidziane w ustawie VAT. Podstawą nowelizacji jest w tym przypadku dyrektywa Rady (UE) 2018/1910 z 4 grudnia 2018 r.

Zgodnie z projektem ustawy z 7 października 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Kodeks karny skarbowy, który znajduje się aktualnie na etapie opiniowania przez Komitet do Spraw Europejskich, poszerzeniu ma ulec zakres warunków stosowania zerowej stawki VAT dla WDT.

Polecamy:

• Praktyczne zestawienie zmian w VAT

Na gruncie projektowanych przepisów podatnik będzie musiał nie tylko dokonać dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, ale dodatkowo nabywca będzie musiał podać swój numer VAT UE sprzedawcy.

Należy się spodziewać, że stosowanie nowych regulacji prawnych w zakresie 0% stawki VAT dla WDT będzie nastręczać wielu trudności praktycznych. Co prawda, podatnicy będą mogli stosować domniemanie, które istotnie zabezpieczy ich prawo do stosowania 0% stawki VAT, jednak ze względu na wprowadzone kryterium niezależności, zestawy dokumentów wskazanych w Rozporządzeniu mogą niejednokrotnie okazać się trudne do zgromadzenia, zwłaszcza w przypadku transakcji łańcuchowych. Z uwagi na fakt, że dokumenty muszą pochodzić od dwóch niezależnych podmiotów, którymi będą najczęściej spedytorzy i przewoźnicy, istotne wątpliwości mogą dotyczyć również pochodzenia niektórych dokumentów w sytuacji, gdy zostaną one podpisane przez obydwa z tych podmiotów (np. list przewozowy CMR).

Zauważmy, że domniemanie z Rozporządzenia ma charakter dodatkowej „gwarancji” dla podatnika, która ma umożliwić mu pewniejsze stosowanie zerowej stawki VAT dla WDT. Nieposiadanie dokumentów wymaganych Rozporządzeniem nie wyłącza  automatycznie możliwości stosowania zerowej stawki VAT, gdyż podatnicy mogą nadal gromadzić inne dokumenty, które potwierdzają dostawę towarów do nabywcy z innego państwa członkowskiego (np. specyfikację sztuk ładunku) i uprawniają tym samym do stosowania zerowej stawki VAT. Kluczowe w tym zakresie może jednak okazać się stanowisko organów podatkowych po 1 stycznia 2020 r.

Polecamy w Portalu FK:

• Poznaj praktyczne zasady dokonywania płatności z konta VAT

• Ważny wyrok TSUE dotyczący stosowania 0% stawki w eksporcie

• Praktyczne zestawienie zmian w VAT