Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w VAT – ważny wyrok TSUE

3 czerwca 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”) wydał wyrok (sygn. C-931/19; „wyrok”) w sprawie stałego miejsca prowadzenia działalności (tzw. fixed establishment) na gruncie VAT.

Czego dotyczyła sprawa

Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym spółka z siedzibą oraz zarządem na wyspie Jersey zajmowała się zarządzaniem nieruchomościami  Spółka ta oddała w najem podlegający VAT nieruchomość. Upoważniła jednocześnie austriacką spółkę zarządzającą nieruchomościami m.in. do pośredniczenia w relacjach z usługodawcami i dostawcami, fakturowania czynszu i kosztów eksploatacji, prowadzenia rejestrów handlowych i przygotowywania danych dotyczących deklaracji VAT.

Świadczenia te były wykonywane przez pełnomocnika w lokalu innym niż lokale należące do Spółki.

Jednocześnie Spółka zachowała uprawnienia decyzyjne m.in. do:

• zawierania i rozwiązywania umów najmu oraz określania ich warunków ekonomicznych
  i prawnych,
• dokonywania inwestycji oraz napraw, jak również
• wybierania, wyznaczania i nadzorowania samej spółki, która zarządzała przedmiotową nieruchomością.

Austriacki organ podatkowy uznał, że przedsiębiorca posiadający na terytorium Austrii nieruchomość, którą oddaje w najem podlegający opodatkowaniu VAT, każdorazowo powinien być traktowany jako krajowy przedsiębiorca.

W powyższych okolicznościach sprawa trafiła do sądu austriackiego. Sąd zwrócił się do TSUE
z następującym pytaniem prejudycjalnym: czy pojęcie „stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej” należy interpretować w ten sposób, że zakłada ono obecność zasobów ludzkich oraz technicznych, i w związku z tym w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej konieczna jest obecność własnego personelu usługodawcy, czy też w konkretnym przypadku podlegającego opodatkowaniu wynajmu nieruchomości położonej na terytorium krajowym, który to wynajem stanowi tylko bierną usługę polegającą na tolerowaniu (działań usługobiorcy), można to miejsce uznać za stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej również w sytuacji braku własnego personelu obsługującego te nieruchomości”?

W przedmiotowej sprawie, TSUE wskazał na utrwalony dorobek orzeczniczy w zakresie „stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej” (por. m.in. wyrok w sprawie C-73/06, C-190/95). Unijny Trybunał  stwierdził, że do  wystąpienia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej” konieczna jest:

• obecność zasobów ludzkich i technicznych niezbędnych do świadczenia określonych usług,
• określona trwałość oraz struktura, która z punktu widzenia zasobów ludzkich i technicznych jest w stanie umożliwić samodzielne świadczenie usług.

Polecamy też komentarze do innych wyroków w zakresie VAT:

• Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w VAT– ważny wyrok TSUE w polskiej sprawie
• Poznaj ważny wyrok TSUE w sprawie odliczenia VAT
• Dodatkowe atrakcje podczas spotkania biznesowego wchodzą w skład usługi kompleksowej
• Ważny wyrok TSUE dotyczący stosowania 0% stawki w eksporcie

Według Trybunału, w szczególności struktura pozbawiona własnego personelu nie może mieścić się w zakresie pojęcia „stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej”.

Wynajmowana w państwie członkowskim nieruchomość nie stanowi stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, w przypadku gdy nieruchomość nie posiada własnego personelu do świadczenia usług związanych z najmem.

Wyrok TSUE może mieć wpływ na liberalizację praktyki stosowanej przez polskie organy podatkowe, które wielokrotnie wskazywały, że stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT może powstać
w przypadku, gdy podatnik w danym kraju nie zatrudnia pracowników lub nawet gdy spółka zależna wykonująca usługi na rzecz spółki zagranicznej – pomimo braku jakichkolwiek pracowników lub aktywów spółki zagranicznej na terytorium kraju – posiada stałe miejsce prowadzenia działalności.

Wyrok TSUE z 3 czerwca 2021 r. w sprawie o sygn. C-931/19

Maciej Jarosz, ekspert w zespole ds. podatków pośrednich w KPMG w Polsce