Pytanie: Kilka lat temu pracowałam w firmie, która obecnie nie istnieje, była to jednoosobowa działalność gospodarcza (osoba fizyczna). Obecnie ten człowiek działa jako sp. z o.o. W ZUS okazało się, że były pracodawca nie odprowadził składek w takiej wysokości na jaką opiewała umowa o pracę, którą posiadam. Składki są zaniżone i były odprowadzane od najniższej krajowej. Tak jak wspomniałam firma została zamknięta, a właściciel działa jako sp. z o. o. Co mogę zrobić w związku z powyższym, czy mogę ubiegać się o to, aby zapłacił składki zgodnie z umową ? Czy w rachubę wchodzi sprawa w sądzie?

Odpowiedź:

W pierwszej kolejności należy zgłosić się do pracodawcy, a następnie do ZUS, bądź od razu do ZUS, jeżeli kontakt z byłym pracodawcą nie jest możliwy.

Pracodawca ma obowiązek przekazywać do ZUS imienne raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek. W raportach tych – poza danymi identyfikacyjnymi płatnika i ubezpieczonego – powinny być zawarte między innymi dane dotyczące podstawy wymiaru składek oraz ich wysokości.

Jeżeli zna Pani dane kontaktowe byłego pracodawcy należy w pierwszym rzędzie skierować do niego pisemny wniosek o sprostowanie informacji zawartych w raportach i dokonanie ich korekty. Jeżeli wniosek nie zostanie rozpatrzony pozytywnie lub kontakt z pracodawcą jest niemożliwy, należy złożyć w dowolnej jednostce ZUS wniosek o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego. Wówczas organ rentowy rozpocznie przedmiotowe postępowanie, które powinno zostać zakończone w ciągu 3 miesięcy, a w przypadku gdy sprawa jest szczególnie skomplikowana – nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania wniosku.

Ponadto ZUS może podjąć dodatkowe czynności zmierzające do wyegzekwowania długu, w tym między innymi wystąpić do sądu z wnioskiem o ukaranie pracodawcy karą grzywny do 5.000 zł. W razie braku reakcji z jego strony, może także wszcząć postępowanie egzekucyjne, łącznie z wystąpieniem do sądu o zabezpieczenie majątku płatnika poprzez ustanowienie hipoteki na nieruchomości dłużnika. Ma również prawo skierować wniosek o wpisanie dłużnika do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, czego większość pracodawców wolałaby uniknąć z uwagi na fakt, że taki wpis podlega wykreśleniu z urzędu dopiero po upływie 10 lat.

Warto dodać, że zgodnie z art. 218 § 1a Kodeksu karnego, kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Co istotne, nieopłacenie przez pracodawcę składek ZUS nie może negatywnie wpływać na sytuację pracownika, a więc na stan jego konta ubezpieczeniowego, a co za tym idzie wysokość świadczeń bieżących i przyszłych (np. emerytury). Ustalane są one bowiem na podstawie składek należnych, a nie zapłaconych. Odpowiedzialność za zaległości składkowe ze wszystkimi tego konsekwencjami ponosi wyłącznie płatnik.

art. 23, art. 26, art. 41, art. 98 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.),
art. 218 § 1a ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2204 ze zm.).

Autor: Magdalena Z Skalska

Specjalista z zakresu kadr, płac i ubezpieczeń społecznych, autorka książek i licznych publikacji w tej dziedzinie. Współpracuje z różnymi branżowymi serwisami i czasopismami. Prowadzi szkolenia organizowane przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce