Po kontroli ZUS umowy o dzieło przekształciły się w umowy zlecenia. Kto zapłaci zaległe składki ZUS

Jeżeli ZUS, w wyniku przeprowadzonej w firmie kontroli przekwalifikuje umowy o dzieło na umowy zlecenia, zleceniodawca musi w pierwszej kolejności zgłosić wykonawców tych umów do ZUS. Umowa o dzieło – w odróżnieniu od zlecenia – nie jest bowiem samoistnym tytułem do ubezpieczeń. Zleceniobiorcę trzeba zatem zgłosić do ZUS w deklaracji ZUS ZUA, jeżeli w okresie, którego zgłoszenie dotyczy podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu lub na druku ZUS ZZA, o ile z uwagi na zbieg tytułów do ubezpieczeń należało za niego uiścić wyłącznie składkę zdrowotną.

Ponadto, płatnik jest zobowiązany do przekazania organowi rentowemu dokumentów rozliczeniowych z kodem tytułu ubezpieczenia 0411 XX za wszystkie miesiące wstecz, za które winien odprowadzać należności do ZUS. I tak, za wykonawców zleceń zgłoszonych tylko do ubezpieczenia zdrowotnego sporządza się imienny raport rozliczeniowy ZUS RZA, w którym należy wykazać podstawę wymiaru składki zdrowotnej i samą składkę. Z kolei za zleceniobiorców podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym trzeba przekazać do ZUS imienne raporty rozliczeniowe ZUS RCA, wskazując podstawę wymiaru składek emerytalnej, rentowych i wypadkowej (ubezpieczenie chorobowe z kontraktu jest dobrowolne) i należne składki, a także odpowiednio wyliczoną podstawę wymiaru składki zdrowotnej oraz składką naliczoną od tej podstawy.

Dodatkowo płatnik finansuje z własnych środków składki na fundusze pozaubezpieczeniowe.

Ponadto, składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych nie odprowadza za kobiety i mężczyzn, którzy mają ukończone odpowiednio 55 i 60 lat. Zwolnienie to obowiązuje od następnego miesiąca po osiągnięciu odpowiedniego wieku, ewentualnie od bieżącego miesiąca, jeśli urodziny zleceniobiorcy przypadają w pierwszym dniu miesiąca. Raport rozliczeniowy za dany miesiąc przekazuje się do organu rentowego wraz z deklaracją zbiorczą ZUS DRA. W wyniku przesłania dokumentów do ZUS, na koncie płatnika powstanie niedopłata składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne FP i FGŚP. Do uregulowania tej niedopłaty wraz z należnymi odsetkami za zwłokę zobowiązany jest zleceniodawca. Jak już to uczyni, może wystąpić do zleceniobiorcy z żądaniem zwrotu tej części składek, która winna zostać sfinansowana z jego środków.

W przypadku, gdyby zleceniobiorca zdecydował się na oddanie płatnikowi składek ZUS, to kwotę zwróconych składek społecznych i zdrowotnej będzie mógł odliczyć odpowiednio od dochodu i podatku (7,75% składki odliczanej) w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym dokonał zwrotu, odzyskując w ten sposób nadpłacony podatek.

Z kolei zaległe składki ZUS zapłacone przez byłego zleceniobiorcę są jego przychodem z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT.  W takiej sytuacji kwotę tego przychodu należy wykazać w informacji PIT-8C, której jeden egzemplarz przekazuje się podatnikowi, a drugi właściwemu urzędowi skarbowemu. Podatnik natomiast uwzględni kwotę przychodu wykazaną w informacji PIT-8C w swoim zeznaniu rocznym.

Warto wyjaśnić jeszcze jedną kwestię powodującą często wątpliwości płatników. Mianowicie, w związku z uznaniem umowy o dzieło za umowę zlecenie, nie ma obowiązku dokonania korekt informacji PIT-11 wystawionych za lata ubiegłe. PIT-11 jest bowiem informacją o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy („pobranych”, a nie „należnych”). Powinny zatem zostać w nim wykazane kwoty składek ZUS i zaliczek podatkowych potrąconych z przychodów podatnika, odzwierciedlając tym samym stan faktyczny właściwy dla danego roku podatkowego.