Konsekwencje zawarcia umowy o pracę z członkiem rodziny

Przedsiębiorczyni w lutym 2018 r. zatrudniła na pół etatu swojego męża i zgłosiła go do ZUS z kodem 011000. Posiada z mężem rozdzielność majątkową od 2007 r., nie mieszka z nim oraz nie zaspakaja wspólnie potrzeb życiowych, nie prowadzi z nim wspólnie ich gospodarstw domowych, ani żadnych spraw życia codziennego.

W związku z tym powzięła wątpliwość czy w takiej sytuacji powinna uznać męża jako osobę współpracującą przy prowadzeniu swojej działalności gospodarczej.

Czy wobec tego obliguje ją to do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne tak jak za osobę prowadzącą działalność gospodarczą?

Przedsiębiorczyni uważa, że jej mąż nie jest osobą współpracującą przy prowadzeniu jej firmy. Jej zdaniem jest on pracownikiem i powinna odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne za niego, tak jak za pracownika.

Uzasadniając swoje zdanie powołała się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 27 listopada 2009 r. (sygn. akt II SA/Lu 587/09), w którym sąd wyraził stanowisko, że przez wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego rozumie się nie tylko wspólne zamieszkiwanie, ale także wspólne zaspokajanie potrzeb życiowych.

Ponieważ wnioskodawczyni posiada rozdzielność majątkową z mężem, osobno zamieszkuje, prowadzi osobne gospodarstwa domowe, osobno się utrzymuje i nie prowadzi jakichkolwiek spraw życiowych uważa, że nie można w jej przypadku mówić o pozostawaniu we wspólnym gospodarstwie domowym.

Dodatkowo, jak poinformowała we wniosku skierowanym do ZUS, jej mąż nie czerpie żadnych dochodów z prowadzonej przez nią działalności, a jedynie dostaje wynagrodzenie przewidziane w umowie o pracę i jednakowo wykonuje jedynie powierzone zadania wynikające ze stosunku pracy. Przedsiębiorczyni uważa, że warunek współpracy nie jest spełniony, gdyż w przeciwnym razie każdy pracownik w takiej sytuacji miałby status osoby, która współpracuje z właścicielem firmy.

Zakład inaczej spojrzał na uzasadnienie przedsiębiorczyni i uznał jej stanowisko za nieprawidłowe.

Uzasadniając swoją decyzję przypomniał, że ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie zawiera legalnej definicji współpracy przy prowadzeniu działalności. Małżonkowie są zobowiązani do wzajemnej pomocy oraz współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli (art. 23 i art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Z przepisów tych nie można wysnuwać obowiązku świadczenia pracy w zakładzie współmałżonka, jednak w sytuacji kiedy jeden ze współmałżonków nie może wykonywać pracy, istnieje możliwość udzielenia pomocy i wykonania nieodpłatnie pracy za drugiego małżonka.

Ponadto ZUS zwrócił uwagę na fakt, że w kwestii pozostawania czy nie pozostawania małżonków we wspólnym gospodarstwie domowym nie rozstrzygają takie okoliczności jak posiadanie rozdzielności majątkowej, nieposiadanie dzieci, a nawet posiadanie formalnie różnych adresów.

W tej sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 2 lutego 1996 r. (sygn. akt II urn 56/95) stwierdzając, że ocena czy dana osoba pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym zależy od okoliczności konkretnego przypadku, przy czym sam fakt wspólnego zamieszkiwania nie może mieć tu decydującego znaczenia.

Stąd ZUS uważa, że w przedstawionym stanie faktycznym wykonywanie przez męża przedsiębiorczyni pracy na podstawie umowy o pracę należy uznać za przejaw współpracy przy prowadzeniu przez małżonka pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 20 maja 2008 r. (sygn. akt II UK 286/07) „za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu”.

Dlatego też, przedsiębiorczyni powinna opłacić składki na ubezpieczenia społeczne za męża na zasadach właściwych dla osoby współpracującej, a nie pracownika.

Pamiętaj, że wykonywanie umowy o pracę na rzecz/w ramach prowadzonej przez małżonka działalności gospodarczej stanowi stałą formę współpracy, mającą niewątpliwie wpływ na wysokość dochodów osiąganych przez przedsiębiorcę.

Dlatego też małżonek przedsiębiorcy, który stale współdziała przy prowadzeniu działalności gospodarczej na skutek wykonywania zawartej umowy o pracę, podlega ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca, a nie pracownik.

Interpretacja ZUS z 8 maja 2018 r., oddział w Lublinie, (WPI/200000/43/471/2018)