SN: Zmiana przepisów zakładowych znosi gwarancje zatrudnienia

Michał Culepa

Autor: Michał Culepa

Dodano: 23 marca 2017

Spółka, która dokonała prywatyzacji zakładu pracy może zawrzeć porozumienie ze związkami zawodowymi zawierające gwarancje zatrudnienia dla wszystkich pracowników. Taka umowa nazywana pakietem socjalnym może zostać włączona do układu zbiorowego pracy. Co to oznacza dla zatrudnionych w spółce pracowników?

Pracownica zatrudniona w zakładzie pracy, który został sprywatyzowany otrzymała wypowiedzenie warunków zatrudnienia. Nie przyjęła go, a następnie skierowała do sądu pozew o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne. Domagała się przywrócenia dotychczasowych warunków pracy i płacy, według poprzedniego układu zbiorowego, zawierającego gwarancje socjalne.

Czego dotyczyła sprawa?

Pracownica była zatrudniona w państwowym zakładzie pracy, który został sprywatyzowany. Inwestor – spółka, który rok później przejął 100% udziałów w zakładzie pracy – zawarł ze związkami zawodowymi umowę – pakiet socjalny, zawierający gwarancje zatrudnienia dla wszystkich pracowników w okresie 72 miesięcy od daty wejścia w życie pakietu.

Umowa ta ostatecznie obowiązywała od maja 2006 r., a gwarancje zatrudnienia miały obowiązywać do maja 2012 r. Po tym terminie wygasały, ale z jednym wyjątkiem – nadal pracownikom, którym pozostało co najmniej 5 lat do emerytury nie można było zmieniać na niekorzyść umów o pracę, ani dokonywać wypowiedzeń. Zwiększona ochrona obowiązywała więc dla każdego chronionego dodatkowo pracownika, do dnia osiągnięcia przezeń uprawnień emerytalnych.

Pakiet socjalny został później włączony do obowiązującego w spółce zakładowego układu zbiorowego pracy, w związku z tym w układzie znalazły się także gwarancje zatrudnienia dla pracowników w wieku przedemerytalnym.

Jednak w 2015 r. układ ten został wypowiedziany i zawarto nowy, w którym gwarancje zatrudnienia dla pracowników w wieku przedemerytalnym nie zostały już zapisane.

Wszyscy pracownicy w trybie art. 24113 § 2 Kodeksu pracy (dalej: kp) otrzymali wypowiedzenia zmieniające, w związku ze zmianą układu zbiorowego.

Orzeczenia sądów i rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego

Pracownica przegrała jednak proces we wszystkich instancjach, włącznie z Sądem Najwyższym. W uzasadnieniu wyroku oddalającego skargę kasacyjną pracownicy SN wskazał, że w rozpoznawanej sprawie pakiet socjalny już nie obowiązywał.

W samej umowie zakreślono bowiem czas obowiązywania pakietu na 72 miesiące. Ponadto gwarancje zatrudnienia wpisano wprost do układu zbiorowego pracy, przez to pakiet socjalny w tym zakresie przestał obowiązywać już z chwilą wpisania gwarancji do układu zbiorowego pracy.

Obecnie przyjmuje się, że pakiet socjalny stanowi akt prawa pracy – porozumienie normatywne w rozumieniu art. 9 § 1 kp. Jednak gdy sam pakiet socjalny lub podobna umowa wyraźnie nakazuje wpisanie gwarancji zatrudnienia i płac do przepisów zakładowego prawa pracy, w szczególności układu zbiorowego obowiązującego pracodawcę, to pakiet socjalny nie może być już uznany za zakładowy akt prawa pracy.

Jest wówczas tylko cywilnoprawną umową o świadczenie na rzecz osób trzecich, albo umową o świadczenie przez osobę trzecią określoną w art. 391 Kodeksu cywilnego (tak zakwalifikowano pakiet w omawianej sprawie).

Niezależnie od powyższego przepisy gwarancyjne miały obowiązywać przez 6 lat. Po tym terminie sankcje wobec inwestora (pakiet zawierał możliwość wytoczenia roszczeń odszkodowawczych za jego naruszenie) przestały być skuteczne, tym bardziej, że wywiązano się z jego zobowiązań.

SN podkreślił także, że zmiana układu zbiorowego nastąpiła po terminie zakreślonym przez pakiet socjalny, po jego wygaśnięciu obowiązywały już tylko przepisy zakładowego układu zbiorowego.

Skoro zaś doszło do skutecznej zmiany układu, pracodawca prawidłowo dokonał wypowiedzeń zmieniających, a tym samym powództwo o przywrócenie dotychczasowych warunków pracy i płacy nie miało podstaw prawnych.

Gwarancje zatrudnienia, które zostały przeniesione z pakietu socjalnego lub innego porozumienia między związkami zawodowymi a inwestorem do obowiązujących u pracodawcy przepisów zakładowych np. układu zbiorowego pracy, mogą zostać zniesione poprzez zmianę tych przepisów zakładowych.

Wyrok Sądu Najwyższego z 14 lutego 2017 r., sygn. I PK 61/16

Komentarz eksperta: Michał Culepa, prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, doświadczony trener i wykładowca

Pakiet socjalny lub inne tego typu porozumienie związków zawodowych z inwestorem strategicznym w momencie przeniesienia jego zapisów do zakładowych aktów prawa pracy – np. układu zbiorowego pracy obowiązującego danego pracodawcę – traci swoją moc prawną. Zamiast pakietu obowiązują przepisy układowe lub inne przepisy zakładowego prawa pracy wiążące pracodawcę.

Zmiana układu zbiorowego pracy lub innych przepisów zakładowych może zlikwidować przyjęte wcześniej gwarancje, o ile została dokonana po terminie na jaki przewidziano obowiązywanie pakietu socjalnego.

Michał Culepa

Autor: Michał Culepa

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, współpracownik merytoryczny największych wydawnictw prawniczych. Doświadczony trener i wykładowca.
Nie ma jeszcze komentarzy do tego dokumentu.
Zaloguj się aby dodać komentarz