Zmiany w VAT od 1 czerwca: Sprawdź, czy przedsiębiorstwa w spadku będą uznawane za podatników VAT

W dniu 22 lutego 2018 r. do Sejmu trafił rządowy projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa ta określać ma zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy.

Projekt ten przewiduje również wiele zmian w ustawie o VAT. Najważniejszą z nich będzie uznanie przedsiębiorstwa w spadku (tj. składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonych do wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, stanowiących mienie przedsiębiorcy w chwili jego śmierci) za jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej będącą podatnikiem VAT.

Przedsiębiorstwo w spadku ma być podatnikiem VAT w okresie od otwarcia spadku (czyli od dnia śmierci przedsiębiorcy – zob. art. 924 Kodeksu cywilnego) do dnia:

1)      wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo

2)      wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego (a więc z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy – zob. art. 12 ust. 10 projektowanej ustawy o zarządzie sukcesyjnym), jeżeli zarządca sukcesyjny nie został powołany i osoba uprawniona do zarządu przedsiębiorstwem w spadku do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego (zob. tabelę poniżej) dokonała zgłoszenia o kontynuowaniu prowadzenia przedsiębiorstwa.

W świetle tych przepisów przedsiębiorstwo w spadku będzie podatnikiem w okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego przede wszystkim wówczas, gdy zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny.

Uznanie przedsiębiorstwa w spadku za podatnika VAT, mimo nieustanowienia zarządu sukcesyjnego, nastąpi wówczas, gdy osoba uprawniona do zarządu przedsiębiorstwem w spadku do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego wyrazi wolę kontynuowania prowadzenia przedsiębiorstwa przez dokonanie stosownego zgłoszenia.

Przedsiębiorstwo w spadku będzie podatnikiem w takim przypadku od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego albo do dnia dokonanego wcześniej zgłoszenia zaprzestania prowadzenia przedsiębiorstwa przez osobę, która dokonała zgłoszenia.

Właściwym dla przedsiębiorstwa w spadku jako podatnika VAT organem podatkowym ma być organ podatkowy, który był właściwy dla zmarłego podatnika w dniu jego śmierci.

Z chwilą śmierci przedsiębiorcy przedsiębiorstwo w spadku stawać się będzie podatnikiem kontynuującym prowadzenie działalności gospodarczej zmarłego podatnika (zob. projektowane art. 15 ust. 1b oraz art. 17 ust. 1j ustawy o VAT). Zarządca sukcesyjny, prowadząc z wykorzystaniem przedsiębiorstwa zmarłego podatnika przedsiębiorstwo w spadku (w imieniu własnym ale na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku), biorąc pod uwagę przyjętą na gruncie VAT zasadę pełnej kontynuacji, będzie uprawniony i zobowiązany, przykładowo, do złożenia deklaracji lub korekt deklaracji za zmarłego podatnika (będzie bowiem również jego następcą podatkowym), jak również do wypełniania obowiązków związanych ze składaniem i aktualizowaniem zgłoszenia rejestracyjnego.

W przypadku gdy zarząd sukcesyjny zostanie ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, nie dojdzie do wykreślenia zmarłego podatnika z rejestru, jeżeli podatnik będący osobą fizyczną (uznać według mnie należy, że chodzi o osobę ustanowioną jako zarządca sukcesyjny) wywiąże się z obowiązku poinformowania właściwego naczelnika urzędu skarbowego – w terminie 7 dni od dnia dokonania wpisu – o dokonaniu wpisu do CEIDG o powołaniu zarządcy sukcesyjnego

Jeżeli zarząd sukcesyjny nie zostanie ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, podatnik ma być wykreślany z rejestru z urzędu z chwilą śmierci. Do wykreślenia podatnika z rejestru dochodzić m również w przypadku, gdy zarządca sukcesyjny przestanie pełnić swoją funkcję, np. z powodu rezygnacji, odwołania czy śmierci.

Możliwe ma być także przywracanie zarejestrowania zmarłego podatnika ze statusem takim, jaki posiadał przed dniem wykreślenia, bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego. Ma to być możliwe w przypadku, gdy:

1)      osoba uprawniona do zarządu przedsiębiorstwem w spadku do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego dokona zgłoszenia o kontynuowaniu prowadzenia przedsiębiorstwa (w tym kolejnego zgłoszenia);

2)      zarządca sukcesyjny poinformuje o ustanowieniu zarządu sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy;

3)      zarządca sukcesyjny poinformuje o jego powołaniu, po tym jak podatnik został wykreślony z rejestru z tej przyczyny, że poprzedni zarządca przestał pełnić swoją funkcję.

We wszystkich powyższych przypadkach warunkiem przywrócenia zarejestrowania ma być niezwłocznie brakujących deklaracji za okresy poprzedzające okres, w którym dokonano zgłoszenia lub złożono informację, o których mowa w pkt 1–3 (zob. projektowany art. 96 ust. 8b ustawy o VAT).

Do trwałego wykreślenia podatnika VAT z rejestru dojdzie na skutek wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, a jeżeli dokonano zgłoszenia o kontynuowaniu prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku – w przypadku wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego albo zaprzestania przez osobę, która dokonała tego zgłoszenia, prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku pod firmą zmarłego przedsiębiorcy (zob. projektowany art. 96 ust. 7b ustawy o VAT).

Przewidziane jest również określenie obowiązków informacyjnych w zakresie okoliczności istotnych dla wykreślenia z rejestru podatnika VAT. Osoba, która dokonała zgłoszenia o kontynuowaniu prowadzenia przedsiębiorstwa, a w przypadku jej śmierci lub utraty pełnej zdolności do czynności prawnych, osoby uprawnione do zarządu przedsiębiorstwem w spadku do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego, będą zobowiązane do poinformowania naczelnika urzędu skarbowego o zaprzestaniu przez tę osobę prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku pod firmą zmarłego przedsiębiorcy oraz o wygaśnięciu uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego, niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od wystąpienia tych zdarzeń.

Z kolei zarządca sukcesyjny, a w przypadku gdy zarządca sukcesyjny przestał pełnić swą funkcję przed wygaśnięciem zarządu sukcesyjnego – osoby uprawnione do zarządu przedsiębiorstwem w spadku do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego, mają być zobowiązane do poinformowania naczelnika urzędu skarbowego o tym, że zarządca sukcesyjny przestał pełnić swą funkcję, albo o wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego, niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od wystąpienia tych zdarzeń.

Omawiany projekt przewiduje również wprowadzenie zmian w przepisach art. 14 ustawy o VAT dotyczących opodatkowania remanentu likwidacyjnego. Zmiany te będą polegać na wprowadzeniu obowiązku sporządzania i opodatkowywania takiego remanentu w przypadkach zaprzestania działalności przedsiębiorstwa w spadku albo wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. Projektowane w treści art. 14 ustawy o VAT zmiany obejmują również określenie zasad zwrotu różnicy podatku wykazanego w deklaracji podatkowej na rzecz osób będących właścicielami przedsiębiorstwa w spadku na dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, na dzień wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego lub wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.

Zmiany mają wejść w życie 1 czerwca 2018 r. Na dzień dzisiejszy dotrzymanie tego terminu wejścia w życie jest możliwe.

Źródło:

rządowy projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (skierowany do I Czytania w Sejmie) – druk 2293.