Niedobory inwentaryzacyjne– sprawdź, kiedy potrzebna jest korekta VAT

Jeżeli dojdzie do niedoborów zawinionych, podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, a jeśli podatnik z tego prawa jednak skorzystał, musi dokonać korekty podatku naliczonego. Wynika z wyroku WSA w Białymstoku, sygn. akt I SA/Bk 70/18.

Istotą sporu było ustalenie, czy wynikająca z podsumowania inwentaryzacji na koniec roku kwota straty sklepu stanowi niedobór zawiniony, tj. powstały z przyczyn zależnych od podatnika, a tym samym, czy w okresie, w którym doszło do ujawnienia niedoborów, podatnik powinien skorygować kwotę podatku naliczonego odliczoną przy zakupie tych towarów. Zdaniem organów podatkowych strata powstała z powodu niezapewnienia skutecznego nadzoru nad pracownikami. Organ podkreślił, że spółka nie podjęła również żadnych działań po wstępnym stwierdzeniu braków i nieprawidłowości w sklepie. To przyczyniło się do dalszego i znacznego powiększenia strat.

W wyniku zawinionych niedoborów towar nie został wykorzystany do działalności opodatkowanej. Stąd, zdaniem organu, prawo spółki do odliczenia w związku z nabyciem tych towarów zostało utracone.

Stanowisko to potwierdził sąd. W sprawie mamy do czynienia z niedoborem zawinionym.

W orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtowało się podejście, zgodnie z którym podatnik traci prawo do odliczenia podatku od towarów, których dotknęły niedobory zawinione przez podatnika. Sąd orzekający w tej sprawie podziela to stanowisko, zgodnie z którym w sytuacji gdy z przyczyn od podatnika zależnych (m.in. w przypadku niedoborów zawinionych) nie dochodzi do wykorzystania nabytych towarów czy materiałów do działalności opodatkowanej, jego prawo do odliczenia zostaje utracone. W takiej sytuacji odliczona kwota podatku z tytułu nabycia towarów (materiałów), które ostatecznie nie zostały wykorzystane do działalności opodatkowanej, powinna być skorygowana na podstawie art. 91 ust. 7d ustawy o VAT.

Konieczność skorygowania podatku VAT w związku z wystąpieniem niedoborów zawinionych już od bardzo wielu lat jest wskazywana w orzecznictwie sądowym i interpelacjach indywidualnych.

Zawsze podkreślana jest kwestia, że w tym wypadku towary nie posłużyły w efekcie działalności opodatkowanej. Straty wynikające z braku zachowania należytej staranności powodują, że utracony zostaje związek między celem, w jakim zostały pierwotnie nabyte dobra, a ich faktycznym wykorzystaniem. Taki pogląd wyrażany był już w 2010 roku (zob. np. wyrok NSA z 27 kwietnia 2010 r., sygn. akt I FSK 1849/09 oraz z 14 października 2010 r., sygn. akt I FSK 1450/09).

VAT korygujemy w rozliczeniu za okres, w którym stwierdzono niedobór towaru przez dokonanie zapisów:

• Wn „Pozostałe koszty operacyjne”,
• Ma „VAT naliczony”.

O ile zaliczenie do kosztów w księgach rachunkowych nie budzi wątpliwości, są to bowiem koszty, które powstały w związku z działalnością jednostki i mają pośrednią z nią relację, to problematyczne jest ujmowanie tych kosztów jako koszty uzyskania przychodów w podatku dochodowym.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, aby nakład poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione łącznie następujące warunki. Otóż wydatek:

• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
• nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów,
• został właściwie udokumentowany.

Polecamy w Portalu FK wzory:

• Arkusz spisu z natury środków trwałych
• Decyzja kierownika jednostki w sprawie różnic inwentaryzacyjnych
• Harmonogram inwentaryzacji
• Instrukcja ewidencji i kontroli druków ścisłego zarachowania
• Instrukcja inwentaryzacyjna
• Oświadczenie osoby materialnie odpowiedzialnej za powierzone mienie po przeprowadzeniu spisu

Wyrok WSA w Białymstoku z 18 kwietnia 2018 r., sygn. akt I SA/Bk 70/18