Od 1 stycznia 2017 r. nowe rozporządzenie w sprawie rachunkowości budżetowej

Katarzyna Trzpioła

Autor: Katarzyna Trzpioła

Dodano: 16 listopada 2016

Co się zmieni w zasadach ujmowania operacji gospodarczych i w planach kont? Jakie będą nowe obowiązki sprawozdawcze? Dowiedz się z komentarza eksperta.

Nowe rozporządzenie w sprawie rachunkowości jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych ich sprawozdawczości oraz planów kont zastąpi doczasowe rozporządzenie z 5 lipca 2010 r i będzie obowiązywało do ewidencjonowania operacji od 1 stycznia 2017 r. Będzie miało jednak także zastosowanie w zakresie przekazywania sprawozdań za 2016 rok.

Zasady ujmowania operacji gospodarczych

Proponowane zmiany dotyczą zasad ujmowania w księgach rachunkowych przez państwowe jednostki budżetowe podatkowych i niepodatkowych dochodów oraz wydatków budżetu państwa oraz wydatków budżetu środków europejskich.

Jak będzie po zmianach?

Państwowe jednostki budżetowe będą ujmować ww. dochody i wydatki faktycznie (kasowo) zrealizowane na rachunkach bankowych w danym roku budżetowym, bez uwzględniania okresu przejściowego określonego w przepisach rozporządzenia ministra finansów z 15 stycznia 2014 r.

W sytuacji, gdy na dzień bilansowy państwowa jednostka budżetowa posiada na rachunku bankowym środki pieniężne z tytułu dochodów/wydatków (potwierdzone wyciągiem bankowym na dzień 31 grudnia), które nie zostały przelane na rachunek budżetu państwa do dnia bilansowego, wówczas – zgodnie ze stanem faktycznym powinny być one ujęte w księgach rachunkowych danego roku.

Co w praktyce oznacza zmiana?

Proponowana zmiana będzie miała jedynie zastosowanie przy prezentacji danych w sprawozdaniu finansowym i nie dotyczy prezentowania dochodów i wydatków w sprawozdaniach budżetowych. Jej skutkiem będzie, to, że suma dochodów i wydatków dokonywanych w okresie przejściowym przenoszona będzie na konto 800 „Fundusz jednostki” w roku następnym.

W związku z tym konieczne będzie dostosowanie wzorów formularzy Rb w zakresie dochodów i wydatków.  Na podstawie przepisów przejściowych obowiązek stosowania nowych rozwiązań wystąpi po raz pierwszy w 2018 r., tym samym w roku 2017 będą nadal obowiązywać dotychczasowe zasady.

Zmiany w planach kont

Plan kont dla budżetu jednostki samorządu terytorialnego i plan kont dla budżetu państwa będzie mógł być uzupełniony o wybrane konta niezbędne do ewidencji operacji budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz budżetu państwa z planu kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych.

Co to oznacza w praktyce?

Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe będzie dodawanie wybranych kont z załącznika nr 3 pn. „Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych” do kont wymienionych w załącznik ach nr 1 i  2.

Jednocześnie nieprawidłowe będzie łączenie planów kont wymienionych w załączniku nr 2 i w załączniku nr 3 w jeden plan kont. W załączniku nr 3 do ustawy wprowadzono też zmiany – zarówno o charakterze technicznym (usuniecie nieścisłości, powieleń) czy dostosowującym plan kont do nowych regulacji.  Dotyczą one m.in. kont 011, 015, 030, 201, 226, 403, 640,800, 820, 998. A także w kontach załącznika nr 4.

Co jeszcze się zmieni w planie kont?

W załączniku nr 3 dodano konto 235 „Rozliczenia dochodów budżetowych z tytułu podatków”. Po zmianach dokonywany będzie przypis należności z tytułu dochodów podatkowych na podstawie rocznych jednostkowych sprawozdań budżetowych przekazywanych przez poszczególne organy podatkowe odpowiednio do izby skarbowej i izby celnej. Natomiast przekazanie zrealizowanych dochodów podatkowych przez izby zostanie odzwierciedlone w ich ewidencji poprzez ujęcie tego zdarzenia w korespondencji kontem 800 na podstawie rocznych łącznych sprawozdań budżetowych.

Ideą tego rozwiązania jest objęcie sprawozdawczością finansową (sprawozdaniem finansowym izb) dochodów budżetu państwa m.in. z tytułu podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych ujmowanych w ramach części 77 „Podatki i inne opłaty na rzecz budżetu państwa”. Przyjęto przy tym, iż sprawozdawczością finansową izb objęte zostaną dochody zrealizowane i przekazane na rachunki budżetu państwa (konsekwentnie zmianie uległy opisy do konta 720 -„Przychody z tytułu dochodów budżetowych” i konta 800 -„Fundusz jednostki”). Ponadto, w związku reorganizacją (konsolidacją) organów podatkowych podległych Ministrowi Rozwoju i Finansów (likwidacja urzędów skarbowych, jako jednostek budżetowych) wprowadzono określenie „organy podatkowe”.

Zmiany wprowadzają też zapis, że ewidencja prowadzona na kontach pozabilansowych może być prowadzona w inny sposób, niż określony w załączniku nr 3, ustalony przez jednostkę. Będzie to możliwe, pod warunkiem że zapewni wykonanie obowiązków sprawozdawczych wynikających z odrębnych przepisów.

Wspólna obsługa w zakresie rachunkowości

W celu ujednolicenia regulacji rachunkowości i ustawy o finansach publicznych usunięto dotychczasowy § 10 ust. 2 związany z powierzeniem prowadzenia rachunkowości placówki innej placówce. Przepis w dotychczasowym brzmieniu był niezgodny z przepisami uofp. W ustawie tej (art. 53 ust. 5 uofp) wskazano, że kierownik jednostki obsługującej jest odpowiedzialny za gospodarkę finansową oraz rachunkowość i sprawozdawczość jednostki obsługiwanej zarówno krajowej jak i za granicą. W związku z tym w projekcie rozporządzenia wskazano, że sprawozdanie finansowe jednostki obsługiwanej podpisuje kierownik jednostki obsługującej –w zakresie obowiązków powierzonych uchwałą albo porozumieniem, o których mowa w przepisach ustrojowych oraz główny księgowy tej jednostki. Kierownik ten będzie również odpowiedzialny za przekazanie tego sprawozdania do zarządu jednostki samorządu terytorialnego.

W proponowanym paragrafie 32 wskazano osoby zobowiązane do podpisania nowego sprawozdania - bilansu budżetu państwa. 

Zmiany w zakresie sprawozdawczości

Kolejna grupa zmian dotyczy sprawozdań jednostkowych, łącznych i skonsolidowanych. Wprowadzono definicję jednostki nadrzędnej, przez którą należy rozumieć jednostkę, której organ nadzoruje jednostki lub któremu jednostki podlegają.

Definicję tę wprowadzono w związku z dalszymi zmianami w rozporządzeniu mającymi na celu uporządkowanie kwestii dotyczących sporządzania i przekazywania sprawozdań finansowych (jednostkowych i łącznych), m.in. terminy przekazywania tych sprawozdań.

Jednostki, których sprawozdanie finansowe nie jest włączane do łącznego sprawozdania finansowego jednostki nadrzędnej będą przekazywać swoje sprawozdanie bezpośrednio do ministerstwa finansów w terminie do 30 kwietnia roku następnego.

Elektroniczne przekazywanie sprawozdań

Główną formą przekazywania sprawozdań staje się forma elektroniczna, ponieważ zobowiązano państwowe jednostki budżetowe do przekazywania sprawozdania finansowego w formie elektronicznej z wykorzystaniem Informatycznego Systemu Obsługi Budżetu Państwa. Będzie temu służył system Trezor, gdzie uruchomione są już funkcjonalności umożliwiające przekazywanie przez państwowe jednostki budżetowe wszystkich elementów sprawozdania finansowego, z uwzględnieniem wyłączenia wzajemnych rozliczeń między jednostkami. Jeżeli na skutek nieprawidłowego działania systemu informatycznego, jednostka nie będzie mogła przekazać terminowo sprawozdań w sposób elektroniczny, wówczas sprawozdania te przekazuje się najpóźniej pierwszego dnia roboczego następującego po dniu usunięcia awarii.

Łączne sprawozdanie państwowej jednostki budżetowej

Tak jak dotychczas łączne sprawozdanie państwowej jednostki budżetowej – jako jednostki nadrzędnej - składać się będzie ze sprawozdania finansowego jednostki obejmującego całość majątku i operacji księgowych podlegających ewidencji w jednostce budżetowej oraz sprawozdań finansowych jednostek przekazujących swoje sprawozdania jednostce sporządzającej łączne sprawozdanie – po odpowiednim wyłączeniu wzajemnych rozliczeń dokonywanych między tymi jednostkami.

Informacja dodatkowa

To sprawozdanie będzie także obejmowało informację dodatkową, obejmującą dane wynikające z informacji dodatkowych samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, zawierającą informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 12 do rozporządzenia. Ze sprawozdania tego usunięto pozycję „środki na świadczenia pracownicze”, odwołanie do wieloletniej prognozy, a obowiązek przedstawiania informacji na temat środków zabezpieczonych przez jst na te świadczenia będzie wynikał z informacji dodatkowej.

Publikacja sprawozdań

Na wniosek Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych zaproponowano nałożenie obowiązku elektronicznego przepływu sprawozdań finansowych pomiędzy zarządami jednostek samorządu terytorialnego a regionalnymi izbami obrachunkowymi. Nałożono obowiązek publikacji sprawozdań finansowych jednostek i placówek oraz łącznego sprawozdania finansowego państwowych jednostek budżetowych – jako jednostek nadrzędnych, w Biuletynie Informacji Publicznej, jednostek je sporządzających, w terminie do dnia 10 maja roku następnego. Jednocześnie obowiązek ten dotyczyć będzie również bilansu budżetu państwa. Jednostki obsługiwane będą informować w Biuletynie Informacji Publicznej o miejscu publikacji swojego sprawozdania finansowego.

Sprawozdania z kwalifikowanym podpisem elektronicznym od 2018 roku

Zastąpiono dotychczasowe odesłanie do ustawy o podpisie elektronicznym odesłaniem do przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym (tzw. rozporządzenie EIDAS) zamiast do ustawy o podpisie elektronicznym. Zmiana jest konsekwencją wejścia w życie od 1 lipca 2016 r. rozporządzenia „EIDAS”.  Przekazywane przez zarządy jednostek samorządu terytorialnego sprawozdania za 2016 r. powinny zostać opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym w rozumieniu rozporządzenia EIDAS. Ale w związku z wprowadzoną w rozporządzeniu zmianą dotyczącą zasad ewidencji operacji w okresie przejściowym wprowadzono przepis, zgodnie, z którym w roku 2017 będą nadal obowiązywać dotychczasowe zasady (tj. uwzględnianie okresu przejściowego). Ma to na celu umożliwienie jednostkom dostosowania swoich zasad ewidencji, jak i systemów informatycznych, do projektowanej zmiany.

Informacja dodatkowa i nowe sprawozdanie finansowe

Sprawozdanie finansowe zostało rozszerzone o informację dodatkową. Jej zakres wskazany zostanie w załączniku do rozporządzenia. Dzięki wprowadzeniu tego dodatkowego elementu sprawozdania finansowego jednostki objęte rozporządzeniem będą miały możliwość ujawniania w sposób usystematyzowany informacji na temat zdarzeń, które zachodziły jednostce w danym roku. Część z tych informacji była dotychczas wykazywana, jako informacje uzupełniające, czy objaśnienia dołączane do poszczególnych elementów sprawozdania finansowego (tj. do rachunku zysków i strat, czy też do bilansu).

Będzie konieczne ujawnienie jednak też takich danych jak np.:

  • omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny aktywów i pasywów (także amortyzacji),
  • szczegółowy zakres zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, zawierający stan tych aktywów na początek roku obrotowego, zwiększenia i zmniejszenia z tytułu: aktualizacji wartości, nabycia, rozchodu, przemieszczenia wewnętrznego oraz stan końcowy, a dla majątku amortyzowanego - podobne przedstawienie stanów i tytułów zmian dotychczasowej amortyzacji lub umorzenia,
  • aktualną wartość środków trwałych, w tym dóbr kultury – o ile jednostka dysponuje takimi informacjami,
  • kwotę dokonanych w trakcie roku obrotowego odpisów aktualizujących wartość aktywów trwałych odrębnie dla długoterminowych aktywów niefinansowych oraz długoterminowych aktywów finansowych,
  • wartość gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego przekazanych w użytkowanie wieczyste z podziałem na formy organizacyjno-prawne jednostek otrzymujących
  • wartość nieamortyzowanych lub nieumarzanych przez jednostkę środków trwałych, używanych na podstawie umów najmu, dzierżawy i innych umów, w tym z tytułu umów leasingu,
  • dane o odpisach,
  • aktualizujących wartość należności, ze wskazaniem stanu na początek roku obrotowego, zwiększeniach, wykorzystaniu, rozwiązaniu i stanie na koniec roku obrotowego, z uwzględnieniem należności finansowych jednostek samorządu terytorialnego (stan pożyczek zagrożonych),
  • dane o stanie rezerw według celu ich utworzenia na początek roku obrotowego, zwiększeniach, wykorzystaniu, rozwiązaniu i stanie końcowym,
  • podział zobowiązań długoterminowych według pozycji bilansu o pozostałym od dnia bilansowego, przewidywanym umową, okresie spłaty od roku do 3 lat, od 3 do 5 lat i powyżej 5 lat,
  • kwotę zobowiązań w sytuacji, gdy jednostka kwalifikuje umowy leasingu zgodnie z przepisami podatkowymi (leasing operacyjny), a według przepisów o rachunkowości byłby to leasing finansowy lub zwrotny,
  • łączną kwotę zobowiązań warunkowych, w tym również udzielonych przez jednostkę gwarancji i poręczeń, także wekslowych, niewykazanych w bilansie,
  • wykaz istotnych pozycji czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych, w tym kwotę czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów stanowiących różnicę między wartością otrzymanych finansowych składników aktywów a zobowiązaniem zapłaty za nie
  • kwotę zabezpieczonych środków pieniężnych na wypłatę świadczeń pracowniczych
  • koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, w tym odsetki oraz różnice kursowe, które powiększyły koszt wytworzenia środków trwałych w budowie w roku obrotowym,
  • kwotę i charakter poszczególnych pozycji przychodów lub kosztów o nadzwyczajnej wartości lub które wystąpiły incydentalnie,
  • informację o rozliczeniach dokonanych w okresie przejściowym, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów wydanym na podstawie art. 198 ustawy o finansach publicznych na rachunkach dochodów i odrębnie wydatków
  • informację o kwocie należności z tytułu podatków realizowanych przez organy podatkowe podległe Ministrowi Rozwoju i Finansów wykazywanych w sprawozdaniu z wykonania planu dochodów budżetowych.

Dodatkowy obowiązek

Jednostki będą też miały obowiązek sporządzania bilansu budżetu państwa. Zakres informacji tego sprawozdania został określony w proponowanym załączniku nr 7 do rozporządzenia. Wprowadzenie tego obowiązku wiąże się m.in. z tym, że Komisja Europejska prowadzi prace przygotowawcze, których efektem ma być harmonizacja rachunkowości w jednostkach sektora publicznego w całej Unii Europejskiej.

Harmonizacja ma polegać na opracowaniu Europejskich Standardów Rachunkowości Sektora Publicznego (EPSAS). Celem wprowadzenia wspólnych, europejskich standardów rachunkowości (EPSAS) ma być zwiększenie przejrzystości finansów publicznych i porównywalności sprawozdań finansowych krajów członkowskich. Pierwszym etapem wdrożenia tych prac ma być –zakładane przez EUROSTAT – przygotowanie przez kraje członkowskie tzw. bilansu otwarcia obejmującego wszystkie aktywa i zobowiązania sektora general government (na zasadach możliwie zbliżonych do IPSAS - International Public Sector Accounting  Standards).

Bilans ten zostanie sporządzony po raz pierwszy za rok obrotowy 2018.

Etap legislacyjny: projekt z 18 października 2016 r. rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej – projekt przekazany do opiniowania.

Katarzyna Trzpioła

Autor: Katarzyna Trzpioła

Doktor nauk ekonomicznych w zakresie nauk o zarządzaniu, adiunkt na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, praktyk, wieloletni szkoleniowiec i dydaktyk, autorka wielu publikacji z zakresu rachunkowości finansowej podatkowej, MSSF i rachunkowości zarządczej. Współpracuje z następującymi redakcjami: Portal FK, Rachunkowości i Podatki dla praktyków, Nowe Standardy Sprawozdawczości
Nie ma jeszcze komentarzy do tego dokumentu.
Zaloguj się aby dodać komentarz
Poradnia 48h

Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.