Jeśli wykonawca cudzego utworu zawiera umowę, której przedmiotem jest tylko odtworzenie tego utworu, umowa taka jest umową o świadczenie usług a nie umową o dzieło. Wobec tego umowę taką należy oskładkować. Tak wynika ze styczniowego wyroku Sądu Najwyższego.

Czego dotyczyła sprawa?

Z muzykiem została zawarta umowa o dzieło, której przedmiotem miało być „przygotowanie i wykonanie koncertu organowego wraz z zespołem”. W umowie nie wskazano, jakie utwory miały być wykonywane, a wykonawczyni dzieła miała być tylko jednym z muzyków zespołu wykonującego utwory na festiwalu.

Umowę o wykonanie utworu muzycznego jako umowę o dzieło zakwestionował ZUS, zdaniem którego zrealizowano tu umowę o świadczenie usług. Wynagrodzenie za wykonywanie muzyki na festiwalu zostało więc decyzją ZUS oskładkowane, jako wynagrodzenie z tytułu umowy o świadczenie usług do których stosuje się przepisy o zleceniu, a za podstawę przyjęto art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963).

Przeczytaj także:

Dowiedz się, czy każda umowa o dzieło podlega 50% kosztom

Czy zawsze należy opłacać składki na ZUS z tytułu umowy o dzieło

Czy umowa o dzieło na odśnieżanie przed budynkiem. Czy jest właściwa

Co na to sądy?

Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, który był organizatorem festiwalu jako płatnik odwołał się od tej decyzji do sądu, ale przegrał sprawę we wszystkich instancjach.

Sądy kolejno oddaliły odwołanie, apelację i skargę kasacyjną.

Sąd Najwyższy uzasadniając kończący sprawę wyrok uznał, że umowa o wykonanie utworu muzycznego jest w gruncie rzeczy umową o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu.

Sam wykonawca utworu cudzego nie ma wpływu na efekt tego dzieła. Dlatego nie można przyjąć, że umowa kończy się określonym rezultatem, w dodatku mogącym być ocenionym z punktu widzenia wadliwości, zwłaszcza, gdy nie była jedynym wykonawcą, a ponadto nie mogła takiego dzieła wykonać w sposób kreatywny, zawierający jakieś elementy oryginalne.

Ponadto, w przypadku tej konkretnej umowy, jej przedmiot nie został ściśle określony, położono bowiem nacisk na czynności, jakie muzyk miał wykonać (koncert, próby), a nie wskazano w ogóle jakie dzieła mają być wykonane – wskazał SN.

Jeżeli wykonawca cudzego utworu (muzycznego, scenicznego, tanecznego itp.) zawiera umowę, której przedmiotem jest tylko odtworzenie tego utworu, umowa taka jest umową o świadczenie usług a nie umową o dzieło ze wszystkimi tego konsekwencjami, także w zakresie oskładkowania tej umowy

Wyrok Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2017 r., sygn. III UK 53/16.

KOMENTARZ EKSPERTA: Michał Culepa, prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, doświadczony trener i wykładowca

Sąd Najwyższy we wcześniejszym wyroku z 10 lipca 2014 r. (II UK 454/13) wskazał m.in., że możliwa jest umowa o dzieło, nieobjęta obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, której przedmiotem jest np. wykonanie dzieła artystycznego - koncertu, pod warunkiem jednak, że koncertowi temu można przypisać cechy utworu.

Te warunki spełniałoby jednakże tylko wykonanie utworu o charakterze niestandardowym, niepowtarzalnym, wypełniający kryteria twórczego i indywidualnego dzieła. Natomiast ochronie prawa autorskiego nie podlegają jej działania wymagające co prawda określonych umiejętności i talentu, ale mające charakter odtwórczy.

Konsekwencją przyjęcia rygorystycznych warunków jakim powinno odpowiadać dzieło, jest uznanie zasady, tak jak to określił Sąd Najwyższy w omawianym wyroku, że czynności takie jak samo wykonywanie muzyki, czy zaprezentowanie innego cudzego utworu nie mogą być przedmiotem umowy o dzieło.

Jeżeli nie jest to umowa o dzieło, to można ją zakwalifikować jako umowę o świadczenie usług, czyli umowę zlecenia. Te zaś są co do zasady oskładkowane, a zatem honoraria wykonawców dzieł artystycznych (muzyki, tańca, teatru itp.) co do zasady też powinny być oskładkowane, jako wynagrodzenia za wykonanie zleceń, a nie dzieł.

Autor: Michał Culepa

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, współpracownik merytoryczny największych wydawnictw prawniczych. Doświadczony trener i wykładowca.