Działalność gospodarcza to nie tylko czynności „zawodowe”

Przedsiębiorca prowadził od lat 1990-tych działalność gospodarczą zajmując się głównie handlem bazarowym. Jednak działalność ta około 7 lat temu uległa znaczącemu ograniczeniu, było to związane ze znaczącym pogorszeniem się zdrowia właściciela firmy. Zaczął on coraz częściej korzystać ze zwolnień lekarskich, przebywając na nich przez większą część roku. Przykładowo, jak ustalono w późniejszym procesie, w 2010 r. przedsiębiorca ten prowadził firmę przez 54 dni, a w kolejnym roku – przez 60 dni. Pozostałą część roku był niezdolny do pracy, a w okresach, gdy był zdrowy, nie osiągał żadnych konkretnych dochodów z działalności gospodarczej.

W tej sytuacji ZUS uznał, że praktycznie od października 2009 r. nie mógł on być już uznany za przedsiębiorcę prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą i tym samym nie mógł być ubezpieczony.

Powołał się w tej kwestii na przepis art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

ZUS stwierdził, że w przypadku tego przedsiębiorcy wobec częstych okresów niezdolności do pracy i zaledwie kilkudziesięciodniowej aktywności w ciągu roku nie może być mowy o ciągłości prowadzonej działalności gospodarczej.

Zakład wydał decyzję, uznającą brak podstawy do objęcia go ubezpieczeniami społecznymi, gdyż nie spełniał on wymogów prowadzenia działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca odwołał się od tej decyzji do sądu.

Sądy orzekały różnie, najpierw sąd I instancji oddalił odwołanie. Ten wyrok zakwestionował przedsiębiorca apelacją, którą z kolei uwzględnił sąd II instancji uchylając decyzję ZUS.

Zakład złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego i tą skargę sąd uwzględnił uchylając wyrok apelacyjny i nakazując ponowne rozpoznanie sprawy.

Oznacza to, że działalność taka jest prowadzona zawodowo.

Czy zaś taka działalność była prowadzona przez przedsiębiorcę w sposób zawodowy i ciągły, to musi dokładnie wykazać sąd apelacyjny. SN przypomniał, że działalność gospodarcza to nie tylko prowadzenie samych czynności będących przedmiotem tej działalności, z tytułu których przedsiębiorca uzyskuje przychód (np. handel, wytwarzanie określonych towarów, wykonywanie konkretnych usług). To także czynności przygotowawcze do wykonywania konkretnych działań gospodarczych takie jak np. pozyskiwanie klientów, magazynowanie towarów, załatwianie spraw urzędowych.

Sam fakt braku przychodów czy długich przerw w prowadzeniu własnej działalności gospodarczej nie oznacza zerwania ciągłości jej prowadzenia. Jak wynika z opisanego orzeczenia SN, istotnym elementem działalności gospodarczej są nie tylko czynności stricte zawodowe, zgodne z przedmiotem tejże działalności ujawnionym we właściwym rejestrze lub ewidencji.

Wszystkie czynności przygotowawczej również mieszczą się w ramach szeroko pojętej działalności gospodarczej rozumianej jako działalność pozarolnicza

Te działania mogły zajmować czas pomiędzy okresami niezdolności do pracy, mogą też zajmować znaczącą część czasu poświęconego na działalność gospodarczą.

Tymczasem zgodnie z art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne – osoby prowadzące pozarolniczą działalność w następujących okresach:

• od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Oznacza to, że dopiero całkowite ustanie działalności gospodarczej w danym okresie, przerywane krótkimi, sporadycznymi okresami wykonywania czynności zarobkowych może uzasadnić odmowę ubezpieczenia przez ZUS.

Wyrok Sądu Najwyższego z 5 kwietnia 2016 r., I UK 196/15