Jak prawidłowo dokonać potrąceń z wynagrodzeń pracowników

Izabela Nowacka

Autor: Izabela Nowacka

Dodano: 22 czerwca 2018
Pytanie:  Proszę o wyliczenie kwoty możliwej do potrącenia w przypadku trzech różnych pracowników. Pracownik ma zajęcie komornicze w wysokości 15.000 zł (nie spłacony kredyt). Otrzymał wynagrodzenie zasadnicze za maj – 1.232 zł, dodatek nocny – 112 zł, zasiłek chorobowy za 11 dni – 761,53 zł, dodatkowo została potrącona składka na ubezpieczenie grupowe w wysokości 68 zł. Proszę o wyliczenie kwoty potrącenia komorniczego. Drugi pracownik był zatrudniony do 18 maja 2018 r. i otrzymał wynagrodzenie zasadnicze – 449,70 zł, wynagrodzenie za urlop – 102,93 zł, wynagrodzenie za czas choroby (8 dni) – 479,28 zł, ekwiwalent za urlop – 406,32 zł. Wynagrodzenie jest zajęte przez komornika z tytułu roszczeń niealimentacyjnych (2.000 zł). Czy jest możliwe dokonanie potrącenia wynagrodzenia? Trzeci z kolei pracownik ma zajęte wynagrodzenie z tytułu alimentów (879,22 zł – rata bieżąca) oraz na podstawie innych tytułów (27.000 zł). Otrzymał wynagrodzenie zasadnicze – 2.560 zł, dopłatę do nadgodzin – 128 zł, dodatek nocny – 128 zł, nagrodę – 1.068 zł. Jak wysokiego potrącenia można dokonać w tych trzech przypadkach?
Odpowiedź: 

Na początku odpowiedzi przedstawiam zagadnienie w teorii.

Potrącenia z wynagrodzenia za pracę

Przymusowe

Z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;

3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;

4) kary pieniężne porządkowe z art. 108 Kodeksu pracy.

Potrąceń dokonuje się w podanej kolejności, w następujących granicach:

1) w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości trzech piątych wynagrodzenia;

2) w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do wysokości połowy wynagrodzenia.

W razie zbiegu potrąceń z tytułu alimentów oraz świadczeń niealimentacyjnych, nie mogą w sumie przekraczać trzech piątych wynagrodzenia.

Nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości.

Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę netto czyli po odliczeniu składek społecznych, zdrowotnej oraz zaliczki na podatek. Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do części etatu. Kwota wolna od potrąceń nie ulega obniżeniu w razie nieprzepracowania przez pracownika pełnego miesiąca np. z powodu choroby czy rozwiązania stosunku pracy. Zawsze jest stosowana w pełnej wysokości.

Ochronie podlega zarówno wynagrodzenie za pracę, jak i pozostałe należności jak dodatki za pracę w nocy, za nadgodziny, wynagrodzenie chorobowe urlopowe czy ekwiwalent za urlop.

Potrąceń innych niż wymienione w art. 87 Kodeksu pracy (dalej: kp), dokonuje się wyłącznie za pisemną zgodą pracownika. Wolna od potrąceń jest tu kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) odpowiadającej kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę netto - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy;

2) 80% powyższej kwoty – przy potrącaniu innych należności niż określone w pkt 1 (np. składka na grupowe ubezpieczenie na życie).

W 2018 r. kwota wolna wynosi 1.530 zł dla pełnego etatu, przy podstawowych kosztach uzyskania przychodów oraz obniżaniu zaliczki na podatek o kwotę zmniejszającą – 46,33 zł miesięcznie.

Potrącenia z zasiłku chorobowego

W zakresie potrąceń, do zasiłków nie mają zastosowania przepisy kodeksu pracy, lecz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku, gdy w danym miesiącu pracownik uzyskuje zarówno przychód ze stosunku pracy (w tym wynagrodzenie chorobowe) jak i zasiłek, potrąceń dokonuje się osobno, a więc np. z wynagrodzenia chorobowego z zastosowaniem kodeksu pracy i z zasiłku – według ustawy o FUS. Pracodawca będący płatnikiem zasiłku nie może więc zsumować obu wypłat i od takiej kwoty ujmować na rzecz komorniczych zajęć.

Z przysługującego ubezpieczonemu zasiłku, po odliczeniu zaliczki z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, mogą być potrącone wyłącznie należności wymienione w art. 139 ust. 1 ustawy o FUS. Pracodawcy najczęściej mają do czynienia z potrącaniem sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności alimentacyjnych, oraz innych niż świadczenia alimentacyjne - np. niespłacone kredyty. Tak jak przy potrąceniach z wynagrodzenia za pracę, tu również obowiązuje kolejność w dokonywaniu ujęć, oraz występują granice potrąceń i kwoty wolne.

Zatem, w razie zbiegu należności alimentacyjnej z tą innego rodzaju, w pierwszej kolejności są potrącane alimenty, a potem – gdy pozwolą na to limity – zobowiązania pozostałe.

I tak, potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

1) świadczenia alimentacyjne na mocy tytułów wykonawczych – do wysokości 60 % kwoty zasiłku;

2) inne egzekwowane należności na mocy tytułów wykonawczych – do wysokości 25 % kwoty zasiłku.

Wolna od potrąceń jest kwota zasiłku wypłacanego za cały miesiąc, odpowiadająca:

  • 50% kwoty najniższej emerytury – przy potrącaniu sum ustalonych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi;
  • 75% kwoty najniższej emerytury - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi.
Od 1 marca 2018 r. kwota najniższej emerytury wynosi 1.029,80 zł.

Część świadczenia podlegającą potrąceniu ustala się od kwoty zasiłku przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (brutto). Natomiast samego potrącenia dokonuje się z zasiłku netto czyli po odliczeniu zaliczki podatkowej (zasiłek nie podlega żadnym składkom na ZUS). W razie zbiegu potrąceń sum egzekwowanych na pokrycie świadczeń alimentacyjnych z innymi należnościami z tytułem wykonawczym np. kredytem bankowym, łącznie potrącenia nie mogą przekroczyć 60% kwoty zasiłku. Obowiązuje tu bowiem zasada, że granicę potrąceń wyznacza najwyższy wskaźnik procentowy dla łącznych potrąceń.

Potrącenia dla pracowników

Poniższe odpowiedzi (wyliczenia) zostały oparte na założeniu, że każdemu z pracowników przysługują zwykłe koszty uzyskania przychodów oraz mają prawo do miesięcznej ulgi 46,33 zł, i wszyscy są zatrudnieni na pełen etat (tych informacji brakuje w pytaniu).

Pierwszy pracownik

Z wynagrodzenia oraz dodatku nocnego nie można nic potrącić ze względu na kwotę wolną, która jest wyższa od kwoty netto łącznego wynagrodzenia. Nie można też w drodze potrącenia ująć składki na ubezpieczenie na życie. Kwota wolna wynosi tu bowiem 1.224 zł, a wynagrodzenie netto – 1.003,54 zł.

Pracownik musiałby sam wpłacić składkę, ewentualnie wypisać zgodę na potrącenie jej z zasiłku. Z zasiłku chorobowego, na poczet należności niealimentacyjnej wolno potrącić 190,38 zł, co wynika z wyliczenia:

  • 761,53 zł x 25% = 190,38 zł – kwota graniczna zasiłku,
  • 761,53 zł – po zaokrągleniu do pełnych złotych – 762 zł x 18% = 137 zł – zaliczka na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych,
  • 761,53 zl - 137 zł = 624,53 zł – zasiłek netto,
  • 1 029,80 zł x 75% = 772,35 zł – kwota wolna od potrącenia za cały miesiąc,
  • 772,35 zł : 30 x 11 dni pobierania zasiłku = 283,20 zł – kwota wolna od potrącenia proporcjonalna do okresu pobierania zasiłku.

Kwota możliwa do potrącenia bez naruszenia kwoty granicznej i wolnej – 190,38 zł

Zasiłek do wypłaty:

624,53 zł – 190,38 zł = 434,15 zł.

Drugi pracownik

Pracodawca nie może dokonać żadnego potrącenia z sumy podanych należności, gdyż ich wartość jest niższa od kwoty wolnej.

Trzeci pracownik

W trzecim przypadku mamy do czynienia ze zbiegiem potrąceń. I teraz, jeśli nagroda pochodzi z zakładowego funduszu nagród to w całości powinna być przeznaczona (po odliczeniu składek i podatku) na spłatę raty alimentów. Resztę raty (nagroda netto jej w całości nie zaspokoi) wraz z potrąceniami niealimentacyjnymi należy ująć z pozostałych należności (wynagrodzenie, dodatki za nadgodziny, pracę w nocy), zachowując kwotę wolną w przypadku tych drugich oraz kwotę graniczną w wysokości 60% łącznego wynagrodzenia netto.

Jeśli natomiast pracownikowi przysługiwała inna nagroda, to należy ją doliczyć do pozostałych wynagrodzeń i od całości dokonać ujęcia. Podstawą potrącenia będzie suma 3 884 zł, a po odliczeniu obowiązkowych narzutów – 2 772,86 zł (netto).

Kwota graniczna wynosi 1.663,72 zł (2.772,86 zł x 60%). Kwota wolna dla innych należności – 1 530 zł. Po odliczeniu kwoty alimentów pozostaje 1.893,64 zł (2.772,86 zł – 879,22 zł). Aby nie naruszyć kwoty wolnej można odjąć na poczet należności niealimentacyjnej tylko 363,64 zł (1.893,64 zł – 363,64 zł = 1.530 zł). Łączne potrącenia nie przekroczą kwoty granicznej (879,22 zł + 363,64 zł = 1.242,86 zł < 1 663,72 zł). Ostatecznie pracownik otrzyma po potrąceniach kwotę wolną 1.530 zł.

Izabela Nowacka

Autor: Izabela Nowacka

Ekonomista, specjalizuje się w prawie pracy, ubezpieczeniach społecznych i prawie podatkowym. Autorka licznych publikacji z zakresu rozliczania wynagrodzeń, współpracuje z wieloma wydawnictwami, jest autorką publikacji m.in. w Rzeczpospolitej, Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Monitorze rachunkowości budżetowej
Nie ma jeszcze komentarzy do tego dokumentu.
Zaloguj się aby dodać komentarz