Pytanie: Gmina prowadzi termomodernizację szkół. W ramach tej inwestycji zostały zdjęte stare grzejniki, blacha, rurki. Czynny podatnik VAT odebrał od nas odpłatnie te rzeczy. Dostaliśmy formularz przyjęcia odpadów metali, na którym jest przekazanie odpadu z kodami 170405, rodzaj odpadu N10, W2 (grzejniki, rurki, blacha). Podana jest cena jednostkowa oraz wartość. Czy za te rzeczy musimy wystawić fakturę VAT z odwrotnym obciążeniem i czy wartość, którą wpisali na tym formularzy jest w przypadku odwrotnego obciążenia wartością netto czy brutto?

Odpowiedź:

Do rozliczania podatku VAT z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług obowiązani są, co do zasady, sprzedawcy (tj. dostawcy towarów lub usługodawcy). Nie jest to jednak zasada bezwzględnie obowiązująca. W określonych przepisami art. 17 ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8 ustawy o VAT) przypadkach podatnikami VAT z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług są – w ramach tzw. mechanizmu odwrotnego obciążenia – nabywcy towarów i usług.

Mechanizm ten ma najczęściej zastosowanie w przypadku podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce czynności dokonywanych przez zagranicznych podatników, tj. podatników nieposiadających na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (zob. art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o VAT). Niekiedy jednak mechanizm odwrotnego obciążenia ma zastosowanie również w przypadku czynności dokonywanych przez polskich podatników.

W przypadku dostaw towarów jest tak, jeżeli, co do zasady, łącznie spełnione są cztery określone przepisami art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT warunki (dodatkowy, piąty warunek dotyczy sprzętu elektronicznego wymienionego w poz. 28-28c ustawy o VAT załącznika nr 11 do ustawy o VAT – zob. art. 17 ust. 1c ustawy o VAT), tj.:

przedmiotem dostawy są towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT;
dokonującym ich dostawy jest podatnik, który nie korzysta z tzw. zwolnienia podmiotowego (zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT),
nabywcą jest podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122 ustawy o VAT.

Do towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT należą, między innymi, odpady inne niż niebezpieczne zawierające metal (zob. poz. 34 załącznika; PKWiU z 2008 r. 38.11.58.0). Najprawdopodobniej do tej właśnie grupy towarów należą odpady metali, o których mowa w treści pytania (tak też na użytek dalszej części odpowiedzi zakładam).

Oznaczałoby to, że – o ile odpadów, o których mowa, nie przekazujecie Państwo w imieniu szkół lub macierzystych dla nich jednostek, oraz jeżeli spełnione są pozostałe wskazane warunki – dostawa odpadów, o których mowa, objęta jest mechanizmem odwrotnego obciążenia. Oznaczałoby to, że dostawę tych odpadów należy udokumentować fakturą z odwrotnym obciążeniem przyjmując, że – o ile co innego nie wynika z zawartej z kontrahentem umowy – kwoty wpisane na otrzymanym formularzu są kwotami brutto.

Udzielając odpowiedzi założyłem, że wynagrodzenie z tytułu przekazania odpadów, o których mowa, jest należne Państwu. Jeżeli jest inaczej, czyli, że to Państwo płacicie kontrahentowi za przyjęcie przedmiotowych odpadów, nie dochodzi u Państwa do podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT dostawy towarów, którą należałoby udokumentować wystawioną przez Państwa fakturą.

W takim przypadku podatnikiem dokonującym czynności podlegającej opodatkowaniu, tj. świadczącym usługę odbioru odpadów, byłby kontrahent i to on obowiązany byłby wystawić Państwu fakturę („zwykłą”, nie z odwrotnym obciążeniem).