Tylko teraz możesz BEZPŁATNIE przetestować PortalFK.pl przez 24h! GWARANTUJEMY:
W przypadku śmierci przedsiębiorcy - osoby fizycznej pojawiają się duże problemy prawne i ekonomiczne związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. Spadkobiercy dziedziczą bowiem majątek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą, jednakże zawarte umowy m.in. z kontrahentami i pracownikami, bankami czy firmami leasingowymi wygasają. W praktyce bywa tak, że nie zawsze jest możliwa przez spadkobiercę „reaktywacja” prowadzonego przez zmarłego przedsiębiorstwa. To ma ulec zmianie. W tekście znajdziesz informacje o przepisach mające ułatwić kontynuowanie spadkobiercom firmy po śmierci przedsiębiorcy oraz praktyczne skutki zmian.
Ustawa o zarządzie sukcesyjnym oraz wprowadzane tą ustawą zmiany w innych ustawach |
|
Zmiana |
Praktyczne skutki zmiany |
określenie zasad tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy |
celem ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest stworzenie ram prawnych dla płynnej kontynuacji działalności wykonywanej wcześniej przez zmarłego przedsiębiorcę – osobę fizyczną po jej śmierci, do czasu ustalenia następców prawnych przedsiębiorcy i rozstrzygnięcia o dalszych losach przedsiębiorstwa; ustawa reguluje w związku z tym zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który wykonywał we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa |
określenie instytucji przedsiębiorstwa w spadku |
przedsiębiorstwem w spadku będzie masa majątkowa obejmująca składniki niematerialne i materialne służące do wykonywania działalności gospodarczej, poddana zarządowi sukcesyjnemu, o ile zostanie on ustanowiony; przedsiębiorstwem w spadku będzie zatem przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego, które w chwili śmierci przedsiębiorcy w całości znajdowało się w majątku przedsiębiorcy; jeżeli do majątku przedsiębiorcy w chwili jego śmierci wchodziło kilka takich przedsiębiorstw, wszystkie te przedsiębiorstwa będą natomiast objęte jednym przedsiębiorstwem w spadku |
uznanie przedsiębiorstwa w spadku za podatnika |
przedsiębiorstwo w spadku będzie jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej, będącą podatnikiem na gruncie przepisów: 1) ustawy o PIT, 2) ustawy o ryczałcie, 3) ustawy o VAT, 4) ustawy o podatku tonażowym, 5) ustawy o podatku akcyzowym, 6) ustawy o grach hazardowych, 7) ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych |
wprowadzenie możliwości ustanowienia zarządu sukcesyjnego |
centralną instytucją ustawy o zarządzie sukcesyjnym będzie zarząd sukcesyjny pełniony przez zarządcę sukcesyjnego; będzie to tymczasowy zarząd przedsiębiorstwem po śmierci jego właściciela; z uzasadnienia projektu ustawy o zarządzie sukcesyjnym przeczytać można, że „stworzenie instytucji zarządu sukcesyjnego stanowi alternatywne rozwiązanie dla tworzenia planów sukcesji, jak również remedium dla przypadków niepodjęcia lub niezakończenia realizacji planów sukcesyjnych przedsiębiorcy”; do ustanowienia zarządu sukcesyjnego konieczne będzie: 1) powołanie zarządcy sukcesyjnego; 2) zgoda osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji (wyrażona w formie wymaganej do powołania zarządcy, tj. forma pisemna, jeśli zarządcę powołuje przedsiębiorca oraz forma aktu notarialnego w razie powołania zarządcy po śmierci przedsiębiorcy), 3) dokonanie wpisu do CEIDG |
określenie osób uprawnionych do ustanowienia zarządcy sukcesyjnego |
do momentu śmierci zarządcę sukcesyjnego powołać będzie mógł przedsiębiorca; po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego powołać będą mogły określone przepisami osoby (małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku lub właściciel przedsiębiorstwa w spadku); uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego wygasać będzie z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy |
określenie przypadków, gdy ustanowienie zarządcy sukcesyjnego nie jest możliwe |
ustanowienie zarządcy sukcesyjnego nie będzie możliwe, jeżeli upłyną 2 miesiące od dnia śmierci przedsiębiorcy; zarządcy sukcesyjnego nie będzie można również powołać, jeżeli została ogłoszona upadłość przedsiębiorcy |
wprowadzenie możliwości powołania zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę |
podstawowym sposobem ustanowienia zarządu sukcesyjnego będzie powołanie zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę za życia i dokonanie stosownego wpisu w CEIDG; przedsiębiorca będzie mógł powołać zarządcę sukcesyjnego na dwa sposoby: 1) poprzez wskazanie określonej osoby do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, 2) poprzez zastrzeżenie, że wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym |
wprowadzenie możliwości powołania zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy |
zarząd sukcesyjny będzie mógł również zostać ustanowiony na skutek działania osób, które będą zainteresowane kontynuacją działalności przedsiębiorstwa; zarządcę sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy będzie mógł powołać: 1) małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku albo 2) osoba, która przyjęła zapis windykacyjny, którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie, a jeżeli nie ogłoszono testamentu, w którym został uczyniony taki zapis windykacyjny – osoba, która przyjęła spadek |
określenie momentu ustanowienia zarządu sukcesyjnego |
jeżeli przedsiębiorca powoła za życia zarządcę sukcesyjnego, zarząd sukcesyjny zostanie, co do zasady, ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy; jeżeli zarządca sukcesyjny powołany zostanie przez inną osobę, zarząd sukcesyjny będzie ustanawiany z chwilą wpisu zarządcy sukcesyjnego do CEIDG |
wprowadzenie pojęcia zarządcy sukcesyjnego |
zarząd sukcesyjny będzie sprawowany przez ustanowionych zarządców sukcesyjnych; zarządcy sukcesyjnie będą mogli, ale nie będą musieli być przedsiębiorcami; jeżeli jednak określona osoba, która pełnić będzie funkcję zarządcy sukcesyjnego, będzie w sposób zorganizowany i ciągły profesjonalnie zajmowała się działalnością polegającą na zarządzaniu cudzym majątkiem, na ogólnych zasadach, będzie przedsiębiorcą; działalności zarządcy sukcesyjnego w tym zakresie będzie dotyczył jego wpis w CEIDG ze wszystkimi tego konsekwencjami |
określenie właścicieli przedsiębiorstwa w spadku |
wskazane zostaną osoby uważane za właścicieli przedsiębiorstwa w spadku (do kompetencji właścicieli przedsiębiorstwa w spadku należeć będzie w szczególności ustanawianie i odwoływanie zarządcy sukcesyjnego); właścicielami przedsiębiorstwa w spadku będą (na zasadach określonych przepisami ustawy o zarządzie sukcesyjnym): 1) spadkobiercy i zapisobiorcy windykacyjni, 2) małżonek przedsiębiorcy, 3) nabywcy przedsiębiorstwa lub udziałów w przedsiębiorstwie o tym, jak silny będzie wpływ poszczególnych osób na decyzje dotyczące prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku, decyduje wielkość ich udziałów w przedsiębiorstwie w spadku; będzie ona ustalana według wielkości udziałów spadkowych lub udziałów we współwłasności przedsiębiorstwa |
określenie osób uprawnionych do dokonywania tzw. czynności zachowawczych |
ponieważ ustanowienie zarządcy sukcesyjnego wymagać będzie najwięcej czasu, określone zostaną osoby, które mogą dokonywać tzw. czynności zachowawczych, tj. czynności koniecznych do zachowania majątku lub możliwości prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku w okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego, a jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony – do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego |
określenie zasad prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku |
od chwili ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny wykonywać będzie prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z wykonywanej przez niego działalności gospodarczej oraz prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku; dotyczyć to będzie wszystkich praw i obowiązków, niezależnie od źródła ich powstania; mogą one wynikać przede wszystkim z czynności prawnych i innych zdarzeń wywołujących skutki w sferze prawa cywilnego (np. polubowne rozstrzygnięcia uzgodnione pomiędzy stronami w trakcie trwania odpowiednich postępowań o charakterze pozasądowym) oraz z przepisów prawa, np. z ustawy o prawach konsumenta; zarządca sukcesyjny będzie wykonywał także obowiązki o charakterze publicznoprawnym, wynikające np. z zaleceń pokontrolnych czy z decyzji administracyjnych, które są związane z działalnością gospodarczą i pozostają aktualne mimo śmierci przedsiębiorcy albo powstały później |
określenie zakazu przenoszenia zarządu sukcesyjnego |
zarząd sukcesyjny nie będzie mógł być przeniesiony; zarządca sukcesyjny będzie jednak mógł, podobnie jak prokurent, ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności; ustawa nie wprowadza dalszych ograniczeń co do zakresu umocowania pełnomocnika czy też liczby pełnomocników |
określenie stosunków pomiędzy zarządcą sukcesyjnym a właścicielami przedsiębiorstwa w spadku |
do wynagrodzenia zarządcy sukcesyjnego znajdą zastosowanie odpowiednio przepisy o zleceniu; oznacza to przede wszystkim, że funkcja zarządcy sukcesyjnego będzie mogła być wykonywana zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie; jeżeli zarządca sukcesyjny nie zobowiąże się wykonać swojej funkcji bez wynagrodzenia, za wykonywanie zarządu należne mu będzie wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy; osoby, na rzecz których działać będzie zarządca sukcesyjny, będą mogły zawrzeć umowę z zarządcą sukcesyjnym regulującą wysokość wynagrodzenia, a także dodatkowe zobowiązania między tymi osobami; ustawa o zarządzie sukcesyjnym nie ingeruje jednak w te kwestie, pozostawiając swobodę kształtowania więzi umownych (stosunków wewnętrznych) osobom zainteresowanym, np. w umowie zlecenia; umowa taka będzie zawierana przez osobę albo osoby, które powołały zarządcę sukcesyjnego; jeżeli okaże się, że zleceniodawcą nie była osoba, na rzecz której działał zarządca sukcesyjny, na ogólnych zasadach stosowane będą przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia |
określenie skutków śmierci wspólnika spółki cywilnej |
w przypadku gdy zastrzeżono, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki cywilnej na jego miejsce i zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny, prawa spadkobierców wspólnika w spółce wykonywać będzie zarządca sukcesyjny; w takim przypadku zarządca sukcesyjny prowadzić będzie sprawy spółki oraz reprezentować ją na zasadach obowiązujących zmarłego wspólnika od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego; w przypadku gdy nie zastrzeżono, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki cywilnej na jego miejsce, a został ustanowiony zarząd sukcesyjny, z chwilą śmierci wspólnika jego spadkobiercy wchodzić będą do spółki na jego miejsce, jeżeli pozostali wspólnicy wyrażą na to zgodę; w takim przypadku zarządca sukcesyjny prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje ją na zasadach obowiązujących zmarłego wspólnika od dnia wyrażenia zgody przez pozostałych wspólników |
określenie obowiązku sporządzania i składania przed notariuszem wykazu inwentarza przedsiębiorstwa w spadku |
niezwłocznie po ustanowieniu zarządu sukcesyjnego zarządca jest zobowiązany sporządzić i złożyć przed notariuszem wykaz inwentarza przedsiębiorstwa w spadku; wykaz ten obejmować będzie składniki przedsiębiorstwa w spadku, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili śmierci przedsiębiorcy, a także długi spadkowe związane z działalnością gospodarczą zmarłego przedsiębiorcy i ich wysokość według stanu z chwili śmierci przedsiębiorcy |
określenie sposobu posługiwania się firmą przedsiębiorcy po jego śmierci |
w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku zarządca sukcesyjny posługiwać się będzie dotychczasową firmą przedsiębiorcy z dodatkowym oznaczeniem „w spadku” |
określenie odpowiedzialności zarządcy sukcesyjnego |
zarządca sukcesyjny nie będzie, zasadniczo, odpowiadał majątkiem osobistym za zobowiązania przedsiębiorcy związane z jego działalnością gospodarczą i zaciągnięte w ramach prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku; podobnie jak syndyk albo zarządca nieruchomości, zarządca sukcesyjny ponosi jednak odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków (podstawą odpowiedzialności zarządcy sukcesyjnego będzie zatem zasada winy; odpowiedzialność za nienależyte wykonywanie obowiązków obejmować będzie zarówno winę umyślną, jak i winę nieumyślną, czyli lekkomyślność i niedbalstwo); zarządca sukcesyjny ponosić także będzie odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spadkobiercom, zapisobiercy windykacyjnemu, małżonkowi przedsiębiorcy lub osobom trzecim na ogólnych zasadach |
określenie okoliczności powodujących, że zarządca sukcesyjny nie może pełnić swej funkcji |
określonych zostanie pięć okoliczności, które powodują, że zarządca sukcesyjny traci możliwość wykonywania zarządu sukcesyjnego; będą to: 1) odwołanie zarządcy sukcesyjnego, 2) rezygnacja zarządcy sukcesyjnego z tej funkcji, 3) śmierć zarządcy sukcesyjnego, 4) utrata przez zarządcę sukcesyjnego pełnej zdolności do czynności prawnych (całkowite albo częściowe ubezwłasnowolnienie), 5) uprawomocnienie się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej przez zarządcę sukcesyjnego Żadna z powyższych okoliczności nie powoduje automatycznego wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. Jeżeli powyższe zdarzenia nastąpią po śmierci przedsiębiorcy, a przedsiębiorca nie skorzysta z możliwości podstawienia, zarządca przestanie pełnić swą funkcję; w takim przypadku osoby uprawnione będą mogły powołać kolejnego zarządcę sukcesyjnego w okresie miesiąca od dnia wykreślenia poprzedniego zarządcy z CEIDG; dopiero na skutek bezskutecznego upływu tego terminu zarząd sukcesyjny wygaśnie |
określenie przypadków wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego |
zarząd sukcesyjny będzie miał charakter tymczasowy; wygasać będzie: 1) upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy, jeżeli w tym okresie żaden ze spadkobierców przedsiębiorcy nie przyjął spadku ani zapisobierca windykacyjny nie przyjął zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie, chyba że zarządca sukcesyjny działa na rzecz małżonka przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku; 2) dniem uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, jeżeli jeden spadkobierca albo zapisobierca windykacyjny nabył przedsiębiorstwo w spadku w całości; 3) dniem nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez jedną osobę, 4) upływem miesiąca od dnia wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG, chyba że w tym okresie powołano kolejnego zarządcę sukcesyjnego; 5) dniem ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy; 6) dniem dokonania działu spadku obejmującego przedsiębiorstwo w spadku; 7) upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy (jednakże z ważnych przyczyn sąd, przed wygaśnięciem zarządu sukcesyjnego, będzie mógł – na wniosek osoby, na rzecz której działa zarządca sukcesyjny, przedłużyć okres zarządu sukcesyjnego o określony czas, nie dłuższy jednak niż okres pięciu lat od dnia śmierci przedsiębiorcy) |
Przeczytaj także:
Czy kontynuowanie firmy po śmierci przedsiębiorcy będzie łatwiejsze
Tylko teraz możesz BEZPŁATNIE przetestować PortalFK.pl przez 24h! GWARANTUJEMY:
Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.
@ Wiedza i Praktyka Sp. z o.o. \\ Wszystkie prawa zastrzeżone.