Uwaga! Będzie łatwiejsze prowadzenie firmy po śmierci przedsiębiorcy

Dodano: 6 sierpnia 2018
laboratorium

 W przypadku śmierci przedsiębiorcy - osoby fizycznej pojawiają się duże problemy prawne i ekonomiczne związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. Spadkobiercy dziedziczą bowiem majątek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą, jednakże zawarte umowy m.in. z kontrahentami i pracownikami, bankami czy firmami leasingowymi wygasają. W praktyce bywa tak, że nie zawsze jest możliwa przez spadkobiercę „reaktywacja” prowadzonego przez zmarłego przedsiębiorstwa. To ma ulec zmianie. W tekście znajdziesz informacje o przepisach mające ułatwić kontynuowanie spadkobiercom firmy po śmierci przedsiębiorcy oraz praktyczne skutki zmian. 

 

Ustawa o zarządzie sukcesyjnym oraz wprowadzane tą ustawą zmiany w innych ustawach

Zmiana

Praktyczne skutki zmiany

określenie zasad tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po

śmierci przedsiębiorcy

celem ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest stworzenie ram prawnych dla płynnej kontynuacji działalności wykonywanej wcześniej przez zmarłego przedsiębiorcę – osobę fizyczną po jej śmierci, do czasu ustalenia następców prawnych przedsiębiorcy i rozstrzygnięcia o dalszych losach przedsiębiorstwa; ustawa reguluje w związku z tym zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który wykonywał we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa

określenie instytucji przedsiębiorstwa w spadku

przedsiębiorstwem w spadku będzie masa majątkowa obejmująca składniki niematerialne i materialne służące do wykonywania działalności gospodarczej, poddana zarządowi sukcesyjnemu, o ile zostanie on ustanowiony; przedsiębiorstwem w spadku będzie zatem przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego, które w chwili śmierci przedsiębiorcy w całości znajdowało się w majątku przedsiębiorcy; jeżeli do majątku przedsiębiorcy w chwili jego śmierci wchodziło kilka takich przedsiębiorstw, wszystkie te przedsiębiorstwa będą natomiast objęte jednym przedsiębiorstwem w spadku

uznanie przedsiębiorstwa w spadku za podatnika

przedsiębiorstwo w spadku będzie jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej, będącą podatnikiem na gruncie przepisów:

1)    ustawy o PIT,

2)    ustawy o ryczałcie,

3)    ustawy o VAT,

4)    ustawy o podatku tonażowym,

5)    ustawy o podatku akcyzowym,

6)    ustawy o grach hazardowych,

7)    ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i

przemysłów komplementarnych

wprowadzenie możliwości ustanowienia zarządu sukcesyjnego

centralną instytucją ustawy o zarządzie sukcesyjnym będzie zarząd sukcesyjny pełniony przez zarządcę sukcesyjnego; będzie to tymczasowy zarząd przedsiębiorstwem po śmierci jego właściciela; z uzasadnienia projektu ustawy o zarządzie sukcesyjnym przeczytać można, że „stworzenie instytucji zarządu sukcesyjnego stanowi alternatywne rozwiązanie dla tworzenia planów sukcesji, jak również remedium dla przypadków niepodjęcia lub niezakończenia realizacji planów sukcesyjnych przedsiębiorcy”;

do ustanowienia zarządu sukcesyjnego konieczne będzie:

1)    powołanie zarządcy sukcesyjnego;

2)    zgoda osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji (wyrażona w formie wymaganej do powołania zarządcy, tj. forma pisemna, jeśli zarządcę powołuje przedsiębiorca oraz forma aktu notarialnego w razie powołania zarządcy po śmierci przedsiębiorcy),

3)    dokonanie wpisu do CEIDG

określenie osób uprawnionych do ustanowienia zarządcy sukcesyjnego

do momentu śmierci zarządcę sukcesyjnego powołać będzie mógł przedsiębiorca; po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego powołać będą mogły określone przepisami osoby (małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku lub właściciel przedsiębiorstwa w spadku); uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego wygasać będzie z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy

określenie przypadków, gdy ustanowienie zarządcy sukcesyjnego nie jest możliwe

ustanowienie zarządcy sukcesyjnego nie będzie możliwe, jeżeli upłyną 2 miesiące od dnia śmierci przedsiębiorcy; zarządcy sukcesyjnego nie będzie można również powołać, jeżeli została ogłoszona upadłość przedsiębiorcy

wprowadzenie możliwości powołania zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę

podstawowym sposobem ustanowienia zarządu sukcesyjnego będzie powołanie zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę za życia i dokonanie stosownego wpisu w CEIDG; przedsiębiorca będzie mógł powołać zarządcę sukcesyjnego na dwa sposoby:

1)    poprzez wskazanie określonej osoby do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego,

2)    poprzez zastrzeżenie, że wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym

wprowadzenie możliwości powołania zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy

zarząd sukcesyjny będzie mógł również zostać ustanowiony na skutek działania osób, które będą zainteresowane kontynuacją działalności przedsiębiorstwa; zarządcę sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy będzie mógł powołać:

1)      małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku albo

2)      osoba, która przyjęła zapis windykacyjny, którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie, a jeżeli nie ogłoszono testamentu, w którym został uczyniony taki zapis windykacyjny – osoba, która przyjęła spadek

określenie momentu ustanowienia zarządu sukcesyjnego

jeżeli przedsiębiorca powoła za życia zarządcę sukcesyjnego, zarząd sukcesyjny zostanie, co do zasady, ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy; jeżeli zarządca sukcesyjny powołany zostanie przez inną osobę, zarząd sukcesyjny będzie ustanawiany z chwilą wpisu zarządcy sukcesyjnego do CEIDG

wprowadzenie pojęcia zarządcy sukcesyjnego

zarząd sukcesyjny będzie sprawowany przez ustanowionych zarządców sukcesyjnych; zarządcy sukcesyjnie będą mogli, ale nie będą musieli być przedsiębiorcami; jeżeli jednak określona osoba, która pełnić będzie funkcję zarządcy sukcesyjnego, będzie w sposób zorganizowany i ciągły profesjonalnie zajmowała się działalnością polegającą na zarządzaniu cudzym majątkiem, na ogólnych zasadach, będzie przedsiębiorcą; działalności zarządcy sukcesyjnego w tym zakresie będzie dotyczył jego wpis w CEIDG ze wszystkimi tego konsekwencjami

określenie właścicieli przedsiębiorstwa w spadku

wskazane zostaną osoby uważane za właścicieli przedsiębiorstwa w spadku (do kompetencji właścicieli przedsiębiorstwa w spadku należeć będzie w szczególności ustanawianie i odwoływanie zarządcy sukcesyjnego); właścicielami przedsiębiorstwa w spadku będą (na zasadach określonych przepisami ustawy o zarządzie sukcesyjnym):

1)    spadkobiercy i zapisobiorcy windykacyjni,

2)    małżonek przedsiębiorcy,

3)    nabywcy przedsiębiorstwa lub udziałów w przedsiębiorstwie

o tym, jak silny będzie wpływ poszczególnych osób na decyzje dotyczące prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku, decyduje wielkość ich udziałów w przedsiębiorstwie w spadku; będzie ona ustalana według wielkości udziałów spadkowych lub udziałów we współwłasności przedsiębiorstwa

określenie osób uprawnionych do dokonywania tzw. czynności zachowawczych

ponieważ ustanowienie zarządcy sukcesyjnego wymagać będzie najwięcej czasu, określone zostaną osoby, które mogą dokonywać tzw. czynności zachowawczych, tj. czynności koniecznych do zachowania majątku lub możliwości prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku w okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego, a jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony – do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego

określenie zasad prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku

od chwili ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny wykonywać będzie prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z wykonywanej przez niego działalności gospodarczej oraz prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku; dotyczyć to będzie wszystkich praw i obowiązków, niezależnie od źródła ich powstania; mogą one wynikać przede wszystkim z czynności prawnych i innych zdarzeń wywołujących skutki w sferze prawa cywilnego (np. polubowne rozstrzygnięcia uzgodnione pomiędzy stronami w trakcie trwania odpowiednich postępowań o charakterze pozasądowym) oraz z przepisów prawa, np. z ustawy o prawach konsumenta; zarządca sukcesyjny będzie wykonywał także obowiązki o charakterze publicznoprawnym, wynikające np. z zaleceń pokontrolnych czy z decyzji administracyjnych, które są związane z działalnością gospodarczą i pozostają aktualne mimo śmierci przedsiębiorcy albo powstały później

określenie zakazu przenoszenia zarządu sukcesyjnego

zarząd sukcesyjny nie będzie mógł być przeniesiony; zarządca sukcesyjny będzie jednak mógł, podobnie jak prokurent, ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności; ustawa nie wprowadza dalszych ograniczeń co do zakresu umocowania pełnomocnika czy też liczby pełnomocników

określenie stosunków pomiędzy zarządcą sukcesyjnym a właścicielami przedsiębiorstwa w spadku

do wynagrodzenia zarządcy sukcesyjnego znajdą zastosowanie odpowiednio przepisy o zleceniu; oznacza to przede wszystkim, że funkcja zarządcy sukcesyjnego będzie mogła być wykonywana zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie; jeżeli zarządca sukcesyjny nie zobowiąże się wykonać swojej funkcji bez wynagrodzenia, za wykonywanie zarządu należne mu będzie wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy;

osoby, na rzecz których działać będzie zarządca sukcesyjny, będą mogły zawrzeć umowę z zarządcą sukcesyjnym regulującą wysokość wynagrodzenia, a także dodatkowe zobowiązania między tymi osobami; ustawa o zarządzie sukcesyjnym nie ingeruje jednak w te kwestie, pozostawiając swobodę kształtowania więzi umownych (stosunków wewnętrznych) osobom zainteresowanym, np. w umowie zlecenia; umowa taka będzie zawierana przez osobę albo osoby, które powołały zarządcę sukcesyjnego; jeżeli okaże się, że zleceniodawcą nie była osoba, na rzecz której działał zarządca sukcesyjny, na ogólnych zasadach stosowane będą przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia

określenie skutków śmierci wspólnika spółki cywilnej

w przypadku gdy zastrzeżono, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki cywilnej na jego miejsce i zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny, prawa spadkobierców wspólnika w spółce wykonywać będzie zarządca sukcesyjny; w takim przypadku zarządca sukcesyjny prowadzić będzie sprawy spółki oraz reprezentować ją na zasadach obowiązujących zmarłego wspólnika od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego;

w przypadku gdy nie zastrzeżono, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki cywilnej na jego miejsce, a został ustanowiony zarząd sukcesyjny, z chwilą śmierci wspólnika jego spadkobiercy wchodzić będą do spółki na jego miejsce, jeżeli pozostali wspólnicy wyrażą na to zgodę; w takim przypadku zarządca sukcesyjny prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje ją na zasadach obowiązujących zmarłego wspólnika od dnia wyrażenia zgody przez pozostałych wspólników

określenie obowiązku sporządzania i składania przed notariuszem wykazu inwentarza przedsiębiorstwa w spadku

niezwłocznie po ustanowieniu zarządu sukcesyjnego zarządca jest zobowiązany sporządzić i złożyć przed notariuszem wykaz inwentarza przedsiębiorstwa w spadku; wykaz ten obejmować będzie składniki przedsiębiorstwa w spadku, z podaniem ich wartości

według stanu i cen z chwili śmierci przedsiębiorcy, a także długi spadkowe związane z działalnością gospodarczą zmarłego przedsiębiorcy i ich wysokość według stanu z chwili śmierci przedsiębiorcy

określenie sposobu posługiwania się firmą przedsiębiorcy po jego śmierci

w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku zarządca sukcesyjny posługiwać się będzie dotychczasową firmą przedsiębiorcy z dodatkowym oznaczeniem „w spadku”

określenie odpowiedzialności zarządcy sukcesyjnego

zarządca sukcesyjny nie będzie, zasadniczo, odpowiadał majątkiem osobistym za zobowiązania przedsiębiorcy związane z jego działalnością gospodarczą i zaciągnięte w ramach prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku; podobnie jak syndyk albo zarządca nieruchomości, zarządca sukcesyjny ponosi jednak odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków (podstawą odpowiedzialności zarządcy sukcesyjnego będzie zatem zasada winy; odpowiedzialność za nienależyte wykonywanie obowiązków obejmować będzie zarówno winę umyślną, jak i winę nieumyślną, czyli lekkomyślność i niedbalstwo); zarządca sukcesyjny ponosić także będzie odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spadkobiercom, zapisobiercy windykacyjnemu, małżonkowi przedsiębiorcy lub osobom trzecim na ogólnych zasadach

określenie okoliczności powodujących, że zarządca sukcesyjny nie może pełnić swej funkcji

określonych zostanie pięć okoliczności, które powodują, że zarządca sukcesyjny traci możliwość wykonywania zarządu sukcesyjnego; będą to:

1)    odwołanie zarządcy sukcesyjnego,

2)    rezygnacja zarządcy sukcesyjnego z tej funkcji,

3)    śmierć zarządcy sukcesyjnego,

4)    utrata przez zarządcę sukcesyjnego pełnej zdolności do czynności prawnych (całkowite albo częściowe ubezwłasnowolnienie),

5)    uprawomocnienie się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej przez zarządcę sukcesyjnego

Żadna z powyższych okoliczności nie powoduje automatycznego wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. Jeżeli powyższe zdarzenia nastąpią po śmierci przedsiębiorcy, a przedsiębiorca nie skorzysta z możliwości podstawienia, zarządca przestanie pełnić swą funkcję; w takim przypadku osoby uprawnione będą mogły powołać kolejnego zarządcę sukcesyjnego w okresie miesiąca od dnia wykreślenia poprzedniego zarządcy z CEIDG; dopiero na skutek bezskutecznego upływu tego terminu zarząd sukcesyjny wygaśnie

określenie przypadków wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego

zarząd sukcesyjny będzie miał charakter tymczasowy; wygasać będzie:

1)      upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy, jeżeli w tym okresie żaden ze spadkobierców przedsiębiorcy nie przyjął spadku ani zapisobierca windykacyjny nie przyjął zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie, chyba że zarządca sukcesyjny działa na rzecz małżonka przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku;

2)      dniem uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, jeżeli jeden spadkobierca albo zapisobierca windykacyjny nabył przedsiębiorstwo w spadku w całości;

3)      dniem nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez jedną osobę,

4)      upływem miesiąca od dnia wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG, chyba że w tym okresie powołano kolejnego zarządcę sukcesyjnego;

5)      dniem ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy;

6)      dniem dokonania działu spadku obejmującego przedsiębiorstwo w spadku;

7)      upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy (jednakże z ważnych przyczyn sąd, przed wygaśnięciem zarządu sukcesyjnego, będzie mógł – na wniosek osoby, na rzecz której działa zarządca sukcesyjny, przedłużyć okres zarządu sukcesyjnego o określony czas, nie dłuższy jednak niż okres pięciu lat od dnia śmierci przedsiębiorcy)

 

Nie ma jeszcze komentarzy do tego dokumentu.
Zaloguj się aby dodać komentarz