Czy kontynuowanie firmy po śmierci przedsiębiorcy będzie łatwiejsze

W Polsce istnieje bardzo duża liczba osób fizycznych prowadzących we własnym imieniu działalność gospodarczą (ok. 3 miliony), przy czym znaczna część osiągnęła już sędziwy wiek, co wiąże się z ryzykiem problemów zdrowotnych i rychłej śmierci.

W przypadku śmierci przedsiębiorcy-osoby fizycznej pojawiają się duże problemy prawne i ekonomiczne związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. Spadkobiercy dziedziczą bowiem majątek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą, jednakże zawarte umowy m.in. z kontrahentami i pracownikami, bankami czy firmami leasingowymi wygasają. Nie zawsze jest możliwa przez spadkobiercę „reaktywacja” prowadzonego przez zmarłego przedsiębiorstwa.

Bardziej świadomi przedsiębiorcy przekształcili jednoosobowe działalności gospodarcze w spółki kapitałowe (spółka z o.o.), bądź wnieśli do niej majątek związany z prowadzonym przedsiębiorstwem w drodze aportu.

Przedsiębiorca wpisany do CEIDG może ustanowić osobę zarządcy sukcesyjnego, która będzie widoczna w CEIDG. Zarządca ten będzie prowadził sprawy i reprezentował przedsiębiorstwo w spadku, m. in. tuż po śmierci przedsiębiorcy sporządzi on wykaz składników majątku przedsiębiorstwa, który zakreśli ramy odpowiedzialności i uprawnień zarządcy sukcesyjnego. Zarządcą sukcesyjnym będzie mogła być osoba fizyczna bez względu czy jest spokrewniona ze zmarłym przedsiębiorcą i czy profesjonalnie trudni się zarządzaniem majątkiem. W przypadku śmierci przedsiębiorcy, który nie powoła zarządcy sukcesyjnego, uprawnienie to będzie przysługiwało małżonkowi przedsiębiorcy bądź osobie, która przyjęła zapis windykacyjny.

Tymczasowy  zarząd  sukcesyjny przedsiębiorstwem zmarłego przedsiębiorcy powinien być powierzony wyłącznie jednej osobie. W przeciwieństwie do prokury  zarząd  sukcesyjny obejmuje nie tylko umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku, ale także zobowiązanie do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Z funkcją zarządcy  sukcesyjnego wiążą się obowiązki, m.in. w sferze prawa podatkowego, prawa pracy czy w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Z uwagi na bezpieczeństwo osób trzecich  zarządu  sukcesyjnego nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. W sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku zarządca sukcesyjny posługuje się dotychczasową firmą przedsiębiorcy z dodatkowym oznaczeniem „w spadku”. Zarząd  sukcesyjny będzie miał charakter tymczasowy. Zgodnie z podstawową zasadą, zarządca  sukcesyjny będzie mógł prowadzić przedsiębiorstwo do czasu działu spadku, nie dłużej jednak niż przez okres dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Z całą pewnością, wprowadzenie projektowanej ustawy ułatwi sukcesję tzw. firm rodzinnych. Jest to o tyle istotne, że z uwagi na obecnie obowiązujące ograniczenia prawne kontynuowanie działalności gospodarczej przez spadkobierców przedsiębiorcy jest bardzo trudne, co może przyczynić się do zamykania rentownych i wieloletnich polskich marek jednocześnie wywołując negatywne skutki społeczne: jak zwolnienia załóg pracowniczych czy uniemożliwienie konsumentom dostępu do wysokiej jakości dóbr, które od wielu lat znają. 

Większość przepisów wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.