Nowe świadczenie pieniężne dla sołtysów. Czy beneficjenci zapłacą PIT

Od początku lipca br. osoby uprawnione mogą ubiegać się o specjalne świadczenie pieniężne dla sołtysów. Jego wysokość wynosi 300 zł miesięcznie. Podstawą wypłaty świadczenia, o którym mowa, są przepisy ustawy z 26 maja 2023 r. o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa, która zaczęła obowiązywać 1 lipca 2023 roku.

Jak tłumaczą autorzy przewidzianych w niej rozwiązań, ich celem jest wynagrodzenie sołtysów za nieodpłatną pracę świadczoną na rzecz lokalnych społeczności i rekompensata za fakt, że ustawodawca nie przewidział dla nich obowiązkowego wynagrodzenia (jedynie rada gminy może przyznać sołtysowi diety oraz zwrot kosztów podróży). Tym samym – mimo istotnej roli, jaką sołtys odgrywa w społeczności wiejskiej – nie jest on opłacanym urzędnikiem, lecz pełni on funkcję społecznie, za którą nie otrzymuje zapłaty. Sołtysi nie są również objęci ubezpieczeniem społecznym, zaś czas sprawowania kadencji nie jest wliczany do okresu zatrudnienia. W ten sposób mają być uhonorowane osoby, które ze względu na okres pełnienia wspomnianej funkcji szczególnie zasłużyły się społeczności lokalnej.

Co istotne, przy ustalaniu okresu pełnienia funkcji sołtysa nie jest wymagane, aby dana osoba sprawowała ją w tym okresie w sposób ciągły. Ponadto do wymaganych 8 lat stażu, o których była mowa wcześniej, wlicza się również okres pełnienia funkcji sołtysa na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, jeżeli dana osoba następnie pełniła tę funkcję sołtysa na podstawie przepisów wspomnianej ustawy.

Aby otrzymać świadczenie, należy złożyć stosowny wniosek. Jego adresatem powinny być oddział regionalny albo terenowa placówka  Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), właściwe ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Wzór wspomnianego wniosku został określony w wydanym w tej sprawie przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozporządzeniu z 26 czerwca 2023 r. Świadczenie przyznaje w drodze decyzji i wypłaca prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Na wydanie decyzji odnośnie do wypłaty świadczenia organ ten ma dwa miesiące (60 dni), licząc od dnia złożenia wspomnianego wniosku. 

Jeżeli decyzja będzie pozytywna, świadczenie będzie przysługiwać od miesiąca, w którym ten wniosek został złożony przez uprawnionego. Jego kwota w ustawowej wysokości  300 zł  będzie wypłacana w terminie do 15. dnia każdego miesiąca. Wyjątek dotyczy świadczenia należnego za okres do dnia wydania decyzji o przyznaniu „sołtysowego”(które jest wypłacane w terminie określonym w tej decyzji). Określona w ustawie kwota nie będzie jednak „sztywna”, ponieważ ma ona podlegać corocznej waloryzacji (od dnia 1 marca).

W przeciwieństwie do wielu innych ustaw wprowadzających świadczenia pieniężne dla określonych grup społecznych czy zawodowych, ustawa z 26 maja 2023 r. o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa nie zawiera regulacji, które zwalniałyby jego wartość od podatku dochodowego od osób fizycznych. Stosowne zapisy w tym względzie nie znalazły się również w ustawie o PIT. Oznacza to, że dla jego beneficjenta świadczenie to będzie przychodem podlegającym opodatkowaniu PIT według skali podatkowej ze stawkami 12% i 32% (jako tzw. przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT).