Usługowe prowadzenie ksiąg a rozliczenia podatku od spadków i darowizn

Pytanie: Jestem księgowym z uprawnieniami do usługowego prowadzenia ksiąg. Czy w ramach prowadzonego biura mogę dokonywać rozliczeń podatku od spadków i darowizn oraz wypełniać za osoby fizyczne deklaracje podatkowe. Chodzi mi o wyliczenie podatku i wypełnienie deklaracji SD-1
Czy klient mojego biura zajmujący się sprawami spadkowymi jako genealog może zlecić wykonanie takiej usługi? Chodzi mi głównie o to, czy takie czynności są w gestii doradców podatkowych lub notariuszy?

Przepisami regulującymi usługowe prowadzenie ksiąg jest rozporządzenie Ministra Finansów z 18 lipca 2002 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz.U. nr 120, poz. 1022 z późn. zm.).

Zgodnie z przepisem art. 3a ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (tekst jednolity: Dz.U. z 2002 r. nr 9, poz. 86 z późn. zm.) podmioty uprawnione, zgodnie z odrębnymi przepisami, do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych mogą również wykonywać czynności polegające na: (art. 2 ust. 1 pkt 2) prowadzeniu, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielaniu im pomocy w tym zakresie oraz (pkt 3) sporządzaniu dla nich zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielaniu im pomocy w tym zakresie. Wyłączenie dotyczy jedynie udzielania podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych (art. 2 ust. 1 pkt 1).

Ustawa o doradztwie podatkowym nie ogranicza przedmiotowo zakresu zeznań i deklaracji podatkowych. Należy więc dla określenia zakresu przedmiotowego tych deklaracji i zeznań posiłkować się przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm., dalej: op). W art. 3 pkt 5 op nakazuje się pod pojęciem deklaracji rozumieć również zeznania, wykazy oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie przepisów prawa podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci.

Z kolei art. 17a ust. 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) stanowi, że podatnicy tego podatku są obowiązani złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych.

Jak z powyższego wynika, pomoc przy sporządzaniu zeznania w zakresie podatku od spadków i darowizn świadczona przez osobę uprawnioną do usługowego prowadzenia ksiąg, mieści się w zakresie podanych norm.

Taka ogólna teza wynika również z postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 31 sierpnia 2005 r. (sygn. Tw 15/2005). „Kwestionowany art. 3a ustawy o doradztwie podatkowym przyznaje podmiotom uprawnionym do prowadzenia ksiąg rachunkowych prawo do prowadzenia, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielania im pomocy w tym zakresie, a również prawo sporządzania, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielania im pomocy w tym zakresie. Czynności te istotnie wchodzą w skład zawodu doradcy podatkowego w sensie przedmiotowym, jednakże nie wyczerpują tego pojęcia. W szczególności ze względu na to, że poza ich obrębem pozostają najważniejsze czynności związane z udzielaniem porad, opinii i wyjaśnień w zakresie obowiązków podatkowych. Jednak kwestionowany przepis dotyczy sfery praw i obowiązków przedstawicieli innych zawodów - w szczególności księgowych i biegłych rewidentów” (za OTK ZU 2005/6B poz. 210).

Innym zagadnieniem jest przyjęcie zlecenia na sporządzenie zeznania od osoby trzeciej, gdyż w takiej roli będzie występował genealog. Wydaje się, że dla skuteczności takiego zlecenia konieczne byłoby uzyskanie przez genealoga przynajmniej upoważnienia od pierwszego zlecającego (pełnomocnictwo z prawem substytucji), bo czym innym jest ustalenie pokrewieństwa czy historii (genealogii) rodziny, a czym innym rozliczenia podatkowe z tytułu spadków. Poza tym genealog w trakcie realizacji zlecenia dysponuje danymi osobowymi wielu osób, a część tych danych może być „danymi wrażliwymi” w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 z późn. zm.). Wskazana jest więc daleko idąca ostrożność w przetwarzaniu tych danych.

Jeżeli więc znajomy genealog uzyska od zlecającego upoważnienie lub prawo do powołania substytuta w zakresie sporządzenia zeznania podatkowego zlecającego, nie ma przeszkód prawnych w świadczeniu takiej usługi