SN: Ochrona działacza związkowego zależy od sumy okresów ochronnych

Firma, w której był zatrudniony pracownik została przejęta przez spółkę. W wyniku reorganizacji wraz z kilkoma innymi pracownikami stracił pracę. Jego stanowisko zostało zlikwidowane.

Pracownik odwołał się od wypowiedzenia pracodawcy. Miał ku temu poważne argumenty. Otóż przed przejściem do spółki w poprzedniej firmie był działaczem związkowym – członkiem zarządu międzyzakładowej organizacji związkowej. Po zakończeniu pełnienia swojej funkcji nadal był szczególnie chroniony przed wypowiedzeniem u swojego pracodawcy.

Ochronę tą otrzymał na mocy kilku następujących po sobie uchwał związku zawodowego wydanych na mocy art. 32 ust. 1-2 ustawy o związkach zawodowych.

Zgodnie z którym ochrona stosunku pracy przysługuje przez okres określony uchwałą zarządu związku, a po jego upływie - dodatkowo przez czas odpowiadający połowie okresu określonego uchwałą, nie dłużej jednak niż rok po upływie terminu wskazanego w uchwale.

Według pracownika jego stosunek pracy w chwili wypowiedzenia był jeszcze szczególnie chroniony, gdyż łączny okres ochronny wynikający z uchwał związkowych przekraczał 2 lata, a więc powinien podlegać dodatkowej ochronie po wygaśnięciu ostatniej uchwały związku jeszcze przez rok. Wprawdzie po zakończeniu okresu ochrony podstawowej (wynikającej z uchwały związku), dotychczasowy zakład pracy pracownika został przejęty przez spółkę, ale spółka dopiero po około 9 miesiącach od przejęcia zakładu zlikwidowała jego stanowisko.

Spółka jednak wskazała, że ostatnia uchwała dotycząca ochrony stosunku pracy pracownika wskazywała okres ochronny 6 miesięcy. To zdaniem pracodawcy skutkowało wydłużeniem okresu ochronnego jedynie o następne 3 miesiące.

W chwili wypowiedzenia ochrona już miała wygasnąć. Poza tym spółka wskazywała, że pracownik w nowym zakładzie pracy już nie prowadził czynnej działalności związkowej, pozostając jedynie członkiem związku zawodowego.

Pracownik przegrał sprawę w I i II instancji – sądy oddaliły kolejno: pozew i apelację pracownika. Jednak Sąd Najwyższy zmieniło ostatnie orzeczenie i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy.

Zdaniem SN fakt przejęcia zakładu pracy przez nowego pracodawcę, dla ochrony byłego działacza związkowego nie ma znaczenia prawnego. Z przepisów nie wynika bowiem możliwość różnicowania ochrony ze względu na transfer zakładu i pracowników na nowego pracodawcę.

Wyrok Sądu Najwyższego z 23 listopada 2016 r. sygn. II PK 311/15

Komentarz eksperta: Michał Culepa, prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, doświadczony trener i wykładowca

Przepis art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych stanowi, że ochrona stosunku pracy przysługuje działaczowi związkowemu po zakończeniu pełnienia funkcji w związku zawodowym przez okres określony uchwałą zarządu tego związku, a po jego upływie - dodatkowo przez czas odpowiadający połowie okresu określonego uchwałą, nie dłużej jednak niż rok po jego upływie.

SN uznał, że okres określony uchwałą należy rozumieć jako łączny okres wszystkich uchwał podjętych w tej samej kwestii – ochrony danego pracownika.

Argumentem może być uznanie, że zakończenie obowiązywania np. pierwszej uchwały, gdyby uznać rozłączność tych uchwał, spowodowałoby konieczność uznania, że ochrona trwa za każdym razem przez dodatkowy okres równy 1/2 okresu ustalonego uchwałą. Tymczasem w sytuacji podjęcia przez zarząd związku kolejnej uchwały w tym samym przedmiocie skutkuje wykluczeniem zastosowania okresu ochronnego dodatkowego. Nadal bowiem obowiązuje okres podstawowy, teraz już wynikający z kolejnej uchwały. To stanowi argument za tym, by okresy ochronne sumować.

Jeżeli więc np. uchwały zarządu związku opiewałyby np. na okresy: 1 rok, 2 lata, 4 miesiące, to okres ochronny brany pod uwagę do ustalenia dodatkowej ochrony wynosi łącznie 3 lata i 4 miesiące. W takim wypadku dodatkowy okres ochronny powinien wynieść 1/2 łącznego okresu. Skoro jednak 1/2 okresów podstawowych wynosi już 1 rok i 8 miesięcy, to maksymalny okres dodatkowej ochrony wyniesie jednak 1 rok, zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych.

Wprawdzie zakaz wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej w okresie maksymalnie roku po wygaśnięciu mandatu członka zarządu lub komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej nie dotyczy zatrudnienia u nowego pracodawcy niezależnie od sposobu ustania stosunku pracy, ale zakaz ten obowiązuje w zakładzie pracy powstałym w wyniku połączenia, przejęcia i podziału zakładu pracy na podstawie art. 23¹ Kodeksu pracy (por. w tej kwestii uchwałę SN z 29 października 1992 r., I PZP 52/92, OSNCP 1993 r., nr 4, poz. 48) – tak jak było w opisywanej sprawie.