Nowe przepisy dotyczące limitu transakcji gotówkowych

Na gruncie aktualnie obowiązujących regulacji przedsiębiorcy mają obowiązek dokonywać płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego, w każdym przypadku gdy stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji (bez względu na liczbę wynikających z niej płatności) przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty. Takie ograniczenia zostały przewidziane w art. 19 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.

Na podstawie przepisów Polskiego Ładu ograniczenia te miały pójść jeszcze dalej, choć z pewnym przesunięciem czasowym. Ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, wprowadziła bowiem zmniejszenie limitu obrotu gotówkowego niemal o połowę – z 15.000 zł do 8.000 zł.  Zmiana miała  zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2024 r.

Dla firm limit ten  jest o tyle istotny, że ustawodawca powiązał z nim przepisy o podatku dochodowym. W razie bowiem naruszenia powyższego obowiązku,  przedsiębiorca  musi wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów wydatki w tej części, w jakiej płatność została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Natomiast w przypadku braku możliwości zmniejszenia wspomnianych kosztów, podatnik będzie musiał odpowiednio zwiększyć swoje przychody (art. 22p ustawy o PIT i art. 15d ustawy o CIT). 

Co więcej, w ramach uszczelnienia systemu podatkowego, Polski Ład na wzór transakcji między przedsiębiorcami (B2B) wprowadził podobne ograniczenia na linii przedsiębiorca – konsument. Mianowicie w przypadku płatności gotówkowych dokonywanych z konsumentami tego rodzaju limit miał wynosić 20.000 zł. Natomiast zapłata przez konsumenta w ramach transakcji powyżej tej kwoty, musiałaby już zostać dokonana za pośrednictwem rachunku płatniczego. Gdyby sprzedawca przyjął płatność gotówką z naruszeniem ustawowego limitu, musiałby zapłacić dodatkowy podatek od kwoty przekroczenia. Te rozwiązania również miały wejść w życie z początkiem 2024 roku.

Zmiany, o których mowa, spotkały się jednak z powszechną krytyką zarówno ze strony samych przedsiębiorców oraz ich organizacji, jak też  ekonomistów i doradców podatkowych.  W jej ramach podnoszono m.in., że ich wprowadzenie będzie miało negatywny wpływ na polską gospodarkę. Negatywne skutki nowych przepisów szczególnie dotkliwie odczuliby mikroprzedsiębiorcy i mali przedsiębiorcy, w tym rzemieślnicy oraz osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Wiązałyby się one bowiem m.in. z utrudnieniami w obrocie na giełdach spożywczych, bazarach, targowiskach, gdzie zaopatrują się takie podmioty, w szczególności z branży spożywczej i gastronomicznej. W braku możliwości dokonania zapłaty gotówką strony muszą korzystać z innych form płatności, zaś oczekiwanie na przelew bankowy może w wielu wypadkach prowadzić do zaniechania transakcji. To zaś w konsekwencji może znacząco ograniczyć drobny handel, przekładając się na wzrost cen towarów i usług dla konsumentów (potęgując trudności spowodowane inflacją i trwającym  konfliktem zbrojnym w Ukrainie). Wysuwany był również argument, że nowe przepisy – uderzające w zasadę swobody umów –  godzą także w wolność i równość obywateli wobec prawa. Mogą bowiem dyskryminować osoby niemające rachunku bankowego, które np. chciałyby kupić komplet mebli do mieszkania, czy używany samochód w komisie.

Wszystko wskazuje na to, że podnoszone w tym zakresie argumenty okazały się przekonujące dla decydentów, ponieważ przygotowali oni projekt nowelizacji ustawy, o której była mowa wcześniej. Nabrał on realnych kształtów dzięki grupie posłów, aby 16 czerwca br. Sejm uchwalił ustawę uchylającą wprowadzone przez Polski Ład ograniczenia w płatnościach gotówką, dokonywanych przez konsumentów i przedsiębiorców, które miały wejść w życie 1 stycznia 2024 r.

Źródło:

• ustawa z 16 czerwca 2023 r. zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw oraz ustawę o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (druk sejmowy nr 3182).