Czy zatrudnienie za granicą daje prawo do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego

Pracownica straciła pracę – jej pracodawca zmarł, wskutek czego doszło do wygaśnięcia stosunku pracy. Spadkobiercy pracodawcy nie byli zainteresowani dalszym prowadzeniem działalności, wobec czego kobieta ta zmuszona została do zarejestrowania się jako bezrobotna.

Po ponad półrocznym okresie bezskutecznego poszukiwania pracy, zgłosiła do ZUS wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego, na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

ZUS jednak odmówił przyznania świadczenia i to z dwóch powodów.

Po pierwsze, kobieta w latach 2004-2005 wykonywała pracę w Hiszpanii. ZUS uznał, że ten okres nie może być wliczany do okresu uprawniającego do emerytury. W efekcie wnioskodawczyni zabrakło ponad 1 rok z minimum 34-letniego okresu uprawniającego do emerytury.

Po drugie ZUS zakwestionował podstawę utraty zatrudnienia, uznając, że śmierć pracodawcy (będącego osobą fizyczną) nie oznacza likwidacji pracodawcy w rozumieniu cyt. wyżej przepisu art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, gdyż skutkiem likwidacji pracodawcy jest rozwiązanie stosunku pracy.

Od tej decyzji kobieta odwołała się do sądu.

Sądy nie były zgodne w kwestii prawa do świadczenia.

W I instancji kobieta uzyskała korzystny wyrok, ale sąd II instancji uwzględnił apelację ZUS i zmieniły wyrok oddalając odwołanie. Ten wyrok z kolei uchylił Sąd Najwyższy i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy.

Stanowi zresztą o tym art. 8 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe.

Zdaniem SN przyjęcie takiej wykładni jest tym bardziej zasadne, że jedną z podstawowych zasad unijnych jest swoboda przepływu osób, a taka wykładnia wspiera tą zasadę.

Co do kwestii śmierci pracodawcy, to Sąd Najwyższy wskazał, że przyjęcie w Kodeksie pracy zasady, że ze śmiercią osoby fizycznej będącej pracodawcą stosunek pracy wygasa jest podyktowane czysto utylitarnymi względami.

Gdyby bowiem przyjąć, że umowa ulega rozwiązaniu, to wówczas pojawiłyby się problemy, związane z ustaleniem, kto ma przejąć pracowników po zmarłym pracodawcy, zwłaszcza, gdy toczy się długotrwałe postępowanie spadkowe.

W rozpoznawanej sprawie po śmierci pracodawcy jego syn wyrejestrował firmę i jej działalność nie była kontynuowana. Można więc uznać, że w wyniku śmierci pracodawcy de facto doszło do likwidacji zakładu pracy w znaczeniu przedmiotowym, co spełnia warunek objęcia ubezpieczonej świadczeniem przedemerytalnym.

Wyrok Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2017 r. I UK 282/16KONIEC RAMKI

Wprawdzie ustawa o świadczeniach przedemerytalnych mówi wyraźnie o likwidacji pracodawcy jako przyczynie rozwiązania stosunku pracy, warunkującej uzyskanie świadczenia przedemerytalnego, to jednak SN w swoim orzeczeniu odszedł od literalnej wykładni tego pojęcia, rozszerzając je za pomocą wykładni systemowej, także o przypadki likwidacji zakładu pracy, rozumianego przedmiotowo, jako zespół składników majątkowych służących prowadzeniu działalności i zatrudnianiu pracowników, której przyczyną była śmierć pracodawcy – osoby fizycznej.

Podobnie szeroko ustalił SN wykładnię pojęcia okresów uprawniających do emerytury w zakresie zatrudnienia zagranicznego, przyjmując, że do tych okresów zaliczyć należy praktycznie wszystkie okresy pracy za granicą, jeżeli podlegają one – na podstawie przepisów międzynarodowych, w tym także przepisów unijnych – zaliczeniu do okresów, od których zależą uprawnienia emerytalne w Polsce.

Ważnym jest wówczas udokumentowanie okresów zatrudnienia i wykazanie podlegania ubezpieczeniom społecznym za te okresy.