Ulga na start i mały ZUS – nie dla wszystkich rozpoczynających działalność gospodarczą

Pierwszą ulgą składkową, z jakiej mogą skorzystać początkujący przedsiębiorcy, jest tzw. ulga na start. Przysługuje ona przedsiębiorcom będącym osobami fizycznymi którzy:

Przepis wskazany w pkt 2 wyklucza zatem możliwości skorzystania z ulgi w przypadku wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy. Nie dotyczy on jednak osób, które przed rozpoczęciem działalności realizowały umowę zlecenia. 

Przedsiębiorca spełniający ww. warunki nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Zwolnienie to nie obejmuje jednak składki na ubezpieczenie zdrowotne. 

Ulga przysługuje przez 6 pełnych miesięcy kalendarzowych, począwszy od dnia faktycznego rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Jako ten dzień rozumie się dokonanie pierwszej czynności w obrocie gospodarczym bezpośrednio związanej z przedmiotem zadeklarowanej działalności. Warto pamiętać, że w przypadku, gdy rozpoczęcie działalności przypada pierwszego dnia miesiąca, miesiąc ten należy wliczyć do 6-miesięcznego okresu ulgi, natomiast w razie rozpoczęcia działalności w trakcie miesiąca kalendarzowego – miesiąc ten trzeba pominąć. 

Przedsiębiorca może w każdym momencie zrezygnować z uprawnienia do ulgi na start przez dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych.

Niezależnie od tego, czy przedsiębiorca skorzysta z pełnych 6 miesięcy ulgi, czy też zrezygnuje z niej od razu lub w dowolnym momencie, może zostać objęty kolejną ulgą w postaci małego/preferencyjnego ZUS. Przysługuje ona wyłącznie osobom, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej, tj. prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, w tym także wspólnikom spółek cywilnych.

Tym samym, ulga nie dotyczy wspólników spółek jawnych, komandytowych i partnerskich oraz jednoosobowych wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a także twórców i artystów.

Mały/preferencyjny ZUS uprawnia do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy nie niższej od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Minimalne wynagrodzenie 2024 roku wynosi:

• od stycznia do czerwca 4.242 zł, a
• od lipca do grudnia – 4.300 zł,

co przekłada się na najniższą podstawę preferencyjnego ZUS odpowiednio 1.272,60 zł (4.242 zł x 30%) i 1.290 zł (4.300 zł x 30%).

Wyłączenia z prawa do preferencji są takie same jak w odniesieniu do ulgi na start (pkt 1 i 2). Oznacza to, że mogą z niej skorzystać przedsiębiorcy, którzy wykonują w ramach działalności gospodarczej usługi na rzecz byłego zleceniodawcy, nawet jeżeli są one tożsame z czynnościami realizowanymi w ramach umowy zlecenia. Preferencją nie jest objęta składka zdrowotna, której podstawa wymiaru, a tym samym wysokość jest ustalana w sposób zależny od formy opodatkowania działalności.   

Po wykorzystaniu 24 miesięcy ulgi przedsiębiorca – jeśli spełni wymagane warunki – będzie mógł skorzystać z małego/proporcjonalnego ZUS. Oznacza to, że będzie mógł ustalać podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w zależności od dochodu uzyskanego z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym.