Poznaj skutki podatkowe dobrowolnych odejść z pracy

Minister finansów  zinterpretował zakres zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Odniósł się do  świadczeń otrzymanych w związku z dobrowolnym przystąpieniem pracownika do realizowanego przez pracodawcę programu przewidującego rozwiązanie stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Minister finansów, stwierdził, że zastosowanie zwolnienia z PIT w odniesieniu do tych świadczeń  jest możliwe po spełnieniu łącznie następujących warunków:

1. otrzymane świadczenie jest odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,
2. otrzymanie odszkodowania jest następstwem zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę,
3. do otrzymanego odszkodowania lub zadośćuczynienia nie mają zastosowania wyłączenia, o których mowa lit. a-g w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.

Minister zwrócił uwagę, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy oraz Kodeksie cywilnym, pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę. W sytuacji, gdy wypłata świadczenia następuje na podstawie zawartego przez strony porozumienia, a więc wyrażonej w ten sposób woli takiego ułożenia wzajemnych relacji prawnych, nie może być mowy ani o bezprawności  działania pracodawcy ani też o poniesieniu jakiejkolwiek szkody, czy krzywdy.

Omawiane regulacje, mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Na podstawie art. 300 Kodeksu pracy, w sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Przepisy Kodeksu pracy, posługują się terminami „odszkodowanie” oraz „zadośćuczynienie” w odniesieniu  do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik.

W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie,  w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione  lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), bądź rozwiązano umowę  o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie  (art. 56 Kodeksu  pracy).

Powyższe ustalenia mają szczególne znaczenie w przypadku tzw. programów dobrowolnych odejść (dalej: PDO), które charakteryzują się dużą swobodą stron w kształtowaniu ich postanowień. PDO  powstają z  inicjatywy pracodawcy i są narzędziem, za pomocą którego realizowana jest restrukturyzacja zatrudnienia w przedsiębiorstwie. W wyniku tych programów powstaje finansowe zobowiązanie pracodawcy w stosunku do pracowników, którzy przystąpili do programu, i z którymi pracodawca, na mocy porozumienia stron, rozwiązał stosunki pracy z  przyczyn niedotyczących pracowników. Z  propozycją rozwiązania umowy o  pracę występuje  pracownik, który składa pracodawcy stosowny wniosek w nieprzekraczalnym terminie.

Minister finansów opublikował odmienne stanowisko, niż to, które prezentowały organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych. Większość tych interpretacji z lat poprzednich, a nawet z początku tego roku stanowiła o przysługującym zwolnieniu z PIT rekompensat przyznanych w programie dobrowolnych odejść. Odmienne stanowisko zaczęło się już pojawiać w interpretacjach indywidualnych od marca 2016 roku.

Niestety minister finansów wydał interpretację ogólną, która była wynikiem niejednolitego stosowania prawa (które właściwie zaczęło się dopiero pojawiać w ostatnich miesiącach) z niekorzyścią dla podatników. Uznał, że rekompensaty otrzymane w ramach programu dobrowolnych odejść nie mają charakteru odszkodowawczego. Zwolnieniem z PIT nie będą zatem objęte świadczenia pieniężne – rekompensaty, pomimo że ich wysokość, zasady ustalania i wypłata wynikają z porozumienia zbiorowego.

Poznaj inne wyjaśnienia organów podatkowych:

• Sprawdź, jak menedżerowie mogą uniknąć 70% PIT
• 3 wskazówki niezbędne do bezbłędnego opodatkowania VAT sprzedaży posiłków

Interpretacja ogólna ministra finansów z 23 czerwca 2016 r., nr DD3.8201.1.2016.MCA