Jakie zmiany w podatkach wprowadziła ustawa o Funduszu Ochrony Rolnictwa

Z dniem 1 lipca br. weszła w życie ustawa z 9 maja 2023 r. o Funduszu Ochrony Rolnictwa. Celem nowych regulacji jest stworzenie możliwości prawnych gwarantujących producentom rolnym rekompensatę z tytułu utraty przychodów z prowadzonej przez nich działalności rolniczej w przypadku upadłości podmiotów, które nabyły od nich produkty rolne. Chodzi o zabezpieczenie interesów rolników w sytuacji, gdyby ze wskazanych powodów podmiot skupujący od nich np. zboże, owoce, warzywa, mleko czy zwierzęta – nie wypłacał im pieniędzy z tytułu takich dostaw. Dzięki takim  rekompensatom poszkodowani w ten sposób rolnicy będą mieli środki na zaspokojenie potrzeb życiowych, spłatę ciążących na nich zobowiązań (np. kredytów) czy wreszcie na kontynuowanie produkcji rolnej.

Aby zapewnić taką ochronę, został utworzony specjalny Fundusz Ochrony Rolnictwa (FOR). W świetle przepisów jest to wyodrębniony rachunek bankowy, którym administrowanie powierzono Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa (KOWR). To właśnie ze środków tego funduszu będą wypłacane rekompensaty finansowe producentom rolnym, którzy nie otrzymali zapłaty za produkty rolne zbyte podmiotowi skupującemu, który okazał się niewypłacalny. Ich wysokość ma być ustalana jako iloczyn  procentowej stawki, o której mowa w art. 10 ust. 2 ustawy o FOR i kwoty wierzytelności netto za zbyte produkty rolne, za które rolnik nie otrzymał zapłaty. Stawka tej rekompensaty ma być określana corocznie (w terminie do 31 maja). przez Ministra Finansów – w drodze rozporządzenia.

Ubieganie się o rekompensatę będzie wymagało złożenia w tej sprawie wniosku do dyrektora oddziału terenowego KOWR, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę  producenta rolnego, który chce ją otrzymać. Zainteresowani będą mogli składać takie wnioski w terminie od 1 lutego do 31 marca:

• roku następującego po roku, w którym podmiot skupujący stał się niewypłacalny, lub
• drugiego roku następującego po roku, w którym podmiot skupujący stał się niewypłacalny

O przyznaniu wsparcia (bądź jego odmowie) dyrektor oddziału terenowego KOWR będzie orzekał w drodze decyzji administracyjnej. Na jej wydanie wymieniony organ ustawowo ma czas do 30 czerwca danego roku. Natomiast wypłata pieniędzy na rachunek bankowy wnioskodawcy  powinna nastąpić nie  później niż  30. dnia od dnia, w  którym wspomniana decyzja stała się ostateczna.

Dopiero w 2024 roku organy te będą przyjmować wnioski dotyczące roku obecnego (w okresie 1 lutego 2024 r. – 31 marca 2024 r.).

Fundusz Ochrony Rolnictwa ma być zasilany m.in. obowiązkowymi wpłatami pochodzącymi od podmiotów skupujących, będących podatnikami VAT. Wpłaty te będą one musiały samodzielnie, bez wezwania naliczać za okresy kwartalne, w wysokości 0,125% wartości produktów rolnych netto (tj. bez podatku VAT)  nabytych od producentów rolnych. Będzie ona ustalana na podstawie faktur VAT i VAT RR, uwzględnianych w deklaracjach podatkowych składanych przez wskazane podmioty na potrzeby ich rozliczeń VAT.

Ustawa nakazuje, aby wpłaty te były przez nie dokonywane w terminie do ostatniego dnia roboczego miesiąca następującego po zakończeniu danego kwartału – począwszy od 1 stycznia 2024 r. Oznacza to, że pierwszych wpłat z tego tytułu, za I kwartał przyszłego roku, wspomniane podmioty (w tym m.in. przetwórcy owoców i warzyw, mleczarnie, cukrownie itp.) będą musiały dokonać do 30 kwietnia 2024  r. Poniesione na ten cel wydatki podmiotom skupującym wolno będzie ujmować w kosztach uzyskania przychodów.

Wprowadzeniu wspomnianych wcześniej regulacji towarzyszyły zmiany w przepisach podatkowych. Polegały one m.in. na rozszerzeniu od 1 lipca 2023 r. katalogu zwolnień przedmiotowych w PIT, poprzez dodanie do tej ustawy nowego art. 21 ust. 1 pkt 47h. Na jego podstawie kwoty rekompensat wypłaconych producentom rolnym na podstawie ww. ustawy z 9 maja 2023 r. o Funduszu Ochrony Rolnictwa zostały zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych. Wyjątek dotyczy kwot wypłaconych w związku z prowadzeniem tzw. działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali podatkowej (ze stawkami 12% i 32%) lub podatkiem liniowym. Analogiczne rozwiązania wprowadzono do ustawy o CIT, w postaci nowego art. 17 ust. 1 pkt 36b tej ustawy.