Dopłaty w spółce z o.o. przeznaczone na pokrycie straty, niewpłacone na dzień bilansowy

Pytanie: Jak wykazać w bilansie pokrycie strat na podstawie uchwały wspólników, zaksięgowane: Wn wspólnicy – Ma kapitał rezerwowy, a niewpłacone do końca roku?

Odpowiedź: Z treści pytania wynika, że problem dotyczy niewpłaconych na dzień bilansowy dopłat w spółce z o.o., przeznaczonych na pokrycie straty. Świadczy o tym użycie konta „kapitał rezerwowy” w korespondencji z kontem rozrachunków ze wspólnikami.

W myśl art. 177 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm., dalej: Ksh), umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. Dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do ich udziałów. Wysokość i terminy dopłat oznaczane są w miarę potrzeby uchwałą wspólników. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, do dopłat tych stosuje się przepisy art. 178 § 2 oraz art. 179 Ksh.

Z art. 231 § 2 Ksh wynika jednoznacznie, że wybór źródła pokrycia straty następuje w drodze uchwały zgromadzenia wspólników. Uiszczone dopłaty mogą być źródłem pokrycia straty.

Jeżeli zgromadzenie wspólników podjęło uchwałę o wniesieniu dopłat, to ewidencja związanych z tym operacji gospodarczych powinna przebiegać z uwzględnieniem art. 36 ust. 2e ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.). Przepis ten stanowi m.in., że w razie powzięcia uchwały wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością określającej termin i wysokość dopłat, równowartość dopłat ujmuje się w odrębnej pozycji pasywów bilansu (kapitał rezerwowy z dopłat wspólników) i wykazuje się jako składnik kapitału własnego dopóty, dopóki ten nie zostanie użyty w sposób uzasadniający jego odpisanie.

Ewidencja dopłat użytych na pokrycie straty w spółce z o.o. powinna przebiegać następująco:

1) Uchwalona kwota dopłat w celu zasilenia kapitału zapasowego - równa lub wyższa od wielkości straty do pokrycia:

• Wn konto 248 „Inne rozrachunki” (w analityce: Konta imienne wspólników - dopłaty),
• Ma konto 808 „Pozostałe kapitały rezerwowe” (w analityce: Kapitał rezerwowy z dopłat wspólników).

2) Wpłata uchwalonych dopłat na rachunek bankowy spółki:

• Wn konto 131 „Rachunek bieżący”,
• Ma konto 248 „Inne rozrachunki” (w analityce: Konta imienne wspólników - dopłaty).

3) Wykorzystanie kapitału rezerwowego z dopłat na pokrycie straty:

• Wn konto 808 „Pozostałe kapitały rezerwowe” (w analityce: Kapitał rezerwowy z dopłat wspólników),
• Ma konto 821 „Rozliczenie wyniku finansowego za lata poprzednie”.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu nie doszło do księgowań nr 2 i 3 ze względu na niewpłacenie przez wspólników uchwalonych dopłat oraz braku możliwości pokrycia straty za lata poprzednie. Powstaje pytanie, czy w tej sytuacji w bilansie należy wykazać należność od wspólników: (część salda Wn konta 248) i kapitał rezerwowy z dopłat wspólników (saldo Ma konta 808), czy też wykazać kapitał rezerwowy w wysokości netto, tzn. po zmniejszeniu go o wielkość należności od wspólników. Oba rozwiązania nie są właściwe.

Jak wynika z treści art. 36 ust. 2e uor – uchwalone, lecz niewniesione dopłaty wykazuje się w dodatkowej pozycji kapitałów własnych „Należne dopłaty na poczet kapitału rezerwowego (wielkość ujemna)”.

Oznacza to, że saldo konta 808 (po zaksięgowaniu uchwalonych dopłat) wykazywane jest w poz. A.VI pasywów bilansu jako „Pozostałe kapitały rezerwowe”, z zaznaczeniem, że chodzi o kapitał rezerwowy z dopłat, natomiast saldo Wn konta 248 (należność od wspólników – z tytułu uchwalonych, a nie wpłaconych dopłat) - w dodatkowej poz. A.VIa pasywów bilansów jako wartość ujemną. W ten sposób prezentowany jest zarówno kapitał rezerwowy z tytułu dopłat, jak i brak jego wpłaty (wielkość ujemna).