Wypłata trzynastki dla pracowników oświaty - poznaj 10 głównych zasad

1) Trzynastka przysługuje tylko pracownikom zatrudnionym na podstawie: umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 Kodeksu pracy). Nie wypłaca się jej osobom wykonującym czynności w ramach umów cywilnoprawnych (dzieło, zlecenie). W niektórych przypadkach trzynastka może jednak okazać się należna, np. jeżeli umowa cywilnoprawna zawarta przez szkołę będzie w istocie ukrytą umową o pracę. Ma to miejsce, jeżeli umowa ta zawiera istotne cechy umowy o pracę, a w szczególności podporządkowanie służbowe wobec zleceniodawcy, a także wykonywanie usług w miejscu i czasie wskazanym przez zleceniodawcę.

2) Bez trzynastki w szkołach niepublicznych i nie samorządowych – dodatkowe wynagrodzenie roczne nie przysługuje z mocy prawa:

• nauczycielom i innym pracownikom szkół niepublicznych,
• nauczycielom i pracownikom szkół prowadzonych przez osoby fizyczne i prawne inne niż JST (a więc m.in. szkół przekazanych do prowadzenia stowarzyszeniu).

3) Ważny okres zatrudnienia w roku kalendarzowym – na potrzeby ustalania prawa do trzynastki odnosimy się do roku kalendarzowego. Oznacza to, że okoliczności mające wpływ zarówno na przyznanie prawa do trzynastki, jej wysokość, jak i pozbawiające pracownika do niej prawa bada się wyłącznie w danym roku kalendarzowym.

4) Najważniejszą zasadą uprawniającą do wypłaty trzynastki, jest faktyczne przepracowanie wymaganego okresu w danym roku kalendarzowym. Świadczenie to w pełnej wysokości przysługuje pracownikowi, który przepracował u danego pracodawcy pełny rok kalendarzowy. Natomiast przy zatrudnieniu na krótszy okres pracownik zachowa prawo do trzynastki, jeśli przepracuje co najmniej 6 miesięcy. W tym przypadku wysokość świadczenia będzie proporcjonalnie obliczona do przepracowanego okresu (art. 2 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej).

5) Obliczanie pełnych miesięcy pracy – ustalając prawo do trzynastki w przypadku zatrudnienia w niepełnych miesiącach kalendarzowych, za miesiąc pracy należy traktować zawsze 30 dni(niezależnie od faktycznych dni w danym miesiącu). W konsekwencji okresem uprawniającym do trzynastki jest okres 180 dni. Nie ma podstaw prawnych, aby niepełne miesiące zatrudnienia zaokrąglać w górę do pełnych miesięcy.

6) Sumowanie okresów zatrudnienia w danej szkole – jeżeli nauczyciel lub pracownik miał w danym roku zawartych kilka umów ze szkołą, to należy zsumować wynikające z nich okresy zatrudnienia. Jeżeli tak ustalony staż pracy przekracza 6 miesięcy, trzeba wypłacić trzynastkę. Jeśli nie – odmówić do niej prawa.

7) Trzynastka w szkole macierzystej – ponieważ uzupełnianie etatu jest obecnie dość powszechną praktyką, warto wspomnieć, że nauczyciel uzupełniający pensum w innej szkole jest zatrudniony w pełnym wymiarze w szkole macierzystej i to dyrektor tej szkoły wykonuje w stosunku do nauczyciela obowiązki pracodawcy. Nauczyciel otrzymatrzynastkę w szkole macierzystej, a podstawą jej obliczenia będzie wynagrodzenie za pełen etat. Z kolei realizowanie części pensum w szkole, w której nauczyciel uzupełnia etat, nie uprawnia nauczyciela do trzynastki w tej szkole.

8) Wypłata z każdego miejsca pracy – jeżeli pracownik został zatrudniony w kilku szkołach lub placówkach oświatowych, w których jest przewidziana trzynasta pensja, i w każdej z nich spełnił warunki do wypłaty tego świadczenia, to otrzyma kilka trzynastych pensji. Przy czym wysokość każdej z nich będzie uzależniona od okresu zatrudnienia i pobieranego wynagrodzenia w danej placówce.

9) Trzynastka bez przepracowania 6 miesięcy – jeżeli nauczyciel/pracownik spełni jeden z poniższych warunków, to otrzyma trzynastkę, nawet gdy ich okres zatrudnienia wyniesie mniej niż wymagane 6 miesięcy. Ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej w art. 2 ust. 3 przewiduje wypłatę trzynastki także w razie:

• nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej),
• zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż 3 miesiące,
• powołania pracownika do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej,
• rozwiązania stosunku pracy w związku z: przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne, przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem, czyli nawiązaniem stosunku pracy w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego na stanowisku wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty lub marszałka województwa (wybór), albo zastępcy wójta (prezydenta, burmistrza), skarbnika gminy, powiatu lub województwa (powołanie) – dotyczy to zarówno pracowników niepedagogicznych, jak i nauczycieli, likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy, likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją,
• podjęcia zatrudnienia: w wyniku przeniesienia służbowego, na podstawie powołania lub wyboru, w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy, w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją, po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej,
• korzystania: z urlopu wychowawczego,  macierzyńskiego,   dodatkowego urlopu macierzyńskiego,   ojcowskiego,   na warunkach urlopu macierzyńskiego,       dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego, dla poratowania zdrowia, przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego;
• wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.

10) Urlop zdrowotny nie pozbawia trzynastki – mimo iż okres przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nie pozbawia nauczyciela prawa do trzynastki, jeżeli z tego powodu nie przepracuje w danym roku co najmniej 6 miesięcy, to jednak nauczyciel taki nie zawsze otrzyma trzynastą pensję. Uwzględnieniu podlega każdy okres korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia, niezależnie od tego, czy urlop ten został przyznany zgodnie z prawem.