Darowizna pieniężna – jaki podatek należy od niej zapłacić?

Darowizna pieniężna to bezpłatne przekazanie środków przez darczyńcę kosztem własnego majątku osobie obdarowanej. Jaki podatek należy zapłacić?

Darowizna środków finansowych to pojęcie, które określa Kodeks cywilny. W oparciu o przepisy prawne, darczyńca kosztem swojego majątku, przekazuje określoną kwotę pieniędzy osobie obdarowanej. Umowa darowizny można sporządzić zarówno w formie pisemnej, jak i aktu notarialnego. Do określonej kwoty w trzech grupach podatkowych darowizna jest zwolniona z podatku. W I grupie podatkowej kwota ta jest równa 9637 zł. Ile wynosi w II i III grupie podatkowej?

Przepisy prawne zawarte w Kodeksie cywilnym Tytuł XXXIII Darowizna, określają darowiznę pieniężną jako przekazanie środków. Zgodnie z art. 888 Istota umowy darowizny Kc, to forma bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Darowizna pieniężna to pojęcie podlegające Ustawie o podatku od spadków i darowizn. 

Zgodnie z powyższą ustawą, każdy rodzaj darowizny podlega opodatkowaniu. Z otrzymanych środków finansowych należy się rozliczyć z urzędem skarbowym. Wysokość podatku od darowizny pieniężnej jest zależna od otrzymanej kwoty, a także od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym.

Kodeks cywilny stanowi, że umowę darowizny kwoty pieniężnej można sporządzić bez zachowania formy aktu notarialnego. Dokument staje się ważny w chwili spełnienia świadczenia. Co to oznacza w praktyce? Umowa darowizny zaczyna obowiązywać w momencie przekazania pieniędzy obdarowanemu.

Co należy więc umieścić w umowie darowizny pieniężnej? Podobnie jak w przypadku szybkich pożyczek pozabankowych, dokument powinien składać się z kilku elementów:

- dane darczyńcy i obdarowanego,

- sposób przekazania darowizny,

- zapis odsyłający do Kodeksu cywilnego,

- opis przedmiotu darowizny,

- określenie wartości darowizny,

- podpisy stron umowy darowizny.

W umowie darowizny pieniężnej należy zamieścić podstawowe dane dotyczące darczyńcy i obdarowanego: ich imiona, nazwiska, adresy, numery dowód oraz stopień pokrewieństwa, jeżeli występuje. Ważnym elementem jest wskazanie sposobu przekazania darowizny. 

W umowie należy zaznaczyć, iż zostaje ona przekazana nieodpłatnie. Należy również umieścić oświadczenie potwierdzające zgodę obdarowanego na przyjęcie darowizny. Co ważne, niezbędne jest też wskazanie terminu przekazania darowizny. Ma to istotne znaczenie podczas rozliczenia z Urzędem Skarbowym. 

Umowa darowizny wymaga zamieszczenia informacji o tym, iż wszelkie niejasności będą wyjaśniane w oparciu o przepisy zawarte w Kodeksie cywilnym. Strony umowy muszą wskazać również przedmiot darowizny oraz jego dokładny opis. Darczyńca musi dołączyć do umowy oświadczenie o posiadaniu prawa własności przedmiotu darowizny. Jedynie umowa darowizny nieruchomości powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności!

Umowę darowizny uznaje się za zawartą z chwilą jej wykonania, czyli przekazania określonej kwoty środków pieniężnych. Jeżeli darowizna pieniężna odbywa się pomiędzy członkami rodziny, najlepszym rozwiązaniem jest przekazanie jej przy pomocy przelewu bankowego. Organy państwowe, które zajmują się kwestiami podatkowymi, zazwyczaj uznają zwolnienia z podatku darowizn pieniężnych możliwych do udokumentowania.

Darowizna środków pieniężnych przekazana „do ręki” jest praktycznie niemożliwa do udowodnienia. Pieniądze przelane na konto w formie darowizny można udowodnić przy pomocy wyciągu z konta bankowego czy dokumentu uzyskanego w kasie banku. 

Wszystkie rodzaje darowizny, w tym także darowizna pieniężna, podlegają opodatkowaniu. Istnieją jednak pewne wyjątki w poszczególnych grupach podatkowych, które zostały zwolnione z podatku. Jeżeli wysokość otrzymanej darowizny, nie przekroczy kwoty wolnej od podatku, obdarowany nie będzie musiał go płacić. 

W oparciu o art. 4a Ustawy o podatku od spadków i darowizn, z obowiązku podatku od darowizny zwolnione są: I, II i III grupa podatkowa. W każdej z tych grup określono kwotę, do której zgłoszenie darowizny nie jest obowiązkowe. Jak wygląda to w poszczególnych grupach?

I grupa podatkowa (małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierb, teściowie, zięć, synowa): 9637 zł,

II grupa podatkowa (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków) - 7276 zł,

III grupa podatkowa (pozostałe osoby): 4902 zł.

Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą, obdarowany z I grupy nie zapłaci podatku, jeśli wskazana kwota stanowiła przedmiot darowizny otrzymany od jednej osoby w ciągu 5 lat.

Otrzymanie pieniędzy w kwocie wyższej niż 9637 zł od najbliższych osób z 0 grupy podatkowej, na przykład od rodziców, jest jednoznaczne ze zgłoszeniem darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od momentu pojawienia się obowiązku podatkowego na druku SD - Z2. 

Jakie są konsekwencje niezgłoszenia darowizny od rodziców? Skutkuje to koniecznością zapłacenia podatku na zasadach ogólnych. W tym przypadku niezbędne jest złożenie deklaracji podatkowej oraz uiszczenie należnej opłaty. W urzędzie skarbowym niezgłoszenie darowizny uznaje się za oszustwo. Jeśli obdarowany w odpowiednim czasie nie zgłosił otrzymania środków pieniężnych, a urząd skarbowy dowie się o tym po kilku latach, za darowiznę trzeba będzie zapłacić podatek na zasadach ogólnych.

Urząd skarbowy ma wówczas prawo do nałożenia na obdarowanego kary za niedotrzymanie obowiązku zgłoszeniowego. Jeśli urząd potraktuje niezgłoszenie darowizny jako oszustwo, wysokość podatku może wynieść od 3 do 20 proc. Kwota podatku jest zależna od wysokości darowizny, a także stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym.

Darowiznę pieniężną do urzędu skarbowego może zgłosić zarówno notariusz, jak i osoba obdarowana. Obowiązek zgłoszenia darowizny przez notariusza następuje w chwili, gdy umowa darowizny została sporządzona w formie aktu notarialnego. Musi on zgłosić dokonanie darowizny do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym sporządzono umowę darowizny. Obdarowany nie ma wówczas obowiązku samodzielnego zgłaszania darowizny.

Obowiązek zgłoszenia darowizny przez osobę obdarowaną występuje w przypadku sporządzenia umowy w formie pisemnej. W innym przypadku, obdarowany może ponieść wysokie kary.