Rezygnacja z ZFŚS - kiedy trzeba poinformować pracowników?

Mariusz Pigulski

Autor: Mariusz Pigulski

Dodano: 19 sierpnia 2011
Pytanie:  Firma zatrudnia 52 osoby i tworzy ZFŚS. Od nowego roku chcemy zrezygnować z tworzenia ZFŚS. Czy wystarczy wpisać to do regulaminu pracy i podać do wiadomości pracowników do 15 stycznia 2012 r.? Czy w związku z likwidacją ZFŚS będziemy musieli wypłacać pracownikom świadczenie urlopowe? Co można zrobić z kwotą, która pozostanie na rachunku ZFŚS? Czy można ją wydać, w 2012 r.? Czy należy ją wydać do końca 2011 r. W naszej firmie są związki zawodowe, ale w ich skład wchodzą tylko 2 osoby.

Przepisy ustawy o ZFŚS nie określają terminu obowiązywania postanowień dotyczącej powyższej materii. Dlatego pracodawcy w uzgodnieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a gdy one nie działają, z pracownikami wybranymi przez załogę do reprezentowania jej interesów mogą w zakresie ZFŚS terminowo lub bezterminowo wprowadzić do aktów prawa zakładowego:
- układu zborowego bądź
- regulaminu wynagradzania,
postanowienia o nietworzeniu funduszu lub zmianie wysokości odpisu na fundusz.

Odpowiedź: 

Decyzja o rezygnacji z tworzenia ZFŚS po wyrażeniu na to zgody przez działające w firmie organizacje związkowe wprowadzona powinna zostać aneksem do regulaminu wynagradzania, który wchodzi w życie po 14 dniach od ogłoszenia. Niewykorzystane środki zgromadzone na rachunku bankowym ZFŚS należy do końca, aż do ich wyczerpania wykorzystać wyłącznie na działalność socjalną. Przepisy nie wskazują, w jakim terminie należy to uczynić, a zatem możliwe jest rozdysponowanie środków także w roku następującym po roku likwidacji funduszu. Z uwagi na stan zatrudnienia nie macie Państwo obowiązku wypłacania świadczenia urlopowego.

Decyzja o rezygnacji z tworzenia ZFŚS

Pracodawcy, którzy nie należą do sfery budżetowej, chcąc zmniejszyć koszty funkcjonowania ZFŚS, mogą obniżyć odpisy przekazywane na konto zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, a nawet całkowicie zrezygnować z jego tworzenia. Taką możliwość dają im przepisy art. 3 ust. 3 i art. 4 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 z późn. zm.), dalej: ustawa o ZFŚS.

Przepisy ustawy o ZFŚS nie określają terminu obowiązywania postanowień dotyczącej powyższej materii. Dlatego pracodawcy w uzgodnieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a gdy one nie działają, z pracownikami wybranymi przez załogę do reprezentowania jej interesów mogą w zakresie ZFŚS terminowo lub bezterminowo wprowadzić do aktów prawa zakładowego:

  • układu zborowego bądź
  • regulaminu wynagradzania,
postanowienia o nietworzeniu funduszu lub zmianie wysokości odpisu na fundusz.
Postanowienia te nie mogą działać wstecz.

Miejmy na uwadze, że brak zgody wymienionych partnerów społecznych na dokonanie opisanych zmian oznacza, że pracodawca nie ma możliwości ich wprowadzenia.

Decyzję o zawieszeniu funkcjonowania ZFŚS lub obniżeniu wysokości odpisu na niego można podjąć także w trakcie roku kalendarzowego. Aby taka decyzja miała moc sprawczą, pracodawca nieobjęty układem zbiorowym pracy, który z uwagi na zatrudnianie, co najmniej 20 pracowników jest zobowiązany wydać regulamin wynagradzania, musi sporządzić aneks do regulaminu. Treść regulaminu musi być uzgodniona z działającą w danym zakładzie zakładową organizacją związkową. Jeżeli w zakładzie nie ma związków zawodowych, postanowienie o zmniejszeniu kwoty odpisu na ZFŚS pracodawca ustala z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów (art. 8 ust. 2 w związku z art. 4 ustawy o ZFŚS).

Podkreślenia wymaga tu fakt, iż aneks do regulaminu wynagradzania wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia go pracownikom przez pracodawcę w sposób u niego przyjęty, np. poprzez wywieszenie ogłoszenia na tablicy bądź oznajmienie przez firmowy radiowęzeł lub Intranet.

Postanowienie o nietworzeniu funduszu nie może być zawarte w regulaminie ZFŚS, bo regulamin ten dotyczy wyłącznie zasad wydatkowania funduszu i warunków przyznawania świadczeń socjalnych osobom uprawnionym.

Pracodawca zatrudniający na 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, nieposiadający układu zbiorowego pracy i regulaminu wynagradzania, o rezygnacji z tworzenia funduszu (i wypłacania świadczenia urlopowego) jest zobowiązany poinformować swoich pracowników do końca stycznia danego roku, w sposób przyjęty w firmie. Pracodawcy o wskazanym stanie zatrudnienia nie mogą skutecznie ogłosić rezygnacji z Funduszu w innym terminie.

Przy układzie zbiorowym reguły zmieniające działalność socjalną danego podmiotu ustanawia się w drodze protokołów dodatkowych, do których stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące układu. Stronami układu są pracodawca i związki zawodowe, których zgoda na zgłoszoną przez pracodawcę propozycję zmiany układu jest wymagana, aby zmiana ta mogła obowiązywać. Protokół dodatkowy do rzeczonego układu wymaga rejestracji przez Okręgowego Inspektora Pracy i wchodzi w życie w terminie zawartym w protokole, jednak nie wcześniej niż z dniem jego zarejestrowania.

Niewykorzystane środki ZFŚS

W razie rezygnacji z ZFŚS, jego niewykorzystane środki zgromadzone na rachunku bankowym należy do końca (aż do ich wyczerpania) wykorzystać zgodnie z przeznaczeniem, tj. na działalność socjalną, według zasad określonych w regulaminie gospodarowania zasobami finansowymi funduszu.

W wyroku Sądu Najwyższego z 20 sierpnia 2001 r. (sygn. akt I PKN 579/00, OSNP 2003/14/331) czytamy, iż: „Pracodawca administrujący środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może ich wydatkować niezgodnie z regulaminem zakładowej działalności socjalnej, którego postanowienia nie mogą być sprzeczne z zasadą przyznawania świadczeń według kryterium socjalnego, tj. uzależniającego przyznawanie ulgowych usług i świadczeń wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu".

Kto powinien wypłacać świadczenie urlopowe?

Odnosząc się do kwestii świadczenia urlopowego należy podkreślić, że musi ono być wypłacane wyłącznie przez pracodawców spoza sektora finansów publicznych, zatrudniających według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.

Tekst opublikowany: 

30 lipca 2011 r.

Mariusz Pigulski

Autor: Mariusz Pigulski

Specjalista w zakresie kadr i płac. Autor licznych opracowań i publikacji z zakresu kadr, rozliczania wynagrodzeń, składek ZUS oraz podatku.
Nie ma jeszcze komentarzy do tego dokumentu.
Zaloguj się aby dodać komentarz