Uszkodzenie służbowego samochodu

1. Odpowiedzialność pracownika za powierzone mienie

Za szkodę w mieniu powierzonym z obowiązkiem zwrotu pracownik ponosi odpowiedzialność w takim zakresie, w jakim można mu przypisać niewykonanie lub nienależyte wykonanie pieczy.

Jeżeli pracownikom, tak jak ma to miejsce w analizowanym przypadku, został oddany do użytkowania z obowiązkiem zwrotu samochód, wówczas pracownicy będą odpowiadać w pełnej wysokości niezależnie od tego, czy szkoda powstała na skutek winy umyślnej czy nieumyślnej.

Warunkiem powstania pełnej odpowiedzialności jest prawidłowe powierzenie pracownikowi służbowego samochodu, na które składa się:

1. wyrażenie przez pracownika zgody na powierzenie mu mienia z obowiązkiem zwrotu;

1. faktyczne powierzenie pracownikowi samochodu w taki sposób, aby mógł on zostać objęty przez pracownika w posiadanie oraz aby mógł prawidłowo sprawować nad nim pieczę.

Jak już stwierdzono przy omawianym powierzeniu mienia naprawienie szkody powinno nastąpić w pełnej wysokości, co oznacza, że pracownik ma obowiązek pokryć nie tylko rzeczywistą stratę poniesioną przez pracodawcę, ale również utracone przez niego korzyści.

Przy uszkodzeniu samochodu firmowego rzeczywistą stratą będzie:

• koszt naprawy samochodu lub wydatki na zakup zniszczonych części (udokumentowane np. fakturami),
• utrata jego wartości, jaka nastąpiła na skutek wyrządzenia szkody.

W tym miejscu warto przywołać wyrok Sądu Najwyższego z 12 października 2001 r. (III CZP 57/01), w myśl którego odszkodowanie za uszkodzenie samochodu może obejmować oprócz kosztów jego naprawy także zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej różnicy między wartością tego samochodu przed uszkodzeniem a po naprawie.

W praktyce zdarza się, iż pracownicy przyjmują wspólną odpowiedzialność materialną za mienie powierzone im łącznie z obowiązkiem wyliczenia się. Podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o współodpowiedzialności materialnej, zawarta na piśmie pomiędzy zakładem pracy a pracownikami.

Przy czym trzeba pamiętać, iż w razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana tylko przez niektórych pracowników objętych zakresem rzeczonej umowy, wówczas za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody

2. Potrącenie z wynagrodzenia za pracę za powstałe szkody

Na zakończenie podkreślmy, że jeśli chodzi o potrącenie z wynagrodzenia pracowników równowartości powstałej szkody, to niezbędna będzie tu zgoda pracownika (koniecznie udzielona na piśmie). Bez niej pracodawca nie powinien pomniejszać należnej pracownikowi pensji.

Powyższe potwierdza uchwała Sądu Najwyższego z 5 maja 2004 r. (I PK 529/03), w której stwierdzono, że wyrażenie zgody przez pracownika na dokonanie potrącenia z jego wynagrodzenia bez świadomości wielkości długu i istnienia przesłanki odpowiedzialności jest wadliwe i nie ma mocy sprawczej.

Inny wyrok Sądu Najwyższego 4 października 1994 r. (sygn. akt I PZP 41/94, OSNP z 1995 r. nr 5, poz. 63) stanowi, że: „wyrażenie przez pracownika, na podstawie art. 91 Kodeksu pracy w umowie o wspólnej odpowiedzialności materialnej, zgody na potrącanie przez zakład pracy z wynagrodzenia za pracę należności z tytułu niedoborów, które mogą się ujawnić w przyszłości w wyniku inwentaryzacji - jest nieważne”.