Prawo do wcześniejszej emerytury i odprawy emerytalnej

Pytanie: Dnia 23 marca 2007 r. skończę 55 lat. Mam ponad 35-letni staż pracy. W obecnej firmie pracuję ponad 10 lat. Planowane są zwolnienia grupowe w związku z likwidacją stanowisk. Proszę o odpowiedź, kiedy należy składać dokumenty do ZUS o naliczenie emerytury i wypowiedzenie stosunku pracy? Czy będę mogła przejść na wcześniejszą emeryturę, jeśli zakład pracy wręczy mi 3-miesięczne wypowiedzenie kończące się 31 marca 2007 r.? Czy przysługuje mi odprawa emerytalna? – pyta księgowa z Płońska.

Odpowiedź: Jeżeli chodzi o pierwsze pytanie, to z informacji zawartych w postawionym przez Panią Pytaniu wynika, że spełnia Pani warunek stażu ubezpieczeniowego, posiada Pani bowiem 35-letni staż pracy. 55 lat ukończy Pani 23 marca 2007 r. i właśnie w tym dniu zostaną spełnione warunki do uzyskania emerytury.

Proszę zwrócić uwagę, że przepis art. 46 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.) gwarantuje możliwość przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym między innymi kobietom, które urodziły się w okresie od 1 stycznia 1949 r., a przed 1 styczniem 1969 r.

Prawo do emerytury może być przyznane, jeżeli do 31 grudnia 2007 r. zostaną spełnione następujące warunki:

• osiągną wiek 55 lat,
• udowodnią staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 30 lat, na który składają się okresy składkowe i nieskładkowe, w tym co najmniej 6 miesięcy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, a ponadto
• nie przystąpiły do jednego z otwartych funduszy emerytalnych.

Proszę zwrócić uwagę, że okoliczność rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę z dniem 31 marca 2007 r. nie ma wpływu na ustalenie przez ZUS prawa do emerytury od dnia spełnienia przez Panią warunków, tj. od 23 marca 2007 r. oraz wydania decyzji i nie stanowi żadnej przeszkody w nabyciu prawa do emerytury.

Jeżeli Pani zgłosi do ZUS wniosek o ustalenie emerytury – to prawo do emerytury może być ustalone, jeżeli nawet nie nastąpiłoby rozwiązanie umowy o pracę w podanym przez Panią terminie. Natomiast byłaby zawieszona wypłata emerytury do dnia rozwiązania umowy o pracę. Podjęcie wypłaty emerytury może bowiem nastąpić wyłącznie po rozwiązaniu umowy o pracę.

Jeżeli Pani zamierza nabyć prawo do emerytury od dnia spełnienia warunków, tj. od 23 marca 2007 r., to powinna Pani zgłosić do ZUS wniosek w lutym br. Wniosek o emeryturę może pani zgłosić na piśmie albo ustnie do protokołu pracownikowi organu rentowego. Jeśli zgłosi Pani wniosek na piśmie, może Pani to zrobić na druku ZUS Rp-1 Wniosek o ustalenie emerytury. Oprócz tego druku musi Pani wypełnić druk ZUS Rp-6 Kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych. W tym kwestionariuszu musi Pani podać przebieg całej kariery zawodowej, w tym także okresy nieskładkowe, np. studia, przerwy w zatrudnieniu w związku ze sprawowaniem opieki nad małoletnimi dziećmi do lat 4.

Zarówno druk wniosku o emeryturę: ZUS Rp -1, jak i druk kwestionariusza - jest dostępny w każdej jednostce organizacyjnej ZUS.

Do wniosku powinna Pani dołączyć dokumenty – wystawione przez pracodawców zaświadczenia bądź świadectwa pracy potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe oraz zaświadczenia pracodawców stwierdzające kwoty osiąganego wynagrodzenia, które ma stanowić podstawę wymiaru emerytury.

Podstawę wymiaru emerytury może stanowić przychód, który stanowił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne lub na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z 10 kolejnych lat wybranych z ostatniego 20-lecia poprzedzającego rok zgłoszenia wniosku o emeryturę, a więc wybrane z lat od 1987 do 2006 r. albo wybrane z 20 dowolnych lat kalendarzowych z całej kariery zawodowej.

Nie podała Pani w pytaniu informacji – czy przystąpiła Pani do otwartego funduszu emerytalnego (tzw. II filar).

Z uwagi na to, że jednym z warunków nabycia prawa do emerytury jest nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego, wobec tego po złożeniu wniosku o emeryturę organ rentowy będzie żądał od Pani, w ramach postępowania wyjaśniającego - przedłożenia oświadczenia, że nie jest Pani członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Gdyby Pani była członkiem takiego funduszu, otrzymałaby Pani decyzję odmawiającą przyznania emerytury wcześniejszej ze stwierdzeniem, że wyłączną przyczyną odmowy przyznania emerytury jest przynależność do OFE. Jednocześnie w decyzji zostałoby zawarte pouczenie, że prawo do emerytury może być przyznane na ponowny Pani wniosek po unieważnieniu umowy z OFE. Jeżeli więc jest Pani członkiem OFE, powinna Pani już wszcząć postępowanie zmierzające do unieważnienia umowy z OFE. Nadmieniam, że przewidywana jest w niedalekiej przyszłości procedura upraszczająca ten tryb postępowania o unieważnienie umowy z OFE.

Jeśli zaś chodzi o drugie pytanie, informuję, że odprawa emerytalna przysługuje pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę. Według Kodeksu pracy przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia, chyba że w zakładzie pracy obowiązuje regulamin płac i w tym regulaminie określona została inna wysokość odprawy emerytalnej. W przypadku gdy w zakładzie pracy obowiązuje regulamin płac, odprawa emerytalna powinna być wypłacona według zasad określonych w tym regulaminie.

Podstawa prawna:

- art. 46 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.),

- art. 92¹ Kodeksu pracy.

Autor: Zuzanna Turowska, naczelnik Wydziału w Departamencie Świadczeń Emerytalno-Rentowych Centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedź udzielona: 2 stycznia 2007 r.