Czy przysługuje prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy?

Pytanie: Dziecko urodziło się niepełnosprawne. Stopień niepełnosprawności - umiarkowany (na stałe) - brak lewego przedramienia. Osoba ta pobiera zasiłek pielęgnacyjny. W tym roku skończyła 18 lat. Osoba ta nie jest w stanie podjąć żadnej pracy. Czy może ubiegać się o rentę inwalidzką? Czy musi mieć przepracowany jakiś okres, jeśli tak, to jak długo musi być zatrudniona na umowę o pracę, żeby otrzymać rentę? – pisze księgowa z Płocka.

Odpowiedź: Jeżeli osoba ta nie ma przepracowanego żadnego okresu, nie przysługuje jej renta z tytułu niezdolności do pracy, ale ma prawo do renty socjalnej.

Jak wynika z Pani pytania, osoba ta jest niepełnosprawna od urodzenia. A zatem może wystąpić o przyznanie renty socjalnej,

Świadczenie to przysługuje osobie pełnoletniej, u której stwierdzone zostało naruszenie sprawności organizmu powstałe:

- przed ukończeniem 18 roku życia albo

- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia, albo

- w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Renta ta przyznawana jest także osobom, które nie mają żadnych okresów pracy - okresów ubezpieczenia w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych lub Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

Renta socjalna bowiem przysługuje osobie pełnoletniej, która jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, m.in. powstałego przed ukończeniem 18 roku życia.

Za całkowicie niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przy ocenie prawa do tej renty nie jest istotne, kiedy powstała całkowita niezdolność do pracy, lecz to, że niezdolność ta była skutkiem naruszenia sprawności organizmu powstałego m.in. przed ukończeniem 18 roku życia, a więc także w takich przypadkach jak opisany w pytaniu. Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Decyzję w sprawie renty socjalnej wydaje ZUS właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której ma być przyznana renta.

Aby osoba ta mogła ubiegać się o przyznanie renty, musi sama albo za pośrednictwem przedstawiciela ustawowego najpierw złożyć wniosek do ZUS właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub jej pobytu.

Radzimy, aby wniosek o przyznanie renty socjalnej złożyć na sformalizowanym druku ustalonym w rozporządzeniu przez Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej.

Druk tego wniosku jest dostępny nieodpłatnie w każdej jednostce organizacyjnej ZUS.

We wniosku tym należy podać dane dotyczące osoby, której ma być przyznana renta, m.in.: nazwisko, imię, datę urodzenia, PESEL, NIP (numer identyfikacji podatkowej), serię i numer dowodu osobistego, numer paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, adres zamieszkania i zameldowania na pobyt stały oraz adres do korespondencji, a ponadto stwierdzić w formie oświadczenia, czy:

- osoba, której renta ma być przyznana, ma ustalone np. prawo do renty rodzinnej lub renty z tytułu niezdolności do pracy - jeżeli TAK – to należy podać nazwę organu, który ustalił prawo do świadczenia,

- osoba, której renta ma być przyznana, osiąga przychód z tytułu zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej albo z innego tytułu.

Do wniosku ponadto o przyznanie renty socjalnej należy dołączyć zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione przez lekarza leczącego, dokumentację medyczną oraz inne dokumenty, które mogą mieć znaczenie przy orzekaniu przez lekarza orzecznika o całkowitej niezdolności do pracy, a w razie osiągania przychodów – dokument, który będzie stwierdzał ich wysokość.

Po zgłoszeniu wniosku o rentę socjalną wraz z dokumentacją ZUS kieruje na badanie przez lekarza orzecznika w celu wydania orzeczenia o niezdolności do pracy. Osobie ubiegającej się o rentę przysługuje zwrot kosztów przejazdu na badanie przez lekarza orzecznika.

ZUS wydaje decyzję o przyznaniu renty socjalnej, a w przypadku stwierdzenia braku uprawnień do tej renty - wydaje decyzję odmowną.

Renta socjalna przyznawana jest w stałej wysokości, wynoszącej 84% kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Od 1 marca 2006 r. wysokość renty socjalnej wynosi 501,87 zł miesięcznie.

Renta ta podlega waloryzacji na zasadach i w terminach ustalonych dla emerytur i rent przyznanych z tytułu ubezpieczenia.

W przypadku gdy osoba ubiegająca się o rentę socjalną jest jednocześnie uprawniona do renty rodzinnej albo jej części (lub uprawnienie takie nabędzie w trakcie pobierania renty socjalnej), łączna wysokość tych świadczeń nie może przekraczać 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Od dnia 1 marca 2006 r. wysokość najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 597,46 zł, a zatem 200% tej kwoty to 1.194,92 zł.

Dodać należy, że renta socjalna przysługuje:

- osobie posiadającej obywatelstwo polskie zamieszkałej i przebywającej na terytorium Polski,

- cudzoziemcom zamieszkującym i przebywającym na terytorium Polski, posiadającym zezwolenie na osiedlenie się lub status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej.

Podstawa prawna:

- ustawa z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. nr 135, poz. 1268),

- rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 26 września 2003 r. w sprawie przyznawania renty socjalnej (Dz.U. nr 170, poz. 1656),

- ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.),

- rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz. 49 z późn. zm.)

Autor: Zuzanna Turowska, naczelnik Wydziału w Departamencie Świadczeń Emerytalno-Rentowych Centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedź udzielona: 23 sierpnia 2006 r.