Poznaj rozwiązania Polskiego Ładu dotyczące płatności bezgotówkowych

Przypomnijmy, że przepisy ograniczające możliwość stosowania gotówki w transakcjach między przedsiębiorcami funkcjonują już od dłuższego czasu. Na podstawie art. 19 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą powinno być przez nich dokonywane za pośrednictwem firmowego rachunku płatniczego (tj. bezgotówkowo) w każdym przypadku gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
• jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty.

Warto podkreślić, że według pierwotnych założeń Polskiego Ładu, limit płatności, powyżej którego przedsiębiorcy są zobowiązani do dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego miał być od 1 stycznia 2022 r. zmniejszony z 15.000 zł do 8.000 zł. Ostatecznie zmiana ta nie została przyjęta na etapie prac parlamentarnych nad nowelizacją przepisów w tym zakresie, co nie oznacza, że nie wejdzie w życie. Na podstawie bowiem ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. 2105) – obniżenie ww. limitu do 8.000 zł ma nastąpić od 1 stycznia 2023 r.

Wprowadzając Polski Ład ustawodawca poszedł jeszcze dalej, jeśli chodzi o upowszechnianie płatności bezgotówkowych w Polsce. Mianowice do Prawa przedsiębiorców został z dniem 1 stycznia 2022 r. dodany nowy przepis art. 19a. Na jego podstawie przedsiębiorcy mają obowiązek zapewnić możliwość dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego (w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych) w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest przez nich faktycznie wykonywana, w szczególności:

• w lokalu,
• poza lokalem przedsiębiorstwa lub
• w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego.

Jednoznacznie wynika to z treści art. 19a ust.2 Prawa przedsiębiorców. Nie dotyczy on więc podmiotów, które nie muszą stosować tego rodzaju urządzeń w związku z zastosowaniem zwolnień przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Finansów z 22 grudnia 2021 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Na tle tak sformułowanych regulacji u wielu przedsiębiorców powstały wątpliwości, czy aby uczynić zadość postawionym w tym zakresie ustawowym wymaganiom – wystarczające będzie zapewnienie jakichkolwiek instrumentów umożliwiających klientom dokonywanie płatności bezgotówkowych, czy też miejsce sprzedaży musi być wyposażone w terminal płatniczy. Analiza treści ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (do której odwołuje się wskazany wcześniej art. 19a ust. 1 Prawa przedsiębiorców) wskazuje, że bardziej właściwe jest pierwsze z wymienionych rozwiązań. Jak bowiem stanowi art. 2 pkt 10 tej ustawy, instrumentem płatniczym jest zindywidualizowane urządzenie lub uzgodniony przez użytkownika i dostawcę zbiór procedur, wykorzystywane przez użytkownika do złożenia zlecenia płatniczego. Przepis ten nie zawęża „instrumentów płatniczych” do tylko terminali płatniczych, lecz krąg urządzeń i technologii, które mogą być wykorzystywane w tym celu zakreśla bardzo szeroko.

Zmiana przepisów w zakresie dokonywania płatności bezgotówkowych dotyczyła również regulacji o charakterze podatkowym, w tym ustaw o podatku dochodowym.  W ramach wprowadzonych z początkiem 2022 roku rozwiązań, do przepisów tych została dodana nowa ulga podatkowa. Tak zwana ulga na terminale płatnicze – bo o niej mowa – przysługuje na podstawie art. 26hd ustawy o PIT (art. 18ef ustawy o  CIT).  Jej istotą jest możliwość odliczenia od podstawy obliczenia podatku wydatków na nabycie (najem, dzierżawę) terminala płatniczego, a także wydatków związanych z obsługą transakcji płatniczych przy  użyciu takiego urządzenia (tj. prowizji i opłat).

Prawo do odliczenia przysługuje w roku podatkowym, w którym podatnik umożliwił płatności za pośrednictwem terminala płatniczego, a także w roku następnym. Zatem zasadniczo ulgę można wykorzystać w ciągu 2 lat podatkowych. Z przepisów wynika również, że jeśli okaże się, iż kwota podstawy opodatkowania (dochodu) w danym roku podatkowym jest niższa niż kwota przysługującej podatnikowi ulgi, to nieodliczoną część poniesionych z tego tytułu wydatków podmiot ten będzie odliczyć w zeznaniach PIT (CIT) składanych za kolejne lata.

Jeśli podatnik zaliczył wydatki na zakup i obsługę terminala płatniczego do kosztów uzyskania przychodów, to wspomniana okoliczność nie pozbawia go prawa do odliczenia ulgi, o której mowa. Zasada ta działa również w drugą stronę, tj. skorzystanie z omawianej ulgi nie powoduje wyłączenia tych wydatków z kosztów podatkowych przedsiębiorcy. Zatem wydatki te będzie on mógł odliczyć podwójnie. Raz – od przychodu w postaci pomniejszających go kosztów, dwa – od podstawy obliczenia podatku (dochodu brutto) w ramach ulgi na terminale.

O ile zmiany w podatku dochodowym generalnie mają za zadanie zachęcić przedsiębiorców do przechodzenia na płatności bezgotówkowe, nowelizacja przepisów o VAT dokonana w tym zakresie przez Polski Ład wprowadziła rozwiązania o charakterze sankcyjnym. Mają one mobilizować firmy do stosowania nowych nakazów.

Od 1 lipca 2022 r. zaczną natomiast obowiązywać przepisy dotyczące konieczności zapewnienia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym. Przewiduje to nowy art. 19a ust. 3 Prawa przedsiębiorców. Jeśli przedsiębiorca nie zapewni współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, przy użyciu którego zapewnia możliwość przyjmowania płatności, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących – naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł na niego nałożyć karę pieniężną w wysokości  5.000 zł. Przedsiębiorca będzie musiał ją uregulować w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu decyzji w tej sprawie. Stanowi o tym treść nowego przepisu art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT, który również wejdzie w życie 1 lipca 2022 r.