Zakupy dokonywane przez rady rodziców – czy ujmować w scentralizowanym rozliczeniu VAT gminy

W szkołach i placówkach (tj. jednostkach organizacyjnych wymienionych w art. 2 pkt 3-8 i 10 ustawy Prawo oświatowe – zob. art. 4 pkt 14 tej ustawy) działają rady rodziców, które reprezentują ogół rodziców uczniów (zob. art. 83 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe). Status prawny rad rodziców nie jest jasny. Chociaż mają one pewne cechy organizacji społecznych, przyjmuje się najczęściej, że stanowią one organy wewnętrzne szkół i placówek (zob. przykładowo wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 czerwca 2017 r. , sygn. akt I OSK 2505/16).

Powoduje to, że w istocie rady rodziców nie mogą samodzielnie występować w obrocie prawnym. Aktualna w tym zakresie pozostaje interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 26 sierpnia 2014 r. (nr IBPP1/443-530/14/ES), w której czytamy, że „(…) rada rodziców, jako wewnętrzny organ szkoły, nie może samodzielnie występować w obrocie prawnym, nie ma bowiem osobowości prawnej i nie jest samodzielną, odrębną od szkoły jednostką organizacyjną”. W związku z tym nie jest według mnie możliwe dokonywanie zakupów przez radę rodziców działającą we własnym imieniu.

W opisanej sytuacji w grę wchodzą dwa sposoby postępowania. Po pierwsze, rada rodziców może być upoważniona do dokonywania zakupów w imieniu szkoły lub placówki. Oznaczałoby to zarówno zakupy dokonywane przez rady rodziców w scentralizowanych rozliczeniach VAT jednostek samorządu terytorialnego.

Po drugie, zakupów dla rad rodziców mogą dokonywać we własnym imieniu wchodzący w ich skład rodzice (następnie rozliczający się z tych czynności z pozostałymi członkami rady rodziców). W takich przypadkach zakupów nie trzeba uwzględniać w scentralizowanych rozliczeniach VAT jednostek samorządu terytorialnego.

Lepszym spośród tych dwóch rozwiązań jest według mnie drugie z nich.  Rady rodziców rzadko bowiem bywają uprawnione do dokonywania zakupów w imieniu szkół lub placówek, a ponadto takie postępowanie rodzi wątpliwości co do konieczności i sposobu ujmowania faktur w księgach rachunkowych szkół i placówek.

Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że niezależnie od przyjętego sposobu postępowania, przekazywanie nabytych przez rady rodziców towarów nie podlegają opodatkowaniu VAT, gdyż są to nieodpłatne dostawy towarów nabytych bez prawa do odliczenia (zob. art. 7 ust. 2 ustawy o VAT). W konsekwencji dostaw takich nie trzeba  uwzględniać w scentralizowanych rozliczeniach VAT jednostek samorządu terytorialnego.