Frankowicze zawierający ugodę z bankiem nie zapłacą PIT od umorzonej części kredytu

Korzystne dla wielu kredytobiorców rozwiązania podatkowe zawiera rozporządzenie Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Rozwiązuje ono w dużym stopniu problemy tzw. frankowiczów, którzy odczuwają negatywny wpływ zmiany kursu walut obcych na rynek kredytów mieszkaniowych w Polsce, w tym poprzez zmniejszenie możliwości terminowej spłaty kredytów mieszkaniowych w walucie obcej (głównie we frankach szwajcarskich).

Przy czym jeśli chodzi o zaniechanie poboru PIT od umorzonych takiemu kredytobiorcy wierzytelności, dotyczy to realizacji tylko jednej inwestycji mieszkaniowej (zaś w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej). Przez wierzytelności należy rozumieć zarówno część kapitałową kredytu, jak i odsetki, a także opłaty, których poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego (z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń). Ponadto z nowych przepisów wynika warunek, aby beneficjenci przewidzianych w nich rozwiązań wcześniej nie korzystali z preferencji w tym zakresie.

W odniesieniu zaś do drugiego ze wskazanych postanowień, autorzy rozporządzenia wyjaśnili w uzasadnieniu jego projektu, że w wyniku stosowania przez instytucje udzielające kredytów ujemnych stóp procentowych mają miejsce przypadki, w których kredytodawca nalicza ujemne oprocentowanie kredytu, tj. de facto kredytobiorca nie jest zobowiązany nie tylko do zwrotu odsetek, ale również części kapitału. W takim przypadku dochodzi do zapłaty kwoty kredytu poniżej jego nominalnej wartości (kwoty przypadającej na spłatę kredytu).

W dotychczasowym stanie prawnym – wobec upływu z dniem 31 grudnia 2021 r. terminu obowiązywania postanowień rozporządzenia Ministra Finansów z 27 marca 2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 548) – zarówno umorzone wierzytelności wobec banku, jak i zapłata kredytu poniżej istniejącego zobowiązania (należności głównej) stanowiły przychód podlegający opodatkowaniu PIT. Wobec tego uznano za zasadne, aby decyzje banków o częściowym umorzeniu spłaty kredytu, nie wiązały się dla kredytobiorców z koniecznością opodatkowania dochodu uzyskanego z tytułu tego umorzenia. Skoro bowiem kredytobiorcy napotykali trudności w regulowaniu zobowiązań wobec podmiotu udzielającego kredytu, tym bardziej mogą mieć trudności w zapłaceniu PIT należnego z tytułu otrzymania przysporzenia majątkowego w postaci umorzenia tych zobowiązań. Nie bez znaczenia jest również fakt, że część kredytobiorców toczy spory sądowe z bankami, dochodząc przed sądami nieważności zawartych przez nich umów (częściowej lub całkowitej) i podważając zasadność wymagalności wynikających z tych umów kwot.

Omawiane rozporządzenie zawiera również postanowienia istotne z punktu widzenia banków (jako kredytodawców). Mianowicie nowe przepisy przewidują zaniechanie poboru podatku CIT od dochodu odpowiadającego równowartości umorzonych przez bank kwot wierzytelności z tytułu kredytów mieszkaniowych, od tej części kapitału tych kredytów, od której następuje zaniechanie poboru podatku PIT. Według Ministerstwa Finansów rozwiązanie to ma na celu w celu zachęcenie kredytodawców do pomocy kredytobiorcom, poprzez umarzanie kredytów. Instytucje finansowe ponoszą bowiem materialne koszty w związku z zawieranymi ugodami dotyczącymi umorzenia kredytów mieszkaniowych w walucie obcej. Rozporządzenie weszło w życie 15 marca 2022 r.