W 2019 roku urzędnik będzie miał większe możliwości do zakwestionowania transakcji

Organy podatkowe mogą uznać, że czynność jest dokonana głównie po to, by osiągnąć korzyść podatkową, niezależnie od jej uzasadnienia ekonomicznego. Oznacza to, że przedsiębiorca, który swoje postępowanie będzie opierał na celu biznesowym, ale jednocześnie osiągnie korzyść podatkową, musi się liczyć z zastosowaniem przeciwko niemu klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Jest to efekt zmian, które zaczną obowiązują od 2019 roku w Ordynacji podatkowej.

Do końca 2018 roku klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania mogła być zastosowana przez Szefa KAS, gdy czynność dokonana była przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. Na podstawie art. 119a Ordynacji podatkowej, czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania).

Od 2019 roku zawarta w art. 119a Ordynacji podatkowej klauzula będzie brzmiała: czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli osiągnięcie tej korzyści, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, było głównym lub jednym z głównych celów jej dokonania, a sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania).

W takiej sytuacji skutki podatkowe czynności określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonano czynności odpowiedniej. Za odpowiednią uznaje się czynność, której podmiot mógłby w danych okolicznościach dokonać, jeżeli działałby rozsądnie i kierował się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, a sposób działania nie byłby sztuczny. Czynność odpowiednia może polegać także na zaniechaniu działania.

Dodatkowo wprowadzono zastrzeżenie, że jeżeli korzyść podatkowa zostanie osiągnięta w rezultacie dokonania tej czynności, w wyniku zastosowania przepisu ustawy podatkowej określającego warunki przyznania preferencji (np. zwolnienia podmiotowego lub przedmiotowego, wyłączenia z podstawy opodatkowania, odliczenia od przychodu, dochodu lub podatku), to skutki podatkowe będą określane jakby, dany przepis ustawy podatkowej nie miał zastosowania.

Rozszerzono też zakres pojęciowy korzyści podatkowej na płatnika. W decyzji wydanej z zastosowaniem klauzuli o unikaniu opodatkowania lub środków ograniczających umowne korzyści organ podatkowy może wskazać też wysokość zobowiązania podatkowego, nadpłaty, zwrotu podatku, straty podatkowej, niepobranego lub pobranego a niewpłaconego przez płatnika podatku ustaloną albo określoną w związku z zastosowaniem tych przepisów lub tych środków. Oznacza to, że pod pojęciem korzyści podatkowej należy rozumieć:

a) niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżeniu jego wysokości,

b) powstanie lub zawyżenie straty podatkowej,
c) powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo zawyżenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku,
d) brak obowiązku pobrania przez płatnika podatku, jeżeli wynika on z okoliczności wskazanych w lit. a.

Do końca 2018 roku obowiązywał przepis, zgodnie z którym klauzuli nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa lub suma korzyści podatkowych osiągniętych przez podmiot z tytułu czynności nie przekracza w okresie rozliczeniowym 100 tys. zł, a w przypadku podatków, które nie są rozliczane okresowo - jeżeli korzyść podatkowa z tytułu czynności nie przekracza 100 tys. zł. Od 2019 roku przepis ten wykreślono. Oznacza to, że organ podatkowy nie będzie już ograniczony żadnym limitem w stosowaniu klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. 

Nowością, która zostanie wprowadzona do przepisów Ordynacji podatkowej jest procedura cofnięcia skutków unikania opodatkowania.

Szef KAS na wniosek zainteresowanego może wydać decyzję określającą warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania. Wniosek może dotyczyć uzyskanej korzyści podatkowej, a w przypadku podatków, które są rozliczane okresowo – korzyści podatkowej uzyskanej w zakończonym okresie rozliczeniowym.

Procedura cofnięcia skutków unikania opodatkowania zawiera w sobie etapy:

a)       złożenie wniosku,

b)       przeprowadzenie postępowania (Szef KAS oraz podmioty zainteresowane uzgodnią wysokość uzyskanej w wyniku unikania opodatkowania korzyści podatkowej, czynność odpowiednią oraz skutki przyjętej czynności odpowiedniej lub skutki stanu prawnego, gdyby dany przepis prawa nie miał zastosowania),

c)       wydanie decyzji określającej warunki cofnięcia unikania opodatkowania,

d)       złożenie korekty deklaracji na podstawie treści decyzji.