Czy zawsze przysługuje dodatek za pracę w porze nocnej?

Monika Frączek

Autor: Monika Frączek

Dodano: 8 października 2008
Dokument archiwalny
Pytanie:  Czy pracownik, który nie ma zleconej pracy na nocnej zmianie, ale za zgodą przełożonego poprosi o pracę na nocnej zmianie, powinien mieć płacony dodatek za pracę w porze nocnej? Jak w takim razie wygląda zapłata za godziny w nocy, gdy pracownik pracuje tylko przez 5 dni na nocnej zmianie od 22.00 do 6.00 rano przez jeden tydzień w miesiącu? Zaznaczam, że obowiązujący w firmie system pracy jest dwuzmianowy i jesteśmy objęci układem zbiorowym pracy. Czy prawdą jest, że dodatki za godziny płatne są tylko wtedy, gdy pracownik ma pracę zleconą w nocy przez przełożonego?
Odpowiedź: 

Każdy, kto pracuje w porze nocnej, musi dostawać z tego tytułu dodatek w wysokości przewidzianej w Kodeksie pracy (dalej: w kp).

Kodeks pracy stanowi wyraźnie, że pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę.Nie przewiduje żadnych ograniczeń, w tym ze względu na fakt, czy praca w porze nocnej jest elementem stałym (np. praca zmianowa), czy zdarza się sporadycznie.

Dodatek za pracę w porze nocnej w tym roku wynosi 20% stawki godzinowej wyliczonej z 1.126 zł, czyli z minimalnego wynagrodzenia na 2008 r.


Wysokość dodatku nocnego w 2008 r.

Miesiąc

Obliczenia

Wysokość dodatku

Styczeń

1.126 zł: 176 godz. x 20%

1,28 zł/godz.

Luty

1.126 zł : 168 godz. x 20%

1,34 zł/godz.

Marzec

1.126 zł: 160 godz. x 20%

1,41 zł/godz.

Kwiecień

1.126 zł: 176 godz. x 20%

1,28 zł/godz.

Maj

1.126 zł: 152 godz. x 20%

1,48 zł/godz.

Czerwiec

1.126 zł: 168 godz. x 20%

1,34 zł/godz.

Lipiec

1.126 zł: 184 godz. x 20%

1,22 zł/godz.

Sierpień

1.126 zł: 160 godz. x 20%

1,41 zł/godz.

Wrzesień

1.126 zł: 176 godz. x 20%

1,28 zł/godz.

Październik

1.126 zł: 184 godz. x 20%

1,22 zł/godz.

Listopad

1.126 zł: 144 godz. x 20%

1,56 zł/godz.

Grudzień

1.126 zł: 168 godz. x 20%

1,34 zł/godz.


Wewnętrzne przepisy obowiązujące u danego pracodawcy mogą przewidywać wyższą kwotę tego dodatku niż określona w kp. Nie mogą natomiast ograniczyć uprawnień kodeksowych przez zapis, że „dodatek za pracę w porze nocnej przysługuje wyłącznie pracownikom stale lub przez większość swoich dniówek pracującym w porze nocnej”.
Taki zapis – jako mniej korzystny niż przepis Kodeksu pracy (bo np. ograniczałby prawo do dodatku za pracę w porze nocnej pracownikowi wyjątkowo wezwanemu w tym czasie do usunięcia awarii) – z mocy prawa byłby nieważny.

Natomiast czym innym jest kwestia pracy w godzinach nadliczbowych powodujących przekroczenie dobowej normy czasu pracy, przypadająca w porze nocnej.

Trzeba podkreślić, że praca nadliczbowa nie może stanowić stałego elementu organizacji czasu w pracy w firmie.

Jeśli więc przełożony poleci pracownikowi (poza jego dniówką) pracę w porze nocnej – oznacza wtedy, że wydał polecenie pracy nadliczbowej.

Praca nadliczbowa nie może spowodować naruszenia okresu odpoczynku dobowego pracownika (co najmniej 11 godzin), chyba że będzie służyła prowadzeniu akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

Ponadto praca nadliczbowa, musi być zrekompensowana:

- czasem wolnym (z inicjatywy pracodawcy w proporcji 1 godzina nadliczbowa : 1,5 godziny czasu wolnego, albo na wniosek pracownika w proporcji 1 godzina pracy nadliczbowej : 1 godzina wolna) albo

- 100% dodatkiem do wynagrodzenia.

Dodatek za pracę w porze nocnej jest świadczeniem niezależnym od rekompensaty pracy nadliczbowej. Przysługuje bowiem na podstawie innego przepisu kp. Mianowicie na podstawie przepisu art. 1518 kp,podczas gdy rekompensatę pracy nadliczbowej określa art. 1511 i art. 1512 kp. Oznacza to, że pracownik będzie miał prawo do dodatku za pracę w porze nocnej, niezależnie od dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w porze nocnej.

Jeżeli pracownik pracuje 5 dni w tygodniu na nocnej zmianie, powinien dostać wynagrodzenie powiększone o 5 × kwotę dodatku za pracę w porze nocnej.

PRZYKŁAD
Pracownik zarabia 2.500 zł. Na mocy porozumienia stron ustalił z pracodawcą, że od października jego harmonogram czasu pracy zostanie tak ustalony, że jeden raz, przez 5 dni w tygodniu, po 8 godzin będzie pracował na III zmianie w porze nocnej (6.00 – 22.00). O ile więcej pracownik będzie zarabiał? Pracownik otrzyma: 2.500 zł + 5 × 8 godzin × 1,22 zł (wysokość dodatku za pracę w porze nocnej w październiku br.) = 2.548,8 zł. Natomiast jeśli pracownik po zakończeniu swojej dniówki zostaje jeszcze po godzinach i przypadają one w porze nocnej, to jego wynagrodzenie powinno zostać powiększone o: - 5 × 100% dodatku za pracę w porze nocnej, - 5 × kwotę wynagrodzenia za pracę w porze nocnej. Albo: - 5 × dodatek za pracę w porze nocnej, - czas wolny: w proporcji 1;1,5 do końca okresu rozliczeniowego, z inicjatywy pracodawcy, - czas wolny w proporcji 1;1, nawet po zakończeniu okresu rozliczeniowego, na wniosek pracownika.
PRZYKŁAD
Pracownik w okresie rozliczeniowym obejmującym wrzesień br. przez 5 dni, po zakończeniu II zmiany (14.00–22.00) zostawał na polecenie pracodawcy w pracy przez 3 godziny. Zarabia 2.500 zł. Jak rozliczyć mu pracę we wrześniu br.? Dodatek za pracę w porze nocnej: 5 × 3 godziny × 1,28 (wysokość dodatku za pracę w porze nocnej we wrześniu br.) = 19,5 zł. Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych: 5 × 3 godziny × (2.500 zł : 176 godzin – wymiar czasu pracy we wrześniu br.) × 100% = 15 godzin × 14,2 zł × 100% = 213 zł. W sumie pracownik otrzyma: 2.500 + 213 + 19,5 zł = 2.732,5 zł.
art. 151 1i art. 151 2i art. 151 8 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94).
Tekst opublikowany: 

8 października 2008 r.

Monika Frączek

Autor: Monika Frączek

Prawnik, autorka opracowań z zakresu prawa pracy. Od 1998 r. była głównym specjalistą w Departamencie Prawa Pracy, w Ministerstwie Pracy i Polityki Od 2003 r. pracowała w Wydziale Legislacji Departamentu Prawa Pracy. Uczestniczyła w pracach legislacyjnych w MPiPS i Parlamencie. Absolwentka Podyplomowego Studium Zbiorowych Stosunków Pracy i Zasobów Ludzkich, w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Uczestnik Podyplomowego Studium Zagadnień Legislacyjnych prowadzonego na Uniwersytecie Warszawskim. Od wielu lat specjalizuje się w praktycznych zagadnieniach prawa pracy. Autorka opracowań z zakresu prawa pracy kierowanych do pracowników kadr i działów personalnych, a także osób zarządzających. Obecnie prowadzi swoją firmę doradczą oraz prowadzi szkolenia z tematyki prawa pracy dla działów kadr, osób zarządzających oraz związków zawodowych, w szczególności z czasu pracy, dokumentacji pracowniczej, zgodnego z prawem zatrudniania i zwalniania pracowników, podnoszenia kwalifikacji zawodowych uprawnień rodzicielskich, problematyki pracy tymczasowej.
Nie ma jeszcze komentarzy do tego dokumentu.
Zaloguj się aby dodać komentarz
Poradnia 48h

Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.

Zadaj pytanie ekspertowi

@ Wiedza i Praktyka Sp. z o.o. \\ Wszystkie prawa zastrzeżone.