Przepisy bilansowe nie przesądzają o prawie do rozliczenia kosztu

Jeżeli nie ma możliwości określenia długości okresu, którego dotyczą dane wydatki, należy przyjąć, że mogą stanowić koszt jednorazowy. O tym jednak, czy dany wydatek ze względu na swój charakter nie może zostać przyporządkowany do długości okresu, którego dotyczy, decydują przepisy prawa podatkowego, a nie sposób jego księgowania na potrzeby prawa bilansowego. Tak orzekł NSA w wyroku o sygn. akt II FSK 687/14

Sprawa dotyczyła spółki, która planowała rozbudowę składowiska odpadów. Spór dotyczył tego, czy poniesione wydatki w związku z przeprowadzeniem zmian planistycznych dotyczących przekształcanych gruntów, na których będzie realizowana inwestycja, spółka ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w dacie poniesienia tych wydatków.

Organ podatkowy uznał, że w kosztach podatkowych podatnik powinien rozliczać poniesiony wydatek na zasadach opisanych w prawie bilansowym.

NSA stwierdził, że wydatki takie jak przykładowo wskazane we wniosku o wydanie interpretacji, jeśli tylko w rzeczywistości z uwagi na swój charakter nie będą mogły zostać powiązane z okresem przekraczającym rok podatkowy, a ponadto na gruncie przepisów prawa podatkowego nie będzie możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, mogą zostać potrącone jednorazowo w dacie ich poniesienia.

Wyznacza ją art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, chodzi tu o dzień, w którym ujęto koszt na podstawie otrzymanej faktury w księgach rachunkowych jako zobowiązanie wobec kontrahenta.

KOMENTARZ EKSPERTA

Maciej Soprych, dyrektor finansowy, członek ACCA

Podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych ponoszą dwa rodzaje kosztów podatkowych. Koszty pośrednio związane z osiąganym przychodem oraz koszty bezpośrednio związane z osiąganym przychodem. Koszty bezpośrednio związane z osiąganym przychodem są potrącane w dacie osiągnięcia odpowiadającym tym kosztom przychodów. Rozwiązanie zaproponowane przez ustawodawcę podatkowego jest więc zgodne z zasadą współmierności przychodów i kosztów obowiązującą w prawie podatkowym.

Moment potrącenia kosztów pośrednio związanych z osiąganym przychodem prawodawca podatkowy zdefiniował w oderwaniu od przepisów prawa bilansowego. Uznał bowiem, że koszty pośrednio związane z osiąganym przychodem są potrącone w dniu, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych. Z wykładni literalnej przepisu wynika, że jest to dzień, w którym dokonano fizycznego zapisu w księgach rachunkowych.

Dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych stanowisko prezentowane przez sądy administracyjne ma wiele negatywnych konsekwencji. Po pierwsze może opóźniać moment rozliczenia wydatków w rachunku podatkowym. Po drugie komplikuje sprawozdawczość finansową, zwiększając zakres transakcji uwzględnianych w kalkulacji podatku odroczonego. Zobaczmy to na przykładzie.

W analizowanej sprawie zarówno sąd pierwszej instancji, jak i Naczelny Sąd Administracyjny nie podzieliły poglądu organu podatkowego.

Uznały, że decydujący do ustalenia dnia poniesienia kosztu pośrednio związanego z osiąganym przychodem jest dzień dokonania wpisu w księgach rachunkowych. Analiza historyczna wyroków NSA wskazuje, że obowiązująca linia orzecznicza ukształtowała się na przełomie 2009 i 2010 roku. Ostatnio NSA potwierdził też swoje stanowisko w wyroku z 30 marca 2016 r. (sygn. II FSK 182/14).

Mimo to organy podatkowe konsekwentnie odmawiają stosowania wykładni prezentowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny. Niewątpliwie takie stanowisko podnosi koszty stosowania prawa.

Wyrok NSA z 22 marca 2016 r., sygn. akt II FSK 687/14